Flisz karpacki
Prąd zawiesinowy – rodzaj podwodnego prądu gęstościowego, w którym gęstsza od otoczenia zawiesina okruchów skalnych spływa pod wpływem grawitacji, a osadzanie się ładunku powstrzymywane jest głównie przez turbulencję ośrodka.Tetyda (także Ocean Tetydy, Morze Tetydy, Neotetyda) – prehistoryczny ocean istniejący od późnego karbonu do wczesnego neogenu.
Tatry (514.5, słow. Tatry, niem. Tatra, węg. Tátra) – najwyższe pasmo w łańcuchu Karpat, również najwyższe między Alpami a Uralem i Kaukazem. Są częścią Łańcucha Tatrzańskiego, w Centralnych Karpatach Zachodnich.


Flisz karpacki – określenie regionalnie występującego fliszu – serii naprzemianlegle ułożonych warstw skał osadowych morskiego pochodzenia, składająca się z ławic i warstw na przemian zlepieńców, piaskowców, mułowców i iłowców, rzadziej rogowców i margli. Skały te powstały na dnie mórz wskutek działalności tzw. prądów zawiesinowych, które doprowadziły do charakterystycznego, frakcjonalnego uwarstwienia.
Uwarstwienie frakcjonalne fliszu charakteryzuje się nagromadzeniem grubego materiału skalnego w obrębie spągu warstwy i stopniowe przechodzenie w materiał coraz drobniejszy, aż do osadów ilastych w obrębie stropu danej warstwy.
Proces powstawania fliszu karpackiego trwał wiele milionów lat. Teren dzisiejszych np. Beskidów przykrywały wody przybrzeżnego morza Tetydy. Na jego dnie osadzał się, w formie charakterystycznych warstw, materiał znoszony przez wody z pobliskiego lądu. Później nagromadzony, zdiagenezowany materiał skalny uległ sfałdowaniu, nasunięciu ku północnemu zachodowi, północy, północnemu wschodowi i wschodowi w formie płaszczowin i wypiętrzeniu.
Z fliszu karpackiego zbudowane są Karpaty Zewnętrzne – Beskidy (zwane też fliszowymi). Osadami fliszowymi wypełnione są także doliny otaczające Tatry (Orawa, Podhale wraz z Kotliną Zakopiańską i Gubałówką – tzw. flisz podhalański – oraz Liptów i Spisz).
Skamieniałości fliszu karpackiego[ | edytuj kod]
Flisz karpacki generalnie jest ubogi w skamieniałości, z wyjątkiem otwornic oraz ichnofosylii. Jednak w rejonie Jasła - Birczy w obrębie oligoceńskich ( i ) tzw. łupków menilitowych i warstw jasielskich występuje bogata fauna kopalna, obejmująca liczne ryby, a także rzadkie czworonogi, w tym ptaki, np. rodzaj Jamna i Eurotrochilus noniewiczi. Badania ryb z fliszu karpackiego prowadziła Anna Jerzmańska.
Zobacz też[ | edytuj kod]
Przypisy[ | edytuj kod]
- Geomorfologia Beskidu Niskiego - www.beskid-niski.pl
- Zbigniew M. Bocheński, Teresa Tomek, Małgorzata Bujoczek, Krzysztof Wertz. A new passerine bird from the early Oligocene of Poland. „Journal of Ornithology”. 152 (4), s. 1045-1053, 2011. DOI: 10.1007/s10336-011-0693-2 (ang.).
- Zygmunt Bocheński, Zbigniew M. Bocheński. An Old World hummingbird from the Oligocene: a new fossil from Polish Carpathians. „Journal of Ornithology”. 149 (2), s. 211–216, 2008. DOI: 10.1007/s10336-007-0261-y (ang.).
- Bieda F., 1969: Paleozoologia. Tom 2, Kręgowce, strony 112-113. Wyd. Geologiczne, Warszawa.