Fort Winiary (nazywany potocznie Cytadelą) – centralny fort w strukturze poligonalnych umocnień Twierdzy Poznań (niem. Festung Posen) położony na Wzgórzu Winiarskim w Poznaniu. Był największym fortem artyleryjskim w Europie. W 2008 uznany został przez prezydenta RP, w ramach historycznego zespołu miasta Poznania, jako pomnik historii.
Kraj Warty (niem. Wartheland), Okręg Rzeszy Kraj Warty (niem. Reichsgau Wartheland lub Warthegau) – nazwa regionu administracyjnego utworzonego podczas II wojny światowej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej anektowanym przez III Rzeszę.Cegła – materiał budowlany w kształcie prostopadłościanu (także klina, wycinka pierścienia kołowego lub kształtki) uformowany z gliny, wapna, piasku, cementu (bloczki betonowe) lub innych surowców mineralnych, który wytrzymałość mechaniczną i odporność na wpływy atmosferyczne uzyskuje poprzez proces suszenia, wypalania lub naparzania parą wodną. Cegły służą m.in. do wznoszenia ścian, murów, filarów, słupów, a także fundamentów i ścian fundamentowych. Cegły mogą też być wypełnieniem stropów (strop Kleina).
Pierwsze prace przy budowie fortu rozpoczęto 23 czerwca 1828 roku. Projekt fortu sporządził Johann Leopold Ludwig Brese, zatwierdzono go 21 lutego 1829 roku. W maju i czerwcu 1830 przeniesiono na północ dwie wsie Winiary oraz zlikwidowano folwark Bonin. 29 czerwca 1834 2. batalion 18. Pułku Piechoty obsadził nie wykończony jeszcze fort, zaś w październiku i grudniu Kernwerk został obsadzony przez dwa bataliony 6. Pułku Piechoty. Do 1839 roku były już ukończone skarpy, a do 1842 zbudowano przeciwskarpy. Tym samym budowa fortu została zakończona.
Twierdza Poznań (niem. Festung Posen) – zbiór fortyfikacji zbudowanych na terenie miasta Poznań w XIX i na początku XX w., jeden z największych tego typu systemów w Europie. W skład twierdzy wchodziły dwa rejony: twierdza poligonalna (rozciągająca się wzdłuż ścisłego centrum miasta) oraz twierdza fortowa – 18 fortów + szereg obiektów wspomagających umieszczonych w pierścieniu o średnicy 9,5 km oraz obwodzie 30 km. Fortyfikacje twierdzy poligonalnej zostały rozebrane w XIX w., natomiast twierdza fortowa jest w większości zachowana a obiekty są własnością miasta lub zajmowane są przez prywatne firmy.Pomnik historii – jedna z czterech form ochrony zabytków w Polsce określonych w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (art.7). Status pomnika historii ustanawiany jest w drodze rozporządzenia przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Przyznawany jest zabytkom nieruchomym o szczególnej wartości historycznej, naukowej i artystycznej, utrwalonym w powszechnej świadomości i mającym duże znaczenie dla dziedzictwa kulturalnego Polski.
Modernizacje przechodziły dwie prochownie wojenne (Kriegs-Pulver-Magazin) zbudowane w 1838, następnie przebudowywane w 1869, 1873, 1888. W 1882 roku na narożnikach rawelinów II i III zbudowano stanowiska dla dział 21mm (Mantel-Rohr). Na początku XX w. postawiono budynek radiostacji oraz trzy maszty antenowe. W tym samym okresie powstał betonowy schron sanitarny w rejonie Reduty III.
<|||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| - |||||||||| |||||||||| ||||||||||>,Polska, Rzeczpospolita Polska – państwo unitarne w Europie Środkowej, położone między Morzem Bałtyckim na północy a Sudetami i Karpatami na południu, w dorzeczu Wisły i Odry. Powierzchnia administracyjna Polski wynosi 312 679 km², co daje jej 70. miejsce na świecie i dziewiąte w Europie. Zamieszkana przez ponad 38,5 miliona ludzi, zajmuje pod względem liczby ludności 34. miejsce na świecie, a szóste w Unii Europejskiej.
W roku 1918 załogę Cytadeli stanowiło około 800 ludzi. Polaków było około 50. Jednym z nich był dowódca stacji radiowej sierżant Stanisław Jóźwiak, który był jednocześnie członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej zaboru pruskiego. Z jego inicjatywy w miejsce zdemobilizowanych żołnierzy niemieckich udało się do obsługi radiostacji wprowadzić Polaków. Od tego momentu Polacy kontrolowali wymianę informacji między Poznaniem a Berlinem. W dniu wybuchu powstania wielkopolskiego do Komisji Rozjemczej w Spa został wysłany pierwszy polski radiogram o sytuacji w Poznaniu. Powstańcy pragnęli jak najszybciej opanować Cytadelę. Dowództwo niemieckie chcąc wzmocnić załogę przygotowywało demobilizację żołnierzy polskiego pochodzenia, jednak nie zdążyło tego zrobić. 29 grudnia do koszar wprowadzono kompanię powstańczą i zmuszono niemiecką załogę do kapitulacji. Na terenie Cytadeli utworzono I Batalion Telegrafistów Wielkopolskich. W kwietniu 1919 roku rozpoczęto formowanie II Batalionu Telegrafistów Wielkopolskich. Jesienią 1919 roku w wyniku połączenia Wojsk Wielkopolskich z wojskiem krajowym, na bazie istniejących dwóch batalionów, utworzono dodatkowo 7. Batalion Telegraficzny i 2. Batalion Radiotelegraficzny. Na terenie Cytadeli, oprócz łącznościowców stacjonowały również okresowo takie jednostki jak dywizjon zapasowy samochodów pancernych, batalion kolejowy. szwadron zapasowy 17. Pułku Ułanów. W 1921 roku radiostację udostępniono Ministerstwu Poczt i Telegrafów, oraz poznańskiej stacji Polskiego Radia. Od 1934 roku zainstalowano aparaturę o mocy 16 kW a w 1938 roku o mocy 50 kW. Na terenie 7. Batalionu Telegraficznego odbywały się kursy kryptograficzne dla studentów matematyki Uniwersytetu Poznańskiego. W sierpniu 1939 roku ogłoszono mobilizację alarmową dla wojsk łączności. 7. Batalion Telegraficzny zmobilizował oddziały łączności na potrzeby Armii „Poznań” i Armii „Pomorze”.
Europa – część świata (określana zwykle tradycyjnym, acz nieścisłym mianem kontynentu), leżąca na półkuli północnej, na pograniczu półkuli wschodniej i zachodniej, stanowiąca wraz z Azją kontynent Eurazję.Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej – zgodnie z Konstytucją, najwyższy przedstawiciel polskich władz, gwarant ciągłości władzy państwowej, najwyższy organ państwa w zakresie władzy wykonawczej, czuwa nad przestrzeganiem postanowień i przepisów Konstytucji, zwierzchnik Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.
Fort w okresie II wojny światowej[ | edytuj kod]
Cytadela stanowiła ostatni punkt oporu Niemców i została zdobyta 23 lutego 1945 roku – w 27. rocznicę utworzenia Armii Czerwonej. Fortyfikacje zostały częściowo zburzone w trakcie zdobywania miasta. Najbardziej ucierpiała redita koszarowa, pozostałe elementy fortu doznały tylko lekkich uszkodzeń.
Armia Czerwona, ros. Красная Армия, pełna nazwa Robotniczo-Chłopska Armia Czerwona (Рабоче-Крестьянская Красная Армия, RKKA), od 23 lutego 1946 roku Armia Radziecka (ros. Советская армия, stosowane również tłumaczenie Armia Sowiecka) – wojska lądowe Sił Zbrojnych ZSRR, istniejące do grudnia 1991 (przemianowane m.in. na Wojska Lądowe Republiki Białoruś, Wojska Lądowe Federacji Rosyjskiej oraz wojska lądowe każdej z pozostałych dawnych republik ZSRR).Arsenał artyleryjski w Poznaniu – zabytkowy, trzypiętrowy, ceglany gmach dawnego arsenału artyleryjskiego w Poznaniu przy ulicy Stawnej róg Garbar (adres: ul. Stawna 8).
Fort Winiary sfotografowany przez amerykańskiego satelitę wywiadowczego, 23 sierpnia 1965
Na stokach Cytadeli miała miejsce ostatnia w historii Polski publiczna egzekucja. W dniu 21 lipca 1946 roku powieszono tutaj z wyroku Najwyższego Trybunału Narodowego, niemieckiego zbrodniarza, gauleitera Kraju Warty (niem.Reichsgau Wartheland; Warthegau) Artura Greisera.
Spa – miasto w Belgii, w prowincji Liège, uzdrowisko. Jest położone w dolinie pomiędzy wzgórzami będącymi częścią Ardenów, ok. 35 km na południowy wschód od Liège. Prawa miejskie uzyskało w 1594 roku.Cytadela – w starszych fortyfikacjach samodzielna, dominująca nad miastem lub prowincją twierdza. Na terytorium własnym zadaniem cytadeli była ochrona mieszkańców w przypadku najazdu wroga. Na terytoriach podbitych cytadele budowano w celu utrzymania w posłuszeństwie mieszkańców (taką rolę miała np. cytadela Aleksandrowska w Warszawie).
W kolejnych latach fort systematycznie rozbierano. W latach 1963-1970 Cytadela została oczyszczona z ruin budowli obronnych i przekształcona w Park-Pomnik Braterstwa Broni i Przyjaźni Polsko-Radzieckiej (obecnie Park Cytadela). Budowa parku doprowadziła do niemalże całkowitej rozbiórki fortu, a pozyskaną cegłę użyto do odbudowy zrujnowanej Warszawy i Poznania.
Skarpa, szkarpa, przypora – pionowy element konstrukcyjny budowli, mur odchodzący prostopadle na zewnątrz od ściany wysokiego budynku w postaci filara. Zadaniem przypory jest wzmocnienie ściany oraz przenoszenie ciężaru sklepienia (lub sklepień) budowli na podłoże (grunt, fundament).Gauleiter (niem. naczelnik okręgu) – tytuł paramilitarny, nadawany przywódcy NSDAP w danym okręgu partyjnym, np. organizacji kraju związkowego Turyngii czy miasta Wiedeń. Gauleiter miał w wielu wypadkach spory zakres władzy, podlegając wyłącznie centralnym władzom partii. Każdy Gauleiter III Rzeszy posiadał swojego zastępcę (Stellvertreter-Gauleiter), który w razie niemożności wykonywania obowiązków przez Gauleitera, obejmował jego stanowisko.
Podstrony: 1 [2] [3]
Warto wiedzieć że... beta
Poznań (niem. Posen, łac. Posnania, jidysz פּױזן Pojzn) – miasto na prawach powiatu w zachodniej Polsce, położone na Pojezierzu Wielkopolskim, nad Wartą, u ujścia Cybiny. Historyczna stolica Wielkopolski, od 1999 r. siedziba władz województwa wielkopolskiego i powiatu poznańskiego. Miasto jest istotnym węzłem drogowym i kolejowym, funkcjonuje tu również międzynarodowy port lotniczy.
Johann Leopold Ludwig Brese (od 1854 von Brese-Winiary) (ur. 9 września 1787 w Berlinie, zm. 5 maja 1878 w Berlinie) – pruski generał piechoty oraz inżynier.
Park Cytadela – największy park Poznania o powierzchni ok. 100 ha, zbudowany w latach 1963-1970 na terenie dawnego Fortu Winiary. Nadano mu nazwę: Park-Pomnik Braterstwa Broni i Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. W 1992 roku zmieniono nazwę na Park Cytadela. W 2008 roku park wraz z innymi częściami miasta został uznany za pomnik historii.
Bonin – część osiedla Winiary w północno-zachodniej części Poznania, obecnie jednak utożsamiana z samodzielną jednostką osadniczą.
Warszawa; miasto stołeczne Warszawa, w skrócie m.st. Warszawa – stolica i największe miasto Polski, położone w środkowo-wschodniej części kraju, na Nizinie Środkowomazowieckiej, na Mazowszu, nad Wisłą. Od 2002 r. miasto stołeczne Warszawa jest gminą miejską mającą status miasta na prawach powiatu.
Historyczny zespół miasta Poznania – obszar Poznania obejmujący historyczny zespół miejski z Ostrowem Tumskim, Zagórzem, Chwaliszewem i lewobrzeżnym Starym Miastem lokacyjnym ze średniowiecznymi osadami podmiejskimi oraz założeniem urbanistyczno-architektonicznym projektu Josepha Stübbena z początku XX w., a także Fortem Winiary, obecnie Parkiem Cytadela.
Fort (wł.) – fortyfikacja (budowla obronna) polowa lub stała, budowana od XVII do początków XX w., przystosowana do obrony okrężnej.