Fregata rakietowa
Działo uniwersalne - armata okrętowa, która spełnia zadania zarówno artylerii głównej lub średniej okrętu, jak i przeciwlotniczej (artyleria uniwersalna). Działo uniwersalne, dzięki wysokim kątom podniesienia luf i odpowiednim systemom kierowania ogniem, może zwalczać cele nawodne (naziemne) i cele powietrzne. Zależnie od wielkości okrętu, artylerię uniwersalną stanowią działa kalibrów od 57 - 76 mm, przez 100 mm, do 127 - 130 mm (sporadycznie 152 mm). Działa uniwersalne wywodzą się z dział przeciwlotniczych, a o ich odmiennej klasyfikacji decyduje spełniana funkcja; określane są też w uproszczeniu po prostu jako działa przeciwlotnicze.Goalkeeper - (pl. Bramkarz) - jest holenderskim systemem CIWS, zapewniającym obronę okrętom. Jego głównym zadaniem jest zwalczanie nisko lecących pocisków przeciwokrętowych oraz samolotów. System składa się z szybkostrzelnego działka i kontrolowanego komputerowo radaru zblokowanego na jednej podstawie. Jest on całkowicie autonomiczny (nie potrzebuje ludzi do obsługi). We własnym zakresie wykrywa cele, namierza a także wybiera najgroźniejsze i niszczy za pomocą serii pocisków przeciwpancernych. Holenderski System CIWS jest produkowany przez "Thales Navy Netherlands", co aktualnie owocuje liczbą 50 wyprodukowanych urządzeń. System może również być użyty do ochrony lotnisk.
Vertical Launching System (lub Vertical Launch System, w skrócie VLS, ang. system odpalania pionowego, czasami tłumaczone też jako pionowe wyrzutnie pokładowe) to typ wyrzutni pocisków rakietowych i odrzutowych używany na wielu nowoczesnych okrętach. W systemie tym każdy pocisk ustawiony jest pionowo w indywidualnej komorze.



Fregata rakietowa – klasa średniej wielkości współczesnych okrętów, o uzbrojeniu w skład którego wchodzą wyrzutnie rakietowe. Fregaty rakietowe, nazywane też po prostu fregatami, stanowią obecnie jedną z najliczniejszych i podstawowych klas okrętów.
Fregaty rakietowe budowane są od końca lat 60. XX wieku. Zastąpiły one fregaty o uzbrojeniu artyleryjskim, które były okrętami przeznaczonymi przede wszystkim do zwalczania okrętów podwodnych. Fregaty rakietowe są w porównaniu ze swoimi poprzedniczkami okrętami bardziej wielozadaniowymi, zdolnymi do samodzielnego wykonywania niektórych zadań w oddaleniu od baz. W dalszym ciągu ich główne zadanie stanowi wykrywanie i zwalczanie okrętów podwodnych, lecz w zależności od przenoszonego zestawu uzbrojenia, ich zadanie może też stanowić punktowa lub strefowa obrona przeciwlotnicza i zwalczanie okrętów nawodnych za pomocą kierowanych pocisków rakietowych. Oprócz fregat ogólnego przeznaczenia (wielozadaniowych), istnieją specjalizowane fregaty przeciwlotnicze i przeciwpodwodne (ZOP). Spektrum zadań fregat rozszerzane bywa też o możliwość zwalczania celów lądowych. Bywają one wreszcie używane do celów policyjnych oraz reprezentacji bandery. W XXI wieku znaczenia nabrały fregaty optymalizowane do zadań ekspedycyjnych i walki z zagrożeniami asymetrycznymi (piractwo, terroryzm).
Fregaty rakietowe – zależnie od wielkości – różnią się zestawem uzbrojenia i wyposażenia. W skład typowego zespołu uzbrojenia dużych fregat uniwersalnych wchodzą:
W zestaw taki wyposażone są np. fregaty typów: Kortenaer (Holandia), Oliver Hazard Perry (USA) i Typu 22 Batch 3 (Wielka Brytania). Część fregat rakietowych, zwłaszcza tych o mniejszych rozmiarach lub starszych typów, nie ma niektórych z wyżej wymienionych elementów uzbrojenia, zazwyczaj śmigłowca lub rakiet przeciwlotniczych (dotyczy to głównie starszych okrętów, używanych przez państwa Azji i Ameryki Południowej). Część typów fregat rakietowych jest uzbrojonych dodatkowo w rakietotorpedy do zwalczania okrętów podwodnych (zastępowane w nowszych konstrukcjach przez śmigłowce uzbrojone w torpedy). Niektóre starsze typy fregat rakietowych mają więcej dział artylerii głównej - do 4. Część starszych fregat modernizowanych do poziomu fregat rakietowych, ma jedynie uzbrojenie artyleryjskie i pociski przeciwokrętowe lub przeciwlotnicze bliskiego zasięgu.
Fregaty mają jedną – czasem dwie – wyrzutnie przeciwlotniczych kierowanych pocisków rakietowych, najczęściej bliskiego zasięgu (m.in.: amerykańskie zestawy Sea Sparrow, brytyjskie Sea Cat i Sea Wolf, rosyjskie Osa-M). Stosowane są wyrzutnie jednoprowadnicowe lub częściej wieloprowadnicowe (z kilkoma pociskami na wyrzutni). Od lat 90. XX wieku wykorzystywane są także wyrzutnie pionowe, w kadłubie (VLS). Używane są również rakiety średniego zasięgu (np. amerykański Standard SM).
Najczęściej stosowane kierowane pociski przeciwokrętowe (woda-woda) to amerykańskie Harpoon i francuskie Exocet, w liczbie 4-8. Większość fregat rakietowych ma w wieży tylko jedno działo uniwersalne kaliber 76 mm – 127 mm. Najpowszechniej stosowana jest armata automatyczna OTO Melara kaliber 76 mm. Fregaty mają też jedno lub więcej działek przeciwlotniczych. Na części nowoczesnych okrętów są to wielolufowe zestawy obrony bezpośredniej – przeciwlotniczej i przeciwrakietowej – takie jak: Phalanx, Goalkeeper, AK-630. Większość typów fregat ma 1 lub 2 śmigłowce pokładowe do zwalczania okrętów podwodnych oraz torpedy kierowane; część ma rakietotorpedy. Podobnie jak inne współczesne okręty, fregaty są bogato wyposażone w urządzenia elektroniczne umożliwiające wykrywanie celów (sonar, radary) i skuteczne kierowanie uzbrojeniem. Do wykrywania okrętów podwodnych służą sonary, w tym – na niektórych typach fregat – sonary holowane. Na większości nowszych fregat ciężar wykrywania i zwalczania okrętów podwodnych spoczywa na śmigłowcach pokładowych. W miarę rozwoju technologii zaczęto używać bazujących na fregatach także bezzałogowych pojazdów latających, nawodnych lub podwodnych.
Prędkość fregat wynosi zwykle ok. 30 węzłów. Wyporność XX-wiecznych fregat rakietowych to 1000-4500 ton, najczęściej ok. 3000 ton. Wyporność pełna nowych fregat, budowanych w XXI wieku, sięga natomiast 6000–8000 ton. Zwykle stosowany jest napęd za pomocą turbin gazowych, parowych, silników wysokoprężnych; używane też bywają różne rodzaje siłowni kombinowanych (zwłaszcza CODOG).
Należy mieć na uwadze, że zwłaszcza w latach 60. i 70. nazewnictwo klas okrętów było niejednolite i na dodatek zmienne i fregatami lub wielkimi fregatami nazywano też niszczyciele rakietowe, a nawet krążowniki rakietowe, z uwagi na pełnione przez nie funkcje eskortowe. Wzrost wielkości fregat i poprawa ich uzbrojenia spowodowały, że obecnie granica między dużymi fregatami a niszczycielami rakietowymi (zwłaszcza starszymi), jest nieostra. Fregaty przejmują przy tym część zadań niszczycieli. Niszczyciele na ogół są większe i mają nieco bardziej uniwersalne i silniejsze uzbrojenie, w tym rakietowe systemy przeciwlotnicze średniego zasięgu, często o dwóch wyrzutniach. W wielu przypadkach jednak nazwanie okrętu niszczycielem lub fregatą zależy jedynie od indywidualnej klasyfikacji narodowej (np. francuskie niszczyciele rakietowe nazywane są fregatami). Z drugiej strony, nieostre jest także rozróżnienie między małymi fregatami a dużymi korwetami, które są mniejszymi okrętami do zwalczania okrętów podwodnych.
Przypisy[ | edytuj kod]
- ↑ Kolański 2017 ↓, s. 38.
- Kolański 2017 ↓, s. 38-41.
- Kolański 2017 ↓, s. 47.
- Kolański 2017 ↓, s. 48.