Federacja
Przeczytaj także...
Secesja (łac. secessio = oddzielenie się) – odłączenie się, zerwanie z czymś, wyodrębnienie się nowego państwa bez upadku dotychczasowego. W znaczeniu historycznym, w starożytnym Rzymie (w V–III w. p.n.e.) – wielokrotne opuszczanie Rzymu przez plebejuszy jako demonstracja przeciwko patrycjuszom. W dziejach Stanów Zjednoczonych – w latach 1860–1861 – wystąpienie 11 stanów południowych, które utworzyły Skonfederowane Stany Ameryki, co spowodowało tzw. wojnę secesyjną 1861–1865. W historii Polski w 1920 Litwa Środkowa dokonała secesji z Litwy, by w 1922 Sejm Wileński włączył Wileńszczyznę do II Rzeczypospolitej. W 2006 secesji od Serbii po referendum niepodległościowym dokonała Czarnogóra. W roku 2008 secesję ogłosiło Kosowo.Konstanty Adam Wojtaszczyk (ur. 10 kwietnia 1952 w Bachorzy) – polski politolog i prawnik, specjalista z zakresu integracji europejskiej.
Republika federalna, republika federacyjna – ustrój polityczny państwa złożonego, w którym poszczególne części składowe posiadają znaczny zakres swobody pod względem prawnym, gospodarczym, administracyjnym i innym, lecz bez prawa secesji. Organy władzy są wybierane przez ogół lub grupy obywateli w wyborach. Republikami federalnymi są np. Niemcy, Nigeria, Brazylia i Rosja.
Secesja (łac. secessio = oddzielenie się) – odłączenie się, zerwanie z czymś, wyodrębnienie się nowego państwa bez upadku dotychczasowego. W znaczeniu historycznym, w starożytnym Rzymie (w V–III w. p.n.e.) – wielokrotne opuszczanie Rzymu przez plebejuszy jako demonstracja przeciwko patrycjuszom. W dziejach Stanów Zjednoczonych – w latach 1860–1861 – wystąpienie 11 stanów południowych, które utworzyły Skonfederowane Stany Ameryki, co spowodowało tzw. wojnę secesyjną 1861–1865. W historii Polski w 1920 Litwa Środkowa dokonała secesji z Litwy, by w 1922 Sejm Wileński włączył Wileńszczyznę do II Rzeczypospolitej. W 2006 secesji od Serbii po referendum niepodległościowym dokonała Czarnogóra. W roku 2008 secesję ogłosiło Kosowo.Konstanty Adam Wojtaszczyk (ur. 10 kwietnia 1952 w Bachorzy) – polski politolog i prawnik, specjalista z zakresu integracji europejskiej.
Republika federalna, republika federacyjna – ustrój polityczny państwa złożonego, w którym poszczególne części składowe posiadają znaczny zakres swobody pod względem prawnym, gospodarczym, administracyjnym i innym, lecz bez prawa secesji. Organy władzy są wybierane przez ogół lub grupy obywateli w wyborach. Republikami federalnymi są np. Niemcy, Nigeria, Brazylia i Rosja.
Federacja (łac. fœderatio, sprzymierzenie) – państwo składające się z części obdarzonych autonomią (stanów, krajów związkowych, prowincji, kantonów), ale posiadających wspólny (federalny) rząd.
Części tworzące federację posiadają zwykle szeroką autonomię wewnętrzną oraz tworzą w niektórych kwestiach własne prawa; wspólna jest waluta oraz polityka zagraniczna i obronna.
Konfederacja – związek; grupa utworzona przez partie, państwa lub miasta dla osiągnięcia określonych celów. Taka forma stowarzyszenia zakłada zachowanie pełnej równości.Pojęcie autonomia pochodzi od (staro)greckiego αυτονομία, (αὐτονομία) autonomía = możliwość stanowienia norm samemu sobie, samodzielność prawna. Dziś używa się go w zależności od dyscypliny (gospodarka, prawo, polityka) lub kontekstu w znaczeniu suwerenność, niezawisłość, niezależność, samorządność, (całkowita lub częściowa).
Spis treści
Historyczne znaczenie federacji[]
Federacja w starożytnej Grecji była formą uzależnienia polis. Był to związek polityczny greckich polis z Macedonią, w którym polis musiały całkowicie podporządkować się Filipowi II w polityce zagranicznej, lecz zachowały samodzielność w swojej polityce wewnętrznej.
Kraj związkowy, tzw. land (niem. das Land – „ziemia”, „kraj”, „kraina” lub das Bundesland – „kraj związkowy”) – nazwa części składowej federacji w Niemczech i Austrii.Rząd – kolegialny organ władzy wykonawczej, powoływany i odwoływany przez organ przedstawicielski. Do jego zadań należy koordynowanie działalności administracyjnej i realizacja zadań państwa, właściwy dla parlamentarno-gabinetowych systemów politycznych.
Cechy federacji[]
Istnieją jednak pewne stałe, powtarzające się rozwiązania. Profesor Konstanty Wojtaszczyk na ich podstawie wyróżnił następujące cechy federacji:
- Terytorium państwa federacyjnego, pod względem polityczno-administracyjnym nie jest jednolitą całością; składa się ono z terytoriów podmiotów federacji, pozbawionych prawa pełnego uczestnictwa w stosunkach międzynarodowych i z reguły nie mających prawa secesji.
- Podmioty federacji rozporządzają władzą ustrojodawczą i ustawodawczą, tzn. mają prawo przyjęcia własnej konstytucji i uchwalenia, w ramach podziału kompetencji, ustaw obowiązujących na własnym terytorium. Zgodnie z zasadą subordynacji, akty te powinny być zgodne z ustawodawstwem federacji. Federalne organy ustawodawcze mogą ponadto wydawać specjalne akty prawne dla poszczególnych członków federacji.
- Części składowe federacji mogą mieć własny system prawny i sądowy.
- Istnieje podwójne obywatelstwo: każdy obywatel w większości państw jest obywatelem związku i odpowiedniej części składowej federacji (tak jest w Austrii, Niemczech, Szwajcarii, Stanach Zjednoczonych).
- Parlament związkowy jest przeważnie dwuizbowy; interesy podmiotów federacji reprezentuje izba wyższa. Występują dwie zasady reprezentowania części składowej: zasada równego przedstawicielstwa (na przykład w Stanach Zjednoczonych po dwóch senatorów z każdego z pięćdziesięciu stanów, a w Szwajcarii po dwóch deputowanych z każdego z dwudziestu sześciu kantonów w Radzie Kantonów) oraz zasada przedstawicielstwa zróżnicowanego w zależności od liczby ludności (w Australii, Kanadzie, Niemczech).
- Istnieje podział kompetencji między federację i jej części składowe. Praktyka ustrojowa różnych krajów federacyjnych wskazuje na trojakiego rodzaju rozwiązania w tym zakresie. Są to:
- dualistyczny federalizm (w Stanach Zjednoczonych, Szwajcarii, Meksyku, Brazylii, Australii), gdzie konstytucja państwa związkowego ustanawia sferę wyłącznej kompetencji związku poprzez wskazanie kwestii, w do których tylko władze federalne mogą wydawać akty normatywne; wszystkie pozostałe, niezastrzeżone przez konstytucję, należą do kompetencji podmiotów federacji
- zasada wyłącznej kompetencji związku i sfery tak zwanych konkurencyjnych kompetencji (w Austrii, Niemczech)
- trójczłonowy system rozgraniczania kompetencji, polegający na wyróżnieniu wyłącznych kompetencji związku, wyłącznych kompetencji części składowych związku oraz wspólnych kompetencji władz centralnych i władz podmiotu federacji (w Indiach).
Federacje świata[]
Zobacz też[]
Przypisy
- Yemen's national dialogue conference concludes with agreement (ang.). BBC News, 2014-01-21. [dostęp 2014-01-21].
Polis (gr. πόλις l.mn. πόλεις poleis, pierwotnie „miejsce warowne”) – forma państwa w starożytnej Grecji. Słowo to przyjęło się tłumaczyć jako miasto-państwo, jest to jednak wybór niezbyt precyzyjny, gdyż sugeruje istnienie państwowego aparatu władzy oraz wskazuje na niewielki zajmowany obszar (miasto) jako cechę charakterystyczną. Tymczasem istotą polis (w formie dojrzałej występującej w epoce klasycznej) jest sposób sprawowania władzy – to niezależna wspólnota obywateli, którzy rządzą się sami, nie tworząc oderwanych od społeczeństwa struktur państwowych (brak jest reprezentacji politycznej). Wspólnota ta zamieszkiwała określony obszar (zwykle składający się z ośrodka miejskiego i okolicznych terenów wiejskich), połączona była językiem, pielęgnowanymi kultami religijnymi i wyznawanymi wartościami moralnymi.Starożytna Macedonia – antyczne królestwo na Półwyspie Bałkańskim, zamieszkałe przez lud grecki z plemienia Dorów, którego historyczne centrum znajdowało się na terytorium obecnej północno-środkowej Grecji.
Warto wiedzieć że... beta
Federalizm – przeciwieństwo unitaryzmu (tj. dążenia do utworzenia hegemonialnego państwa) i centralizmu (tj. dążności do podporządkowania jednemu ośrodkowi władzy). Zakłada on, że władza, i procesy decyzyjne są podejmowane na tyle blisko danych społeczności, na ile jest to możliwe.
Starożytna Grecja – cywilizacja, która w starożytności rozwijała się w południowej części Półwyspu Bałkańskiego, na wyspach okolicznych mórz (Egejskiego, Jońskiego), wybrzeżach Azji Mniejszej, a później także w innych rejonach Morza Śródziemnego. Starożytna Grecja uważana jest za kolebkę cywilizacji zachodniej. Grecka kultura, sztuka, mitologia, filozofia, nauka zostały za pośrednictwem Rzymian przekazane Europie i wywierały na jej mieszkańców ogromny wpływ w różnych okresach dziejów.
Stany Zjednoczone Polski – niezrealizowana koncepcja polityczna odrodzonego państwa polskiego, opracowana przez Ignacego Jana Paderewskiego (ur. 1860, zm. 1941). Po raz pierwszy została zaprezentowana w Memoriale Paderewskiego, przekazanym prezydentowi Stanów Zjednoczonych Thomasowi Woodrowowi Wilsonowi 11 stycznia 1917 roku.
Łacina, język łaciński (łac. lingua Latina, Latinus sermo) – język indoeuropejski z podgrupy latynofaliskiej języków italskich, wywodzący się z Lacjum (łac. Latium), krainy w starożytnej Italii, na północnym skraju której znajduje się Rzym.