Gubernia podolska
Przeczytaj także...
Powiat lub później także ujezd latyczowski za Rzeczypospolitej najrozleglejszy z trzech powiatów województwa podolskiego, później powiat guberni podolskiej. Siedzibą był Latyczów na Ukrainie.Etnografia – dyscyplina naukowa zajmująca się całościowym opisem i analizą kultur ludowych różnych społeczności i grup etnicznych. Jej zakres obejmuje teorię kultury ludowej jak i badanie poszczególnych jej dziedzin i wytworów materialnych. W zależności od tradycji naukowej, pod pojęciem etnografia rozumie się wszystkie nauki etnologiczne, bądź też jedną z tych nauk.
Język rosyjski (ros. русский язык, russkij jazyk; dawniej też: język wielkoruski) – język należący do grupy języków wschodniosłowiańskich, posługuje się nim jako pierwszym językiem około 145 mln ludzi, ogółem (według różnych źródeł) 250-300 mln. Jest językiem urzędowym w Rosji, Kirgistanie i na Białorusi, natomiast w Kazachstanie jest językiem oficjalnym oraz jest jednym z pięciu języków oficjalnych a jednocześnie jednym z sześciu języków konferencyjnych Organizacji Narodów Zjednoczonych. Posługuje się pismem zwanym grażdanką, graficzną odmianą cyrylicy powstałą na skutek jej upraszczania.
Powiat lub później także ujezd latyczowski za Rzeczypospolitej najrozleglejszy z trzech powiatów województwa podolskiego, później powiat guberni podolskiej. Siedzibą był Latyczów na Ukrainie.Etnografia – dyscyplina naukowa zajmująca się całościowym opisem i analizą kultur ludowych różnych społeczności i grup etnicznych. Jej zakres obejmuje teorię kultury ludowej jak i badanie poszczególnych jej dziedzin i wytworów materialnych. W zależności od tradycji naukowej, pod pojęciem etnografia rozumie się wszystkie nauki etnologiczne, bądź też jedną z tych nauk.
Język rosyjski (ros. русский язык, russkij jazyk; dawniej też: język wielkoruski) – język należący do grupy języków wschodniosłowiańskich, posługuje się nim jako pierwszym językiem około 145 mln ludzi, ogółem (według różnych źródeł) 250-300 mln. Jest językiem urzędowym w Rosji, Kirgistanie i na Białorusi, natomiast w Kazachstanie jest językiem oficjalnym oraz jest jednym z pięciu języków oficjalnych a jednocześnie jednym z sześciu języków konferencyjnych Organizacji Narodów Zjednoczonych. Posługuje się pismem zwanym grażdanką, graficzną odmianą cyrylicy powstałą na skutek jej upraszczania.
Mapa etnograficzna guberni podolskiej według spisu 1897
Gubernia podolska – gubernia Imperium Rosyjskiego w latach 1793–1917 i jednostka terytorialna Ukraińskiej Republiki Ludowej 1918-1920 i USRR 1920-1923. Położona na południowo-zachodnim krańcu imperium, graniczącym z Galicją i Bukowiną i miała obszar ok. 42 000 km². Centrum administracyjnym był Kamieniec Podolski, w USRR w latach 1921–1923 – Winnica. W latach 1819–1830 gubernia podolska pozostawała pod naczelnym zarządem administracyjnym wielkiego księcia Konstantego. Od 1832 weszła w skład Kraju Południowo-Zachodniego (generał-gubernatorstwo kijowskie).
Jidysz – ייִדיש (dosłownie: żydowski – od pierwotnego określenia w tym języku ייִדיש־טײַטש jidisz-tajcz; żydowski niemiecki) – język Żydów aszkenazyjskich, powstały ok. X wieku w południowych Niemczech na bazie dialektu średnio-wysokoniemieckiego (Mittelhochdeutsch) z dodatkiem elementów hebrajskich, słowiańskich i romańskich.Język mołdawski (mołd., rum. limba moldovenească, graiul moldovenesc, лимба молдовеняскэ) to język z grupy języków wschodnioromańskich, który bywa zazwyczaj utożsamiany z językiem rumuńskim lub uważany za jego regionalną odmianę (dialekt). Język mołdawski jest oficjalnie językiem urzędowym w Mołdawii i Naddniestrzu. Między urzędowym językiem mołdawskim a urzędowym językiem rumuńskim nie występują jednak żadne istotne różnice, poza pojawiającymi się niekiedy w tekstach mołdawskich specyficznymi regionalizmami oraz częstszymi archaizmami i slawizmami. Niewielkie różnice w ortografii wynikają z istanienia dwóch niezawisłych od siebie organów regulujących normy językowe - Mołdawskiej i Rumuńskiej Akademii Nauk. Poza terytorium Mołdawii posługuje się swoim ojczystym językiem mniejszość mołdawska żyjąca przede wszystkim w Rumunii, na Ukrainie i w Rosji.
W latach 1918–1920 jednostka administracyjna Ukraińskiej Republiki Ludowej, w latach 1921–1923 USRR. W 1923 z guberni podolskiej utworzono 6 okręgów USRR: hajsyński, kamieniecki, mohylowski, płoskirowski, tulczyński i winnicki.
Podział administracyjny[ | edytuj kod]
W roku 1882 dzieliła się na następujące powiaty:
Demografia[ | edytuj kod]
Według pierwszego spisu ludności Imperium Rosyjskiego z 1897 roku gubernię zamieszkiwało 3 018 299 osób. Respondenci zadeklarowali jako język ojczysty:
Hajsyn (ukr. Гайсин) – miasto na Ukrainie, w obwodzie winnickim, siedziba rejonu hajsyńskiego. Był miastem królewskim Rzeczypospolitej Obojga Narodów.Konstanty Pawłowicz Romanow, właśc. Konstantin Pawłowicz Holstein-Gottorp-Romanow (ros. Константин Павлович Романов; ur. 27 kwietnia/8 maja 1779 w Carskim Siole (obecnie Puszkin), zm. 15 czerwca/27 czerwca 1831 k. Witebska) – wielki książę rosyjski z dynastii Romanowów, następca tronu rosyjskiego w latach 1801–1823, naczelny wódz armii Królestwa Polskiego pełniący obowiązki gubernatora wojskowego Królestwa Polskiego, generał–inspektor kawalerii rosyjskiej, naczelny dowódca korpusu litewskiego, sprawujący nadzór nad pięcioma guberniami zachodnimi od 1819 roku, deputowany na Sejm Królestwa Polskiego w 1818 z cyrkułu VIII Warszawy.
Według tegoż samego spisu podział wyznaniowy przedstawiał się następująco:
Ludność w powiatach według deklarowanego języka ojczystego 1897[ | edytuj kod]
Miasta[ | edytuj kod]
Kamieniec Podolski, ok. 1906
Największe miasta guberni w 1897 roku na podstawie danych z carskiego spisu powszechnego oraz porównanie przynależności administracyjnej przed rozbiorami Polski oraz przynależności państwowej w międzywojniu i współcześnie:
Powiat lub ujezd winnicki – dawny powiat w północno-wschodniej części guberni podolskiej na Ukrainie. Centrum było miasto Winnica.Powiat lub ujezd uszycki – dawny powiat położony w południowo-zachodniej części guberni podolskiej, z siedzibą w mieście Nowa Uszyca na Ukrainie. Od zachodu graniczył z powiatem kamienieckim, od północy z powiatem proskurowskim i powiatem latyczowskim, od wschody z powiatem mohylowskim a od południa oddzielony był rzeką Dniestr od guberni bessarabskiej. Powiat zajmował 2509 wiorst². (według danych urzędowych 2482,4 w. kw.)
Zobacz też[ | edytuj kod]
Przypisy[ | edytuj kod]
- Wacław Tokarz, Wojna polsko-rosyjska 1830 i 1831, Warszawa 1993, s. 55–56.
- ↑ Demoscope Weekly – Annex. Statistical indicators reference Pierwszy spis powszechny Imperium Rosyjskiego 1897 – gubernia podolska- ludność według deklarowanego języka ojczystego.
- Spis z roku 1897 język ukraiński wraz z białoruskim i rosyjskim traktował jako jeden język rosyjski z podziałem na dialekty.
- Демоскоп Weekly – Приложение. Справочник статистических показателей, demoscope.ru [dostęp 2017-11-23].
- Kwestią dyskusyjną pozostaje jakie narodowości w guberni podolskiej podczas spisu 1897, oprócz Polaków były wyznania katolickiego. Można przypuszczać, że prawdziwy obraz narodowościowy tejże guberni należy odtwarzać nie na podstawie deklarowanego języka tylko wyznania. Podstawową masą wyznawców Kościoła katolickiego w guberni podolskiej byli Polacy, stąd można wnioskować, że spis zaniżył liczbę Polaków o ok. 200 tys. ludzi.
Linki zewnętrzne[ | edytuj kod]
Tulczyn (ukr. Тульчин) – miasto na Ukrainie, siedziba władz rejonu tulczyńskiego w obwodzie winnickim, nad Sielnicą, dawna polska rezydencja magnacka. Liczba mieszkańców w 2003 roku wynosiła ok. 15 tys. Zakłady odzieżowe, technikum weterynarii, muzeum krajoznawcze.Powiat – jednostka samorządu terytorialnego i podziału administracyjnego II stopnia w Polsce. Jednostką nadrzędną jest województwo, podrzędną gmina. Ich funkcjonowanie reguluje ustawa z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie powiatowym (Dz.U. z 2019 r. poz. 511).
Warto wiedzieć że... beta
Bukowina (rum. Bucovina, ukr. Буковина) – kraina historyczna położona pomiędzy Karpatami Wschodnimi a środkowym Dniestrem, obecnie, od II wojny światowej dzieli się na:
Winnica (ukr. Вінниця) – miasto w środkowej części Ukrainy, na wschodnim Podolu. Stolica obwodu winnickiego. 370 tys. mieszkańców (2011).
Respondent - osoba, której opinie stanowią przedmiot badania w naukach społecznych, najczęściej w badaniach kwestionariuszowych, także: telefonicznych, pocztowych, internetowych. W niektórych typach badań respondenci dobierani są do badań na podstawie założeń badania probabilistycznego. W praktyce opisu badań używa sie również słowa respondent w stosunku do pojedynczje osoby, która nie jest dobierana losowo, a z która prowadzi się na przykład wywiad swobodny.
Ukraińska Republika Ludowa (ukr. Українська Народна Республіка) – jedno z dwóch państw ukraińskich (obok ZURL) powstałych w wyniku I wojny światowej.
Galicja (niem. Galizien, węg. Gácsország, cz. Halič, jid. גאַליציע – Golicje, tur. Haliç, rum. Galiţia, ros. Галиция – Galicija, ukr. Галичина – Hałyczyna) – potoczna nazwa narzucona przez zaborcę i stosowana na określenie południowo-wschodnich ziem dawnej I Rzeczypospolitej, znajdujących się obecnie w Polsce i Ukrainie, wchodzących w skład zaboru austriackiego. Z tego tytułu również nazwa austriackiego kraju koronnego (dokładniej Królestwo Galicji i Lodomerii), istniejącego w latach 1772-1918. Zalicza się do niej ziemie południowej Małopolski, ziemię Grodów Czerwieńskich oraz zachodnią część Podola do linii Zbrucza. Jest to stosunkowo nowe pojęcie o charakterze kulturowym i historyczno-administracyjnym.
Dialekt (stgr. διάλεκτος dialektos – "rozmowa, sposób mówienia") – regionalna odmiana języka, odznaczająca się swoistymi cechami fonetycznymi, leksykalnymi itp.
Generał-gubernatorstwo kijowskie (inaczej Kraj Południowo-Zachodni) – generał-gubernatorstwo Imperium Rosyjskiego obejmując teren dawnej Ukrainy Prawobrzeżnej, istniejące od 22 stycznia 1832 do 1915.