Fort Winiary

Fort Winiary (nazywany potocznie Cytadelą) – centralny fort w strukturze poligonalnych umocnień Twierdzy Poznań (niem. Festung Posen) położony na Wzgórzu Winiarskim w Poznaniu. Był największym fortem artyleryjskim w Europie. W 2008 uznany został przez prezydenta RP, w ramach historycznego zespołu miasta Poznania, jako pomnik historii.

Kraj Warty (niem. Wartheland), Okręg Rzeszy Kraj Warty (niem. Reichsgau Wartheland lub Warthegau) – nazwa regionu administracyjnego utworzonego podczas II wojny światowej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej anektowanym przez III Rzeszę.Cegła – materiał budowlany w kształcie prostopadłościanu (także klina, wycinka pierścienia kołowego lub kształtki) uformowany z gliny, wapna, piasku, cementu (bloczki betonowe) lub innych surowców mineralnych, który wytrzymałość mechaniczną i odporność na wpływy atmosferyczne uzyskuje poprzez proces suszenia, wypalania lub naparzania parą wodną. Cegły służą m.in. do wznoszenia ścian, murów, filarów, słupów, a także fundamentów i ścian fundamentowych. Cegły mogą też być wypełnieniem stropów (strop Kleina).

Spis treści

1 Historia

1.1 Budowa

1.2 Modernizacje

1.3 Lata 1918-1939

1.4 Fort w okresie II wojny światowej

1.5 Lata powojenne

2 Zobacz też

3 Przypisy

4 Linki zewnętrzne

Historia

Budowa

Pierwsze prace przy budowie fortu rozpoczęto 23 czerwca 1828 roku. Projekt fortu sporządził Johann Leopold Ludwig Brese, zatwierdzono go 21 lutego 1829 roku. W maju i czerwcu 1830 przeniesiono na północ dwie wsie Winiary oraz zlikwidowano folwark Bonin. 29 czerwca 1834 2. batalion 18. Pułku Piechoty obsadził nie wykończony jeszcze fort, zaś w październiku i grudniu Kernwerk został obsadzony przez dwa bataliony 6. Pułku Piechoty. Do 1839 roku były już ukończone skarpy, a do 1842 zbudowano przeciwskarpy. Tym samym budowa fortu została zakończona.

Twierdza Poznań (niem. Festung Posen) – zbiór fortyfikacji zbudowanych na terenie miasta Poznań w XIX i na początku XX w., jeden z największych tego typu systemów w Europie. W skład twierdzy wchodziły dwa rejony: twierdza poligonalna (rozciągająca się wzdłuż ścisłego centrum miasta) oraz twierdza fortowa – 18 fortów + szereg obiektów wspomagających umieszczonych w pierścieniu o średnicy 9,5 km oraz obwodzie 30 km. Fortyfikacje twierdzy poligonalnej zostały rozebrane w XIX w., natomiast twierdza fortowa jest w większości zachowana a obiekty są własnością miasta lub zajmowane są przez prywatne firmy.Pomnik historii – jedna z czterech form ochrony zabytków w Polsce określonych w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (art.7). Status pomnika historii ustanawiany jest w drodze rozporządzenia przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Przyznawany jest zabytkom nieruchomym o szczególnej wartości historycznej, naukowej i artystycznej, utrwalonym w powszechnej świadomości i mającym duże znaczenie dla dziedzictwa kulturalnego Polski.

Modernizacje

Modernizacje przechodziły dwie prochownie wojenne (Kriegs-Pulver-Magazin) zbudowane w 1838, następnie przebudowywane w 1869, 1873, 1888. W 1882 roku na narożnikach rawelinów II i III zbudowano stanowiska dla dział 21mm (Mantel-Rohr). Na początku XX w. postawiono budynek radiostacji oraz trzy maszty antenowe. W tym samym okresie powstał betonowy schron sanitarny w rejonie Reduty III.

<|||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| - |||||||||| |||||||||| ||||||||||>,Polska, Rzeczpospolita Polska – państwo unitarne w Europie Środkowej, położone między Morzem Bałtyckim na północy a Sudetami i Karpatami na południu, w dorzeczu Wisły i Odry. Powierzchnia administracyjna Polski wynosi 312 679 km², co daje jej 70. miejsce na świecie i dziewiąte w Europie. Zamieszkana przez ponad 38,5 miliona ludzi, zajmuje pod względem liczby ludności 34. miejsce na świecie, a szóste w Unii Europejskiej.

Lata 1918-1939

W roku 1918 załogę Cytadeli stanowiło około 800 ludzi. Polaków było około 50. Jednym z nich był dowódca stacji radiowej sierżant Stanisław Jóźwiak, który był jednocześnie członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej zaboru pruskiego. Z jego inicjatywy w miejsce zdemobilizowanych żołnierzy niemieckich udało się do obsługi radiostacji wprowadzić Polaków. Od tego momentu Polacy kontrolowali wymianę informacji między Poznaniem a Berlinem. W dniu wybuchu powstania wielkopolskiego do Komisji Rozjemczej w Spa został wysłany pierwszy polski radiogram o sytuacji w Poznaniu. Powstańcy pragnęli jak najszybciej opanować Cytadelę. Dowództwo niemieckie chcąc wzmocnić załogę przygotowywało demobilizację żołnierzy polskiego pochodzenia, jednak nie zdążyło tego zrobić. 29 grudnia do koszar wprowadzono kompanię powstańczą i zmuszono niemiecką załogę do kapitulacji. Na terenie Cytadeli utworzono I Batalion Telegrafistów Wielkopolskich. W kwietniu 1919 roku rozpoczęto formowanie II Batalionu Telegrafistów Wielkopolskich. Jesienią 1919 roku w wyniku połączenia Wojsk Wielkopolskich z wojskiem krajowym, na bazie istniejących dwóch batalionów, utworzono dodatkowo 7. Batalion Telegraficzny i 2. Batalion Radiotelegraficzny. Na terenie Cytadeli, oprócz łącznościowców stacjonowały również okresowo takie jednostki jak dywizjon zapasowy samochodów pancernych, batalion kolejowy. szwadron zapasowy 17. Pułku Ułanów. W 1921 roku radiostację udostępniono Ministerstwu Poczt i Telegrafów, oraz poznańskiej stacji Polskiego Radia. Od 1934 roku zainstalowano aparaturę o mocy 16 kW a w 1938 roku o mocy 50 kW. Na terenie 7. Batalionu Telegraficznego odbywały się kursy kryptograficzne dla studentów matematyki Uniwersytetu Poznańskiego. W sierpniu 1939 roku ogłoszono mobilizację alarmową dla wojsk łączności. 7. Batalion Telegraficzny zmobilizował oddziały łączności na potrzeby Armii „Poznań” i Armii „Pomorze”.

Europa – część świata (określana zwykle tradycyjnym, acz nieścisłym mianem kontynentu), leżąca na półkuli północnej, na pograniczu półkuli wschodniej i zachodniej, stanowiąca wraz z Azją kontynent Eurazję.Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej – zgodnie z Konstytucją, najwyższy przedstawiciel polskich władz, gwarant ciągłości władzy państwowej, najwyższy organ państwa w zakresie władzy wykonawczej, czuwa nad przestrzeganiem postanowień i przepisów Konstytucji, zwierzchnik Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

Fort w okresie II wojny światowej

Cytadela stanowiła ostatni punkt oporu Niemców i została zdobyta 23 lutego 1945 roku – w 27. rocznicę utworzenia Armii Czerwonej. Fortyfikacje zostały częściowo zburzone w trakcie zdobywania miasta. Najbardziej ucierpiała redita koszarowa, pozostałe elementy fortu doznały tylko lekkich uszkodzeń.

Armia Czerwona, ros. Красная Армия, pełna nazwa Robotniczo-Chłopska Armia Czerwona (Рабоче-Крестьянская Красная Армия, RKKA), od 23 lutego 1946 roku Armia Radziecka (ros. Советская армия, stosowane również tłumaczenie Armia Sowiecka) – wojska lądowe Sił Zbrojnych ZSRR, istniejące do grudnia 1991 (przemianowane m.in. na Wojska Lądowe Republiki Białoruś, Wojska Lądowe Federacji Rosyjskiej oraz wojska lądowe każdej z pozostałych dawnych republik ZSRR).Arsenał artyleryjski w Poznaniu – zabytkowy, trzypiętrowy, ceglany gmach dawnego arsenału artyleryjskiego w Poznaniu przy ulicy Stawnej róg Garbar (adres: ul. Stawna 8).

Lata powojenne

Fort Winiary sfotografowany przez amerykańskiego satelitę wywiadowczego, 23 sierpnia 1965

Na stokach Cytadeli miała miejsce ostatnia w historii Polski publiczna egzekucja. W dniu 21 lipca 1946 roku powieszono tutaj z wyroku Najwyższego Trybunału Narodowego, niemieckiego zbrodniarza, gauleitera Kraju Warty (niem.Reichsgau Wartheland; Warthegau) Artura Greisera.

Spa – miasto w Belgii, w prowincji Liège, uzdrowisko. Jest położone w dolinie pomiędzy wzgórzami będącymi częścią Ardenów, ok. 35 km na południowy wschód od Liège. Prawa miejskie uzyskało w 1594 roku.Cytadela – w starszych fortyfikacjach samodzielna, dominująca nad miastem lub prowincją twierdza. Na terytorium własnym zadaniem cytadeli była ochrona mieszkańców w przypadku najazdu wroga. Na terytoriach podbitych cytadele budowano w celu utrzymania w posłuszeństwie mieszkańców (taką rolę miała np. cytadela Aleksandrowska w Warszawie).

W kolejnych latach fort systematycznie rozbierano. W latach 1963-1970 Cytadela została oczyszczona z ruin budowli obronnych i przekształcona w Park-Pomnik Braterstwa Broni i Przyjaźni Polsko-Radzieckiej (obecnie Park Cytadela). Budowa parku doprowadziła do niemalże całkowitej rozbiórki fortu, a pozyskaną cegłę użyto do odbudowy zrujnowanej Warszawy i Poznania.

Skarpa, szkarpa, przypora – pionowy element konstrukcyjny budowli, mur odchodzący prostopadle na zewnątrz od ściany wysokiego budynku w postaci filara. Zadaniem przypory jest wzmocnienie ściany oraz przenoszenie ciężaru sklepienia (lub sklepień) budowli na podłoże (grunt, fundament).Gauleiter (niem. naczelnik okręgu) – tytuł paramilitarny, nadawany przywódcy NSDAP w danym okręgu partyjnym, np. organizacji kraju związkowego Turyngii czy miasta Wiedeń. Gauleiter miał w wielu wypadkach spory zakres władzy, podlegając wyłącznie centralnym władzom partii. Każdy Gauleiter III Rzeszy posiadał swojego zastępcę (Stellvertreter-Gauleiter), który w razie niemożności wykonywania obowiązków przez Gauleitera, obejmował jego stanowisko.

Podstrony: 1 [2] [3]