Gatunek synantropijny
Przeczytaj także...
Pasożyt zewnętrzny (ektopasożyt), (gr. ektós – na zewnątrz) – organizm cudzożywny żyjący na powierzchni innego organizmu (żywiciela) i żywiący się jego płynami ustrojowymi lub elementami jego pokrycia (np. wszoły żywiące się piórami).Pasożytnictwo, parazytyzm – forma antagonistycznego współżycia dwóch organizmów, z których jeden czerpie korzyści ze współżycia, a drugi ponosi szkody. Termin ten stosowany jest w biologii – w odniesieniu do dwóch organizmów różnych gatunków – oraz w socjologii, gdzie pasożytnictwem nazywany jest próżniaczy tryb życia osoby zdolnej do pracy. Zbliżonymi do pasożytnictwa formami – spotykanymi w biologii rozwoju – są szczególne taktyki rozrodcze prowadzone przez parazytoidy, pasożyty lęgowe oraz niektóre gatunki tzw. pasożytów płciowych (np. matronicowate).
Synurbizacja – w ekologii jest to proces dostosowania się populacji zwierzęcych do specyficznych warunków panujących w miastach.
Pasożyt zewnętrzny (ektopasożyt), (gr. ektós – na zewnątrz) – organizm cudzożywny żyjący na powierzchni innego organizmu (żywiciela) i żywiący się jego płynami ustrojowymi lub elementami jego pokrycia (np. wszoły żywiące się piórami).Pasożytnictwo, parazytyzm – forma antagonistycznego współżycia dwóch organizmów, z których jeden czerpie korzyści ze współżycia, a drugi ponosi szkody. Termin ten stosowany jest w biologii – w odniesieniu do dwóch organizmów różnych gatunków – oraz w socjologii, gdzie pasożytnictwem nazywany jest próżniaczy tryb życia osoby zdolnej do pracy. Zbliżonymi do pasożytnictwa formami – spotykanymi w biologii rozwoju – są szczególne taktyki rozrodcze prowadzone przez parazytoidy, pasożyty lęgowe oraz niektóre gatunki tzw. pasożytów płciowych (np. matronicowate).
Synurbizacja – w ekologii jest to proces dostosowania się populacji zwierzęcych do specyficznych warunków panujących w miastach.
Łopiany – rośliny synantropijne
Kuna domowa na balkonie, obserwowana przez kota
Kos jest gatunkiem synantropizującym się
Dydelf wirginijski po zmroku wyrusza na obchód otoczenia domu (Kalifornia)
Gatunek synantropijny (gr. σύν syn – razem, ἄνθρωπος anthropos – człowiek) – gatunek zwierzęcia lub rośliny, który przystosował się do życia w środowisku silnie przekształconym przez człowieka, związanym z miejscem zamieszkania człowieka lub z jego działalnością. Synantropizacja może mieć charakter stały lub czasowy. Odmianą synantropizacji jest synurbizacja, termin wyróżniany głównie w zoologii.
Sierpówka, synogarlica turecka (Streptopelia decaocto) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny gołębiowatych (Columbidae).Pluskwa domowa (Cimex lectularius) – gatunek owada należący do rzędu pluskwiaków różnoskrzydłych, rodziny pluskwowatych. Żywi się krwią zwierząt ciepłokrwistych, w tym człowieka. Była prawie wytępiona w krajach rozwiniętych (z użyciem DDT), ale współcześnie obserwowany jest jej powrót. Potrafi być uciążliwa w warunkach domowych, często poprzez aktywność nocą w łóżkach.
Gatunki synantropijne mogą być pochodzenia miejscowego (gatunki autochtoniczne) lub obcego (gatunki alochtoniczne).
W zależności od stopnia synantropizacji wyróżniane są:
Przykłady gatunków synantropijnych[ | edytuj kod]
Do zwierząt synantropijnych zalicza się wszelkie domowe owady biegające (np. prusaki), ektopasożyty (pluskwy, pchły), niektóre ptaki i ssaki (myszy, szczury, łasice).
Gatunek autochtoniczny - gatunek rodzimy dla danego ekosystemu, siedliska, biocenozy. Gatunki autochtoniczne stanowią o składzie faunistycznym i florystycznym danego obszaru geograficznego i są wypierane przez gatunki alochtoniczne (gatunki inwazyjne), często wskutek działania człowieka.Zoologia (od gr. zoon = zwierzę, i logos = słowo, myśl, rozumowanie) – nauka o zwierzętach, czyli wszystkich żywych organizmach zdolnych do przemieszczania i odżywiania się (z wyjątkiem mikroorganizmów), a także ich zachowaniach i budowie.
Pospolitymi przykładami gatunków synantropijnych są te gatunki ptaków, które często wykorzystują miejskie budynki i drzewa w parkach do gniazdowania (np.: oknówka zwyczajna, kos zwyczajny, gołąb grzywacz).
W zależności od strefy klimatycznej skład gatunkowy tej grupy się zmienia. Niektóre zwierzęta synantropijne przenoszą poważne choroby, inne powodują duże straty gospodarcze.
Wśród roślin najlepiej znanym gatunkiem synantropijnym są pokrzywy, porastające otoczenie domów i rudery.
Język grecki, greka (starogr. dialekt attycki Ἑλληνικὴ γλῶττα, Hellenikè glõtta; nowogr. Ελληνική γλώσσα, Ellinikí glóssa lub Ελληνικά, Elliniká) – język indoeuropejski z grupy helleńskiej, w starożytności ważny język basenu Morza Śródziemnego. W cywilizacji Zachodu zaadaptowany obok łaciny jako język terminologii naukowej, wywarł wpływ na wszystkie współczesne języki europejskie, a także część pozaeuropejskich i starożytnych. Od X wieku p.n.e. zapisywany jest alfabetem greckim. Obecnie, jako język nowogrecki, pełni funkcję języka urzędowego w Grecji i Cyprze. Jest też jednym z języków oficjalnych Unii Europejskiej. Po grecku mówi współcześnie około 15 milionów ludzi. Język grecki jest jedynym językiem z helleńskich naturalnych, który nie wymarł.Hemerobia – stopniowany typ reakcji szaty roślinnej na antropopresję czyli oddziaływanie człowieka. Określa nasilenie synantropizacji flory i roślinności będącej reakcją na określoną wielkość (natężenie, rodzaj i częstotliwość) antropopresji. Poszczególne przedziały reakcji szaty roślinnej na przekształcenie siedlisk zwane są stopniami skali hemerobii. Stopnie hemerobii określa się na podstawie składu florystycznego, struktury i dynamiki roślinności oraz zmian w siedlisku. Stopnie te zaproponowane zostały po raz pierwszy przez Jalasa w 1955 r., później kilkakrotnie z powodzeniem dokonywano nowych interpretacji ich zakresów i definicji (Sukopp 1969, 1972, Kovarik 1988). Niezależnie od skali hemerobii powstawały równocześnie także inne propozycje przedziałów reakcji szaty roślinnej na oddziaływanie człowieka ale na ogół nie zyskały one popularności (np. stadia synatropizacji i transformacji Falińskiego (1966), stopnie zniekształcenia Longa (1974), stopnie synantropizacji Schultera (1982), klasy synantropizacji Kostrowickiego, Plita i Solona (1988).
Wybrane gatunki synantropów:
Zobacz też[ | edytuj kod]
Przypisy[ | edytuj kod]
- ↑ Kompendium wiedzy o ekologii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 293. ISBN 83-01-13589-1.
- ↑ Biologia. Multimedialna encyklopedia PWN Edycja 2.0. pwn.pl Sp. z o.o., 2008. ISBN 978-83-61492-24-5.
- Jacek H. Graff. Synantropizacja zwierząt, Aura, 2012, nr.6
Dydelf wirginijski (Didelphis virginiana syn. Didelphis marsupialis virginiana) zwany też oposem – gatunek torbacza z rodziny dydelfowatych, wcześniej klasyfikowany jako podgatunek dydelfa północnego (Didelphis marsupialis).Kątnik domowy (Tegenaria domestica) – gatunek średniej wielkości pająka z rodziny lejkowcowatych. Nazywany też kątnikiem domowym mniejszym dla odróżnienia od spokrewnionego kątnika większego, nazywanego również domowym większym.
Warto wiedzieć że... beta
Gołąb skalny (Columba livia) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny gołębiowatych. Pierwotnie zasiedlał południową Europę, północną Afrykę oraz zachodnią i centralną Azję. Obecnie spotykany na każdym kontynencie z wyjątkiem Antarktydy.
Łopian (Arctium L.) – rodzaj roślin należący do rodziny astrowatych. Liczy 10 gatunków. Występuje w stanie dzikim w umiarkowanych strefach Europy i Azji. W Polsce występują na stanowiskach naturalnych 4 gatunki. Gatunkiem typowym jest Arctium lappa L..
Mutualizm – jedna z interakcji protekcjonistycznych między populacjami, charakteryzująca się obopólnymi korzyściami o takim stopniu, który praktycznie wzajemnie uzależnia istnienie obu populacji.
Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica L.) – gatunek rośliny z rodziny pokrzywowatych (Urticaceae). Występuje w stanie dzikim w Europie, Azji, Afryce Północnej, Ameryce Północnej, a zawleczona została także na inne obszary i kontynenty. Rośnie w wilgotnych lasach i zaroślach oraz bardzo często, jako gatunek synantropijny, na żyznych siedliskach ruderalnych.
Łasice, łasice właściwe (Mustelinae) – podrodzina w rodzinie łasicowatych obejmująca m.in. łasice, kuny, norki i tchórze. W Polsce występuje kilka gatunków z rodzajów Martes, Meles i Mustela (zobacz: ssaki Polski).
Tchórz zwyczajny, t. pospolity, t. europejski (Mustela putorius) – gatunek drapieżnego ssaka z rodziny łasicowatych, protoplasta fretki.
Żółtlica drobnokwiatowa (Galinsoga parviflora Cav.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Roślina pochodząca z Ameryki Środkowej i południowej (Andy). Wprowadzona do kolekcji europejskich ogrodów botanicznych w 1794 r. Z czasem rozprzestrzeniła się w nowym środowisku stając się uporczywym chwastem. W Polsce jest obecnie rośliną pospolitą na całym obszarze. Status gatunku we florze Polski: gatunek zawleczony, neofit.