Gospodarka planowa
Gospodarka mieszana składa się zarówno z sektora publicznego, jak i prywatnego. Większość gospodarek na świecie funkcjonuje w tym systemie.Wolny rynek – rodzaj rynku, na którym wymiana dóbr dokonuje się w wyniku dobrowolnie zawieranych transakcji pomiędzy kupującymi, a sprzedającymi przy dobrowolnie ustalonej przez nich cenie. Na wolnym rynku kupujący i sprzedający nie podlegają żadnym ograniczeniom ani przymusowi ze strony podmiotów zewnętrznych (np. władzy publicznej), a warunki transakcji - w szczególności cena - zależą jedynie od ich obopólnej zgody. Przeciwieństwem wolnego rynku jest rynek regulowany.
Socjalizm (łac. societas – wspólnota) – wieloznaczne pojęcie, odnoszące się do prób zmniejszenia nierówności społecznych i upowszechnienia świadczeń socjalnych lub poddania gospodarki kontroli społecznej (poprzez instytucje państwowe, samorządowe, korporacyjne lub spółdzielcze). Częścią wspólną wszystkich odmian socjalizmu jest (częściowe lub całkowite) odrzucenie idei kapitalistycznego wolnego rynku, ograniczenie własności prywatnej oraz promowanie idei sprawiedliwości społecznej. W latach 1917-1991 wielokrotnie nadużywano terminu, stosując go w określeniu do państw rządzonych przez partie komunistyczne. W państwach rządzonych przez partie komunistyczne (tzw. państwa socjalistyczne) socjalizm był systemem, w którym środki produkcji były uspołecznione, a gospodarka według ideologii marksistowskiej miała być nastawiona na sprawiedliwy podział dóbr, a nie na zysk właścicieli kapitału. Socjalizm w tym systemie miał być drogą do komunizmu, który w praktyce nigdy nie został zrealizowany jako społeczeństwo bezklasowe.
Gospodarka planowa – system gospodarczy, w którym decyzje dotyczące produkcji i inwestycji zawarte są w planie sformułowanym przez władze centralne, zwykle przez organ publiczny taki jak agencja rządowa.
Charakterystyka[]
Gospodarka planowa może składać się zarówno z przedsiębiorstw państwowych, prywatnych, jak i mieszanych. Gospodarka planowa i nakazowa są niekiedy używane jako synonimy, jest to jednak błędna, gdyż gospodarka nakazowa oznacza system gospodarczy w którym rząd kontroluje produkcję, dystrybucję i ceny co w gospodarce planowej niekoniecznie ma miejsce.
Ten typ organizacji gospodarki jest stosowany w okresie wojny; stosowany był też w większości państw o ustrojach socjalistycznych, a ich tworzenie i realizowanie jest jednym z najważniejszych zadań rządu.
Planowanie gospodarcze jest przeciwieństwem nieplanowanych modelów, tj. wolny rynek w którym decyzje w zakresie produkcji, dystrybucji, cen i inwestycji są przeprowadzane przez niezależne i prywatne firmy w oparciu o ich indywidualne zainteresowanie, a nie plan makroekonomiczny. Istnieje też gospodarka mieszana w której łącza się wpływy wolnego rynku i planowana, model ten jest przez to często określany mianem planowanej gospodarki rynkowej.
Zobacz też[]
Przypisy
- Alec Nove (1987), „planned economy,” The New Palgrave: A Dictionary of Economics, v. 3, s. 879–880.
- See Myant, Martin; Jan Drahokoupil (2010). Transition Economies: Political Economy in Russia, Eastern Europe, and Central Asia. Hoboken, New Jersey: Wiley. ISBN 978-0-470-59619-7.
- planned economy. Dictionary.com Unabridged (v 1.1). Random House, Inc.
- Ellman, Michael (2007). „The Rise and Fall of Socialist Planning”. w: Estrin, Saul; Kołodko, Grzegorz W.; Uvalić, Milica. Transition and Beyond: Essays in Honour of Mario Nuti. New York: Palgrave Macmillan. s. 22. ISBN 0-230-54697-8.
- Alec Nove (1987), „Planned Economy,” The New Palgrave: A Dictionary of Economics, v. 3, s. 879.
- Barkley, John (1992). Comparative Economics in Transforming World Economy. MIT. s. 10. ISBN 0-262-68153-6.