Tablica upamiętniająca ukazanie się pierwszego numeru Wyborczej oraz założycieli dziennika, odsłonięta w holu siedziby redakcji 9 maja 2014

Biura redakcji Gazety Wyborczej w Warszawie

Warszawska redakcja lokalnego dodatku Wyborczej

Gazeta Wyborcza – ogólnopolski dziennik opiniotwórczy społeczno-polityczny o profilu centro-liberalnym, wydawany od 1989 w Warszawie przez spółkę Agora; redaktorem naczelnym dziennika od początku jego istnienia jest Adam Michnik.

„Gazeta Wyborcza” powstała na podstawie uzgodnień Okrągłego Stołu jako organ prasowy Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” w kampanii wyborczej przed wyborami parlamentarnymi w 1989 roku. Po zerwaniu współpracy przez związek kontynuowała działalność jako niezależny dziennik.

Siedziba redakcji „Gazety Wyborczej” mieści się w siedzibie spółki Agora, wzniesionej w latach 2000–2002 według projektu zespołu architektów biura architektonicznego JEMS Architekci.

Z końcem kwietnia 2020 wydawca dziennika poinformował, że Gazeta Wyborcza posiada ponad 240 tys. stałych subskrybentów, którzy prenumerują wydanie elektroniczne gazety. Sprzedaż dzienna wydania papierowego od początku roku wynosi niespełna 80 tys. egzemplarzy. W tym samym miesiącu Agora zadecydowała o zwiększeniu dystrybucji pisma. Większy nakład Wyborczej trafia m.in. na stacje benzynowe, czy do placówek Poczty Polskiej.

Historia[ | edytuj kod]

Powstanie dziennika[ | edytuj kod]

Gazeta Wyborcza powstała zgodnie z ustaleniami Okrągłego Stołu, jako organ prasowy Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” w kampanii wyborczej przed wyborami parlamentarnymi w 1989 roku. Początkowo dziennik miał nosić nazwę Gazeta Codzienna, zaś przymiotnik „wyborcza” miał funkcjonować tylko w czasie kampanii wyborczej. Pierwszy ośmiostronicowy numer ukazał się 8 maja 1989, w nakładzie 150 tysięcy egzemplarzy. Przygotowało go 20 dziennikarzy – większość z nich było wcześniej związanych z podziemnym Tygodnikiem Mazowsze. Redaktorem naczelnym został Adam Michnik, który przekonał do swojej kandydatury Lecha Wałęsę i został przez niego mianowany na tę funkcję. Jego zastępcami zostali Helena Łuczywo i Ernest Skalski. Gazeta była drukowana w drukarni Domu Słowa Polskiego w Warszawie. Siedziba redakcji mieściła się w budynku dawnego żłobka przy ul. Iwickiej 19.

Dziennik, występując wówczas jako pismo całego ruchu obywatelskiego, uzyskał bardzo dużą liczbę czytelników. 26 maja 1989 lokal Wyborczej poświęcił biskup Bronisław Dąbrowski.

Po obradach Okrągłego Stołu w czasie kryzysu prezydenckiego 3 lipca 1989 na łamach Wyborczej ukazał się artykuł Adama Michnika zatytułowany „Wasz prezydent, nasz premier”, w którym autor opowiedział się za wyborem prezydenta z rekomendacji Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i jednoczesnym powierzeniem misji utworzenia rządu przedstawicielowi solidarnościowej opozycji, postulując „sojusz demokratycznej opozycji z reformatorskim skrzydłem obozu władzy”. Propozycja ta jest odczytywana współcześnie jako świadectwo wyczucia dążeń obozu solidarnościowego do przejęcia większej władzy niż było to ustalone przy Okrągłym Stole, jednak oficjalnie spotkała się ze sprzeciwem. Mimo to została faktycznie zrealizowana: o ile stanowisko prezydenta objął dotychczasowy I sekretarz KC PZPR Wojciech Jaruzelski, to opozycja dzięki głosom dawnych sojuszników partii komunistycznej utworzyła pierwszy niekomunistyczny rząd w Europie Wschodniej z Tadeuszem Mazowieckim jako premierem.

Od drugiej połowy 1989 roku środowisko skupione w redakcji Wyborczej sympatyzowało z rządem Tadeusza Mazowieckiego, a jednocześnie było w konflikcie z przedstawicielami Tygodnika Solidarność. Antagonizmy te korelowały z konfliktem politycznym zwanym „wojną na górze”, podczas którego Wałęsa sprzymierzył się z frakcją Komitetu Obywatelskiego reprezentowaną przez braci Lecha i Jarosława Kaczyńskich przeciwko Mazowieckiemu. Adam Michnik wsparł środowisko premiera, wskutek czego we wrześniu 1990 Komisja Krajowa „Solidarności” podjęła uchwałę zmierzającą do odebrania Wyborczej prawa do zamieszczania przy winiecie znaczka „Solidarności”. Argumentowano to „tendencyjnością artykułów, które mają na celu zdyskredytowanie, jak i również ośmieszenie przewodniczącego kol. Lecha Wałęsę” oraz wyjaśnieniem, że „Gazeta nie jest organem informacyjnym »S«, tylko spółką prywatną”. W tym czasie Tygodnik Solidarność, którego redaktorem naczelnym był wówczas Jarosław Kaczyński, publikował felietony publicystów takich jak Romuald Szeremietiew, którzy zarzucali gazecie manipulowanie informacjami, w tym przemilczanie zdarzeń. W wyniku tego dziennik utracił prawo do posługiwania się logo związku i hasłem „Nie ma wolności bez Solidarności”. Ponadto Wałęsa zażądał dymisji Michnika (od lipca 1990 należącego do partii Ruch Obywatelski Akcja Demokratyczna) z funkcji redaktora naczelnego. Michnik ustąpił ze stanowiska, lecz jego rezygnacja nie została przyjęta przez członków redakcji, w związku z czym pozostał na stanowisku. Z redakcji odeszła grupa wcześniejszych opozycjonistów związanych z Lechem Wałęsą, co było wynikiem uwidocznienia się sporu w ramach redakcji z grupą środowiska postsolidarnościowego reprezentującego inne poglądy.

Wpływ gazety na ujawnianie wydarzeń społeczno-politycznych[ | edytuj kod]

W kolejnych latach działalności publikacje dziennikarzy Wyborczej stanowiły często przyczynek do ujawnienia wydarzeń społeczno-politycznych w Polsce, w tym afer. Dziennik rozpoczął śledztwo dziennikarskie w sprawie tzw. afery żelatynowej z 1997 roku – przekrętu monopolistycznego z udziałem przedsiębiorcy Kazimierza Grabka. 27 grudnia 2002 dziennikarz Wyborczej Paweł Smoleński opublikował na łamach dziennika artykuł „Ustawa za łapówkę, czyli przychodzi Rywin do Michnika”, związany z próbą przekupstwa redaktora naczelnego gazety przez producenta filmowego Lwa Rywina. Celem działań Rywina, który przedstawiał się jako przedstawiciel „grupy trzymającej władzę”, było skłonienie Michnika do poparcia przygotowanej przez rządzący wówczas Sojusz Lewicy Demokratycznej ustawy uniemożliwiającej ekspansję koncernów medialnych na media elektroniczne. Artykuł Smoleńskiego zapoczątkował aferę Rywina, owocującą powołaniem sejmowej komisji śledczej. Wespół z innymi aferami korupcyjnymi nękającymi kraj afera Rywina pogrążyła rząd Leszka Millera, jednak samego Michnika – również prześwietlanego przez komisję pod względem powiązań biznesowych z Agorą – spotkała fala krytyki ze strony innych mediów.

Za przyczyną artykułu w dzienniku z 23 stycznia 2002 została ujawniona afera „łowców skór”, dotycząca zabijania pacjentów przez pracowników łódzkiego pogotowia ratunkowego i sprzedaży informacji o zgonach zakładom pogrzebowym. Natomiast publikacja z 5 kwietnia 2004 ujawniła nieprawidłowości związane z zatrzymaniem przez Urząd Ochrony Państwa prezesa PKN Orlen Andrzeja Modrzejewskiego i pozbawienia go stanowiska w lutym 2002, zapoczątkowując aferę Orlenu. Sejmowa komisja śledcza wykazała niejasne interesy przy zachodzącej wówczas próbie prywatyzacji Orlenu, a odpowiedzialny za zatrzymanie Modrzejewskiego szef UOP Zbigniew Siemiątkowski został skazany prawomocnym wyrokiem za nadużycia władzy. W wyniku artykułu z 4 grudnia 2006 pod tytułem „Praca za seks w Samoobronie” autorstwa Marcina Kąckiego wybuchł kolejny skandal polityczno-obyczajowy, tzw. seksafera. Kącki ujawnił, że Andrzej Lepper, prezes partii Samoobrona RP i urzędujący wicepremier, miał zatrudniać młode kobiety w biurach partyjnych w zamian za seks.

Zmiana modelu pracy[ | edytuj kod]

Od września 2020 powierzchnia biurowa zajmowana przez redakcję przy ul. Czerskiej w Warszawie zmniejszy się o 40%. Jesienią tego roku dziennikarze gazety i jej portalu internetowego będą pracować według nowego modelu działania. Pracownicy papierowego wydania będą mieli większą dowolność w podejmowaniu pracy zdalnej w trybie home office, a dziennikarze i redaktorzy serwisu internetowego będą już w większości pracować zdalnie. Pracownicy tworzący drukowaną Wyborczą sporą część zadań będą wykonywać w zespołach, które mają być całościowo rozliczane z wykonanej pracy. Spowoduje to, że praca stanie się dla pojedynczego pracownika bardziej elastyczna.

Zawartość[ | edytuj kod]

Gazeta Wyborcza jest podzielona na kilka sekcji. Na drugiej stronie dziennika znajduje się zbiór felietonów autorstwa osób związanych z redakcją pisma, zatytułowany „Z drugiej strony”. Kolejne sekcje ułożone są według podejmowanych tematów:

Dodatki[ | edytuj kod]

Zawartość Gazety Wyborczej uzupełniają dodatkowe sekcje i osobne dodatki tematyczne, różniące się w zależności od dnia tygodnia oraz lokalnego wydania pisma. Poniedziałkowe numery dziennika poświęcone są kwestiom ekonomicznym, zawierają także dodatek dotyczący kwestii związanych z rynkiem pracy oraz magazyn Ale Historia, w którym publikowane są artykuły przybliżające dzieje państw, społeczeństw, władców oraz indywidualności.

Do wydań wtorkowych dołączony jest dodatek poświęcony komunikatom, a także magazyn kulinarny Palce Lizać.

Środowe numery zawierają dodatki związane z wystrojem wnętrz domu oraz poradami i ogłoszeniami dotyczącymi kupna nieruchomości, a także pismo Tylko Zdrowie składające się z porad zdrowotnych.

W czwartki wraz z Gazetą Wyborczą wydawany jest magazyn Duży Format, będący zbiorem reportaży oraz felietonów.

Piątkowe wydania pisma poświęcają większą uwagę kulturze; do nich dołączane są tygodnik Co Jest Grane, przedstawiający proponowane przez redakcję wydarzenia kulturalne w regionie, oraz Gazeta Telewizyjna z programem telewizyjnym rozłożonym na tydzień.

Sobotnie wydania dziennika uzupełnia biuletyn dotyczący turystyki oraz wydawany od 1999 tygodnik Wysokie Obcasy, ukierunkowany na odbiorców płci żeńskiej. Ponadto w dni przedświąteczne ukazuje się specjalne wydanie Gazety Wyborczej pod tytułem Magazyn Świąteczny, którego obszerną część zajmują artykuły publicystyczne pisane przez zagranicznych publicystów i ekspertów, korespondentów pisma za granicą oraz redaktorów dziennika.

Styl[ | edytuj kod]

Gazeta Wyborcza jest składana w blokowym formacie pięcioszpaltowym, który został przyjęty już na początku istnienia dziennika. Pismo jest drukowane w kolorze na białym papierze, a jego okładka eksponuje najważniejszy zdaniem redakcji temat dnia w formie wielkiego nagłówka. Obecny styl dziennika jest oparty na zmianie dokonanej 7 marca 2006, kiedy została zaktualizowana jego szata graficzna, przejęta po zamkniętym dzienniku Agory Nowy Dzień. Podstawowy krój czcionki użyty w artykułach należy do rodzaju Tribune, zaprojektowanego przez bostońskie przedsiębiorstwo Font Bureau.

Nagrody[ | edytuj kod]

Gazeta Wyborcza wielokrotnie otrzymywała nagrody Grand Press; w 2014 roku została uhonorowana tytułem gazety dwudziestopięciolecia. Tytuł Dziennikarza Roku przyznawany podczas rozdania tych nagród otrzymał w 2007 Marcin Kącki, w 2010 – Artur Domosławski, w 2011 – Andrzej Poczobut, w 2013 – Mariusz Szczygieł, natomiast w 2014 – Piotr Andrusieczko. W innych kategoriach nagrody otrzymali Katarzyna Klukowska, Włodzimierz Kalicki, Jacek Hugo-Bader, Adam Wajrak, Ireneusz Dańko, Dariusz Janowski, Marcin Fabiański, Leszek Talko, Anna Bikont, Artur Włodarski, Tomasz Patora, Marcin Stelmasiak, Anna Fostalkowska, Roman Daszczyński, Krzysztof Wójcik, Angelika Kuźniak, Włodzimierz Nowak, Wojciech Staszewski, Magdalena Grochowska, Maciej Samcik, Joanna Wojciechowska, Paweł Wiejas, Piotr Głuchowski, Marcin Kowalski, Magdalena Grzebałkowska, Urszula Jabłońska, Agnieszka Kublik, Bartosz T. Wieliński, Donata Subbotko, Elżbieta Sidi, Anna Śmigulec oraz Grzegorz Sroczyński. Dziennikarze pisma byli nagradzani również podczas czterech ceremonii rozdania Ostrego Pióra.

Strona internetowa[ | edytuj kod]

Po raz pierwszy treści z dodatków do Gazety Wyborczej były udostępniane przez Agorę w Internecie już w 1994 roku. Pierwsze zarchiwizowane strony witryny informacyjnej pisma pochodzą z grudnia 1996 (zamieszczone w domenie gazeta.pl) i z maja 2001 (zamieszczone w domenie wyborcza.pl). Już w 2001 serwis funkcjonujący w domenie gazeta.pl, początkowo będący wersją internetową Wyborczej, został przekształcony w osobny informacyjny portal internetowy.

 Osobny artykuł: Gazeta.pl.

W 2006 roku z portalu Gazeta.pl wydzielono odrębną witrynę gazetawyborcza.pl będącą elektroniczną wersją Gazety Wyborczej. Obecnie serwis funkcjonuje w domenie wyborcza.pl, funkcjonującej jako nazwa serwisu. Pierwszym redaktorem naczelnym serwisu był Edward Krzemień. Serwis Wyborcza.pl publikuje wszystkie artykuły, które równolegle ukazały się w drukowanej wersji dziennika i dodatkach do niego. Ponadto serwis zamieszcza dodatkowe treści, nie występujące w drukowanej Gazecie Wyborczej: materiały wideo, zgrupowane tematycznie zdjęcia, rysunki. Oprócz portalu Wyborcza.pl treści występujące w piśmie są publikowane także w odrębnym serwisie Wyborcza.biz, poświęconemu ekonomii i gospodarce. Powiązany z serwisem Wyborcza.pl jest portal BIQdata, na którym są zamieszczane raporty społeczno-polityczne w postaci wykresów, infografik i innych graficznych przedstawień wartości liczbowych. Jego otwarcie nastąpiło 23 września 2014. Cała treść Gazety Wyborczej w internecie jest płatna od 4 lutego 2014. Ilość cyfrowych prenumerat wynosiła w kolejnych latach: 55 tysięcy (2014), 77 tysięcy (2015), 100 tysięcy (2016).

W 2012 zostało uruchomione internetowe archiwum Gazety Wyborczej, umożliwiające dostęp do treści wszystkich artykułów opublikowanych w piśmie oraz w dodatkach do niego. Dostęp ten wymaga jednak uiszczenia opłaty pieniężnej. O ile jeszcze w 2014 można było uzyskać dostęp do artykułów zarówno poprzez przelew, jak i wiadomość SMS, w 2015 czytelnicy mogli skorzystać z archiwum jedynie poprzez przelew.

Według Alexy serwis Wyborcza.pl jest 36. najpopularniejszym serwisem internetowym w Polsce.

Aplikacja mobilna[ | edytuj kod]

Treści z Gazety Wyborczej są dostępne zarówno w wersji na komputery osobiste, jak i poprzez aplikację mobilną. 10 czerwca 2009 posiadacze iPhone’ów zyskali możliwość pobrania aplikacji dziennika przez sklep App Store. 20 lipca 2012 została uruchomiona aplikacja na iPada. W lutym 2012 przeglądanie artykułów z dziennika zostało umożliwione na czytniku Kindle. Pierwsza wersja aplikacji dla urządzeń z systemem operacyjnym Android, wyprodukowana przez studio deweloperskie We Like Caps, pojawiła się w usłudze Google Play 7 lipca 2014.