Gondwana
Przeczytaj także...
Era mezozoiczna, mezozoik – era która rozpoczęła się od wielkiego wymierania pod koniec permu, a skończyła zagładą wielkich gadów, pod koniec kredy (patrz tabelka), znanego jako wymieranie kredowe. Era mezozoiczna trwała dwa razy krócej niż paleozoiczna, bo tylko 170 milionów lat. Dzieli się ją na trzy okresy: trias, jurę i kredę.Australia – szósty pod względem wielkości kontynent, jego powierzchnia (wraz z Tasmanią i innymi wyspami przybrzeżnymi) wynosi 7,7 mln km² (7,5 mln km² bez wysp).
Ameryka Południowa – kontynent leżący na półkuli zachodniej oraz w większej części na półkuli południowej, a w mniejszej – na półkuli północnej. Niekiedy uważana jest również za subkontynent Ameryki.
Era mezozoiczna, mezozoik – era która rozpoczęła się od wielkiego wymierania pod koniec permu, a skończyła zagładą wielkich gadów, pod koniec kredy (patrz tabelka), znanego jako wymieranie kredowe. Era mezozoiczna trwała dwa razy krócej niż paleozoiczna, bo tylko 170 milionów lat. Dzieli się ją na trzy okresy: trias, jurę i kredę.Australia – szósty pod względem wielkości kontynent, jego powierzchnia (wraz z Tasmanią i innymi wyspami przybrzeżnymi) wynosi 7,7 mln km² (7,5 mln km² bez wysp).
Ameryka Południowa – kontynent leżący na półkuli zachodniej oraz w większej części na półkuli południowej, a w mniejszej – na półkuli północnej. Niekiedy uważana jest również za subkontynent Ameryki.
Ziemia w triasie (200 milionów lat temu)
Gondwana – południowy superkontynent, istniejący w paleozoiku i na początku mezozoiku oraz ponownie pod koniec mezozoiku i na początku kenozoiku. Jego nazwa pochodzi od północnego regionu Indii, a termin ten wprowadził jako pierwszy Eduard Suess, który stwierdził m.in. zaskakujące podobieństwo wymarłej flory glossopterisowej na obu wybrzeżach południowego Atlantyku.
Reik (t. Ocean Śródeuropejski, ang. Rheic) – paleozoiczny ocean rozciągający się równoleżnikowo, między kontynentami Laurosji na północy i Gondwany na południu. Utworzył się w ordowiku, wskutek oddzielenia się Awalonii od Gondwany i jej dryfu na północ. Istniał do karbonu, kiedy to na skutek kolizji Gondwany z Laurosją został zamknięty. Zderzenie kontynentów spowodowało orogenezę hercyńską, która wypiętrzyła osady z dna oceanu, tworząc masywne pasmo górskie w centrum nowo powstałego superkontynentu Pangei. Góry, które utworzyły się w miejscu kolizji, nazywa się hercynidami.Ocean Atlantycki (Atlantyk) – drugi pod względem wielkości ocean na Ziemi pokrywający około jednej piątej jej powierzchni. Nazwa wywodzi się z mitologii greckiej i oznacza „Morze Atlasa”. Jak napisał Hezjod w swym eposie Prace i dni: „Ojciec Zeus utworzył, na krańcach zamieszkałego świata, gdzie nie docierają ludzie i nie mieszkają bogowie nieśmiertelni, otoczone pełnym głębokich wirów oceanem Wyspy Błogosławione, gdzie życie toczy się bez mozołu i smutku”. Oficjalna polska nazwa tego oceanu, zatwierdzona przez Komisję Standaryzacji Nazw Geograficznych brzmi Ocean Atlantycki.
Historia geologiczna[ | edytuj kod]
Gondwana powstała po raz pierwszy w okresie kambryjskim, 550–500 milionów lat temu, wraz z rozpadem superkontynentu Pannocji. Przez większą część ery paleozoicznej biegun południowy znajdował się na obszarze tego superkontynentu, w związku z czym w chłodniejszych okresach tworzyły się na nim czapy lodowe. Około 300 milionów lat temu zamknął się stosunkowo niewielki ocean Reik i mniejszy superkontynent Laurosji połączył się z Gondwaną, tworząc Pangeę.
Mikrokontynent – fragment skorupy kontynentalnej, czy też szerzej – kontynentalnej litosfery, oddzielony od większych kontynentów i nie leżący w obrębie szelfu kontynentalnego. Nie ma fizycznego rozgraniczenia między tym, co nazywamy kontynentem, a co mikrokontynentem, za mikrokontynenty uważa się te wszystkie lądy, które spełniają powyższą definicję i mają powierzchnię mniejszą niż Australia. Nie są nimi wyspy powstałe nad plamami gorąca, jak Islandia i Hawaje.Pangea – superkontynent istniejący na Ziemi w okresie pomiędzy 300 a 180 milionów lat temu. Słowo "Pangea" pochodzi z greki i w wolnym tłumaczeniu znaczy "Wszechziemia". Pangea nie była pierwszym superkontynentem w dziejach Ziemi, ale niewątpliwie najbardziej znanym.
Na masę lądową Gondwany składały się dzisiejsze: Ameryka Południowa, Afryka, Indie, Australia, Antarktyda i południowo-wschodnia część Azji oraz mniejsze mikrokontynenty, jak Zelandia i Madagaskar.
Pangea rozpadła się w okresie jurajskim, około 180 mln lat temu, odtwarzając superkontynent Gondwany, choć nie dokładnie taki sam. Niewielkie bloki lądowe, m.in. Floryda, pozostały połączone z Ameryką Północną. Już w kredzie Afryka i Indie odłączyły się od pozostałych części Gondwany, otwierając południowy Atlantyk i Ocean Indyjski. Ostateczny rozpad superkontynentu nastąpił w erze kenozoicznej, gdy najpierw Ameryka Południowa, a potem Australia oddzieliły się od Antarktydy.
Library of Congress Control Number (LCCN) – numer nadawany elementom skatalogowanym przez Bibliotekę Kongresu wykorzystywany przez amerykańskie biblioteki do wyszukiwania rekordów bibliograficznych w bazach danych i zamawiania kart katalogowych w Bibliotece Kongresu lub u innych komercyjnych dostawców.
WorldCat – katalog rozproszony łączący zbiory 71 000 bibliotek ze 112 krajów, które są uczestnikami serwisu Online Computer Library Center. Katalog jest tworzony i prowadzony przez biblioteki, których zbiory są w nim ujęte.
Zobacz też[ | edytuj kod]
Kontrola autorytatywna (superkontynent):VIAF: 123469820 LCCN: sh85055849 GND: 4021604-4 NDL: 00562546 NKC: ge957482 WorldCat: viaf-123469820
Azja (gr. Ἀσία Asía, łac. Asia) – część świata, razem z Europą tworząca Eurazję, największy kontynent na Ziemi. Z powodów historycznych i kulturowych sama Azja bywa również nazywana kontynentem (zob. alternatywne listy kontynentów).Wędrówka kontynentów, epejroforeza (od stgr. ἤπειρος ēpeiros – "ląd, kontynent" oraz φόρησις phórēsis – "noszenie") – ruch kontynentów, powodujący zmianę ich położenia względem siebie nawzajem oraz względem biegunów geograficznych i magnetycznych Ziemi.
Warto wiedzieć że... beta
Kreda – ostatni okres ery mezozoicznej, trwający około 80 milionów lat (od 145,0 ± 0,8 do 66,0 mln lat temu). Kreda dzieli się na dwie epoki: wczesną kredę i późną kredę. W sensie chronostratygraficznym kreda to system, który dzieli się na dwa oddziały: kredę dolną i kredę górną.
Virtual International Authority File (VIAF) – międzynarodowa kartoteka haseł wzorcowych. Jej celem jest ujednolicenie zapisu nazw osobowych (haseł), dlatego zbiera z bibliotek z całego świata – ich różne wersje i prezentuje je razem, pod jednym, unikatowym identyfikatorem numerycznym. Pozwala to obniżyć koszty i zwiększyć użyteczność danych gromadzonych przez biblioteki. Informacje po dopasowaniu i połączaniu są udostępniane online bibliotekom na całym świecie.
Flora glossopterisowa, flora glossopterysowa, flora gondwańska – wymarły zespół roślinności, typowy dla kontynentu Gondwana w późnym karbonie i wczesnym permie.
Pannocja – hipotetyczny superkontynent istniejący w neoproterozoiku, który powstał około 600 mln lat temu w ediakarze i uległ rozpadowi po 60 mln lat, na początku kambru.
Cykl superkontynentalny, nazywany również cyklem Wilsona (od nazwiska J.T. Wilsona – twórcy koncepcji uskoków transformacyjnych) – powtarzająca się sekwencja zdarzeń związanych z wędrówką kontynentów (zob. tektonika płyt), prowadzących do okresowego powstawania superkontynentu, a następnie jego rozpadu na fragmenty, które oddalają się od siebie w miarę tworzenia się nowej płyty oceanicznej z równoczesnym przetapianiem starej w strefach subdukcji). Jeden okres cyklu trwa prawdopodobnie ok. 300–500 mln lat. Szacuje się, że superkontynent rozpada się po ok. 100 mln lat od powstania; jego fragmenty oddalają się od siebie przez ok. 200 mln lat, aby – po przemieszczeniach – ponownie skupić się w nowy superkontynent.
Jura – drugi okres ery mezozoicznej. Trwała od 201 do 145 milionów lat temu. Nazwa pochodzi od gór Jura leżących we Francji i Szwajcarii. Wprowadził ją Alexander von Humboldt w 1823 r.
Afryka – drugi pod względem wielkości kontynent na Ziemi. Ma 30,37 mln km² powierzchni, czyli ponad 20,3% ogólnej powierzchni lądowej naszego globu. Przechodzi przez niego południk 0°, obydwa zwrotniki i równik.