Goci
Podstrony: 1 [2] [3] [4]
Jerzy Filip Gąssowski (ur. 1926) – polski archeolog, nauczyciel akademicki Uniwersytetu Warszawskiego i na Wydziale Historycznym Akademii Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku.Gothic rock (lub gotycki rock) – gatunek w muzyce rockowej charakteryzujący się melodyjnymi, zazwyczaj prostymi utworami utrzymanymi w molowej tonacji, w niektórych przypadkach sięgający do muzyki operowej, depresyjnym klimatem, tekstami o treści egzystencjalnej, często nawiązującymi do legend, mitologii germańskiej i słowiańskiej, powieści i filmów grozy. Pokrewne mu są takie gatunki jak cold wave, dark wave, post punk, neofolk a także rock progresywny czy industrial i noise. Nazwa gatunku pochodzi od powieści gotyckiej XIX wieku, a pośrednio od średniowiecznego stylu gotyckiego w architekturze.
Goci (goc. ; łac. Gothi; u Pliniusza Starszego Gutones; u Tacyta Gotones) – jedno z największych i najważniejszych plemion wschodniogermańskich, mówiące językiem gockim.
Zarys historii[ | edytuj kod]
O pierwotnych siedzibach Gotów można wnioskować z przekazów antycznych autorów i świadectw archeologicznych. Pliniusz Starszy (I w. n.e.) w swojej Naturalis historia umieszcza Gotów (Pliniusz używa nazwy Gutones) nad oceanem zwanym Metuonis. Jordanes, mnich pochodzenia gockiego i autor VI-wiecznego dzieła Getica, opisującego dzieje rodu Amalów, przytacza legendę o początkach migracji Gotów, którzy prowadzeni przez wodza Beriga, opuścili swoją ojczystą Skandzę i na trzech statkach popłynęli na południe, aż do brzegów krainy nazwanej przez nich Gothiskandza. Położenie Skandzy i Gothiskandzy wywołuje w literaturze przedmiotu wiele dyskusji. Pewne jest jedno: Goci pierwotnie zasiedlali południową część Półwyspu Skandynawskiego. Świadectwa archeologiczne raczej eliminują wyspę Gotlandię, wskazywaną czasami jako prasiedzibę Gotów, bowiem wskazują na odmienność inwentarza w wyposażeniu grobów gotlandzkich i grobów występujących na terenach, które można prawidłowo definiować później jako gockie (Pomorze). Pozostaje zatem hipoteza, która ma najwięcej zwolenników wśród badaczy, wskazująca na szwedzką prowincję Götaland jako praojczyznę Gotów. Dalsze uszczegółowienie lokalizacji budzi już dyskusję. Część badaczy (np. Eric Oxenstierna) za ojczyznę Gotów uznaje Västergötland, inni (np. Józef Kostrzewski) – Östergötland. Równie żywo dyskutowany jest problem lokalizacji Gothiskandzy, miejsca, w którym wylądował król Berig. Polski historyk Gerard Labuda twierdził, na podstawie analizy tekstu Jordanesa, że Gothiskandza leżała w pobliżu ziem zajmowanych przez Ulmerugiów i Wandalów, w rejonie ujścia Odry. Goci po jakimś czasie skierowali się ku Pomorzu Środkowemu i Wschodniemu. Inni badacze, jako Gothiskandzę, wskazywali na ujście Łaby (Kazimierz Tymieniecki) lub też na okolice jeziora Ilmeń w Rosji (Stanisław Kujot). Badacze okresu migracji Gotów na południowe brzegi Bałtyku, a więc początku I w.n.e., przede wszystkim Ryszard Wołągiewicz, wskazali na pojawienie się w rejonie Pomorza Nadwiślańskiego nowej kultury archeologicznej, która wyparła rozwijającą się tu w poprzednim wieku kulturę oksywską. Nowej kulturze nadano nazwę kultura wielbarska od cmentarzyska w Wielbarku pod Malborkiem. W literaturze przedmiotu uznaje się za pewnik, że kulturę wielbarską stworzyli Goci, a więc teren Pomorza Nadwiślańskiego należy uznać za legendarną Gothiskandzę.
W I i II w. n.e. kultura wielbarska charakteryzuje się dynamiczną ekspansją terytorialną. Goci i Gepidowie, inne plemię germańskie spokrewnione z Gotami, zajęli Pomorze Środkowe, Krajnę i północną Wielkopolskę, Wysoczyznę Elbląską oraz zachodnią część Pojezierza Mazurskiego. W III wieku Goci pojawiają się w północnym Mazowszu, Podlasiu, Polesiu i Lubelszczyźnie. Według archeologów Goci wędrując wzdłuż Wisły i Bugu zasiedlali tylko pustki, respektując stan posiadania ludności tubylczej. Na trasie wędrówki nie wznoszą już kamiennych konstrukcji znanych z okresu pobytu na Pomorzu.
Według przekazu Jordanesa liczebność ludności gockiej szybko urosła i za panowania Filimera, piątego króla po Berigu, Goci wraz ze sprzymierzeńcami wyruszyli w dalszą wędrówkę w poszukiwaniu żyznych ziem, leżących bardziej na południowym wschodzie – krainy Oium. Ten nowy etap migracji rozpoczął się na początku III wieku. Archeologicznym śladem tej wędrówki jest kultura czerniachowska, która powstała na ziemiach dzisiejszej Ukrainy oraz kultura Sîntana Mureş, powstała na terenie Mołdawii i Rumunii, które wraz z kulturą wielbarską są elementami wielkiego kręgu kultury gockiej. Oczywiście, te trzy kultury, najprawdopodobniej nie były wytworami wyłącznie gockimi, zapewne dużą rolę odgrywała również ludność autochtoniczna, która przyjmowała wierzenia i sposób życia Gotów. W połowie III wieku hordy wojowników gockich dotarły nad Morze Czarne w pobliże ujścia Dniestru i Bohu. Dotarcie do tych ziem, sąsiadujących z prowincjami rzymskimi i miastami greckimi z wybrzeża czarnomorskiego, spowodowało, że Goci zostali zauważeni przez antycznych kronikarzy i geografów. Po raz pierwszy Goci napadli na państwo rzymskie w 239 roku n.e. i starli się z wojskami Gordiana III. W latach 245–247 zwycięskie wojny z Gotami prowadził cesarz Filip Arab, a w roku 250 król gocki o imieniu Cniva próbował zdobyć bez skutku prowincje Mezję i Dację. Innym kierunkiem podbojów było wybrzeże Morza Czarnego, na którym leżały bogate miasta greckie. Gotom udało się w tym czasie podbić lub uzależnić szereg miast: Olbię, Chalcedon, Tyras, Tanais, Nikomedię, Niknę i Apameę.
Podstrony: 1 [2] [3] [4]