) – jedno z określeń władcy
starożytnego Egiptu, używane przez
Greków (będące zniekształconą wersją staroegipskiego Per-āa – „wielki dom”).
Termin ten pojawił się w XVI wieku p.n.e., gdy Egipt wkroczył w okres silnej ekspansji terytorialnej pod rządami XVIII dynastii. Po zjednoczeniu kraju przez Narmera egipski władca nosił tytuł nesut-biti – Ten-który-należy-do-pszczoły-i-trzciny, bowiem w tym okresie godłem Górnego Egiptu była pszczoła, a Dolnego – trzcina. Z biegiem czasu zaczęto używać tytułu Król Górnego i Dolnego Egiptu oraz Król Południa i Król Północy.
Pszent (stgr. ψχέντ pschent, egip. Pa-sechemti - Dwie Potężne) – Podwójna Korona władców Górnego i Dolnego Egiptu czyli władców starożytnego Egiptu.Dowódca (ang. commander) - stanowisko etatowe w wojsku, żołnierz stojący na czele rodzaju sił zbrojnych, związku taktycznego, oddziału lub pododdziału. Posiada określone prawa (wydawanie rozkazów oraz nadzór nad ich wykonawstwem). Jest organizatorem działań bojowych podległych wojsk (żołnierzy) oraz dowodzi nimi w czasie ich trwania.
Symbolem królów Górnego Egiptu była wysoka korona biała, a Dolnego – niska korona czerwona. Jako symbol zjednoczenia dwóch krain faraon nosił podwójną koronę, Pszent, czyli połączoną koronę czerwono-białą.
Każda korona, a więc również faraon, pozostawała pod opieką bóstwa świętych miast: Nechen – gdzie czczono Nechbet, przedstawianą pod postacią sępa i Buto – gdzie czczono Uadżyt wcieloną w kobrę. Głowę faraona zdobiła oprócz pszent złożona korona atef i pasiasta chusta nemes. W dłoniach dzierżył heka (laskę pasterską) i nechaha (bicz).
Górny Egipt (egip. Ta Shemau) – kraina starożytnego Egiptu nazwana tak dla odróżnienia od leżącej na północ od niej krainy Dolnego Egiptu. Za panowania faraonów zwana była "ziemią jęczmienia".Horus – egipski bóg nieba, opiekun monarchii egipskiej. Panujący faraon utożsamiał się z nim i przyjmował jego imię. Czczony pod postacią sokoła lub człowieka z głową sokoła zwieńczoną tarczą słoneczną oraz jako dziecko z palcem w ustach. Był synem Ozyrysa i Izydy lub Geba i Nut. Po śmierci Ozyrysa walczył (jako prawowity następca tronu) z Setem (bratem Ozyrysa) o tron faraona. Po kilku konkurencjach Rada Dwunastu Bogów przyznała władzę Horusowi.
Faraon był bogiem na ziemi, czyli królem; należał do niebios i był pośrednikiem pomiędzy poddanymi a panteonem. Faraon to wcielenie Pana Niebios Horusa, przedstawianego w postaci sokoła z rozpostartymi skrzydłami, a później również synem boga Re. Po śmierci faraona stawał się Ozyrysem.
Trzcina (Phragmites L.) – rodzaj roślin należący do rodziny wiechlinowatych. Należy do niego 4–5 gatunków. W Polsce w środowisku naturalnym rośnie jeden tylko gatunek – trzcina pospolita (Phragmites australis), jest to zarazem gatunek typowy rodzaju.Totmes III lub Tutmozis (gr. Tutmosis) – faraon, władca starożytnego Egiptu XVIII dynastii, z okresu Nowego Państwa.
Pierwszym królem, który nosił tytuł syna Re był następca Chufu, Dżedefre z IV dynastii. Egipski władca pełnił funkcję najwyższego kapłana, sędziego, wodza naczelnego i budowniczego świątyń. Stał na straży harmonii i porządku – Maat. Faraon posiadał dwa imiona wpisane w kartusz: imię noszone od urodzenia i imię koronacyjne. Imiona te tworzyły królewską tytulaturę, czyli tzw. Królewski Protokół.
Bóg lub bóstwo – istota nadprzyrodzona, której istnienie postuluje większość religii. Zajmuje się nim teologia i filozofia, gdzie jest ono uważane za zagadnienie metafizyczno-egzystencjalne. Ze względu na duże zróżnicowanie rozumienia tego pojęcia, trudno jest o jego jednoznaczną definicję (co dodatkowo utrudniają założenia teologiczne związane z tym zagadnieniem, pochodzące z poszczególnych religii). Jako najbardziej różniące się od siebie, należy wyodrębnić definicje używane przez religie politeistyczne i monoteistyczne, deizm, panteizm oraz panenteizm.Teokracja (gr. theokratía, od theós – bóg, krátos – władza) – doktryna polityczna, według której władzę w państwie sprawuje kapłan lub kapłani i w której duchowni decydują o sprawach cywilnych i religijnych. Sprawujący władzę w państwie są powoływani przez Boga lub bogów, który sprawuje w nim rzeczywistą władzę. Celem władzy ziemskiej jest realizacja nadrzędnej woli, władzy boskiej i urzeczywistnienie uniwersalnych zasad ustanowionych przez Boga lub bogów.
Faraon corocznie uczestniczył w Święcie Opet, procesji barek bogów z Karnaku do Luksoru, podczas którego dokonywało się odnowienie jego władzy. Jednak najważniejszym świętem królewskim był sed. Uroczystość odbywała się po trzydziestu latach rządów faraona i miała charakter rytualnej odnowy sił króla.
Ramzes II zwany też Ramzesem Wielkim (w źródłach greckich Ozymandias) – trzeci faraon z XIX dynastii, syn i następca Seti I, jeden z najwybitniejszych i najdłużej żyjących władców starożytnego Egiptu okresu Nowego Państwa.Egipt (arab. مصر Miṣr; dialekt egipski: Máṣr (/masˤɾ/); łac. Aegyptus, gr. Αίγυπτος Aígyptos), nazwa oficjalna Arabska Republika Egiptu (arab. جمهوريّة مصر العربيّة Dżumhurijjat Misr Al-Arabijja) – państwo położone w północno-wschodniej Afryce z półwyspem Synaj w zachodniej Azji. Egipt graniczy z Izraelem i Strefą Gazy na północnym wschodzie, Sudanem na południu i Libią na zachodzie. Od północy rozpościera się Morze Śródziemne, a na wschodzie Morze Czerwone.
Do najwybitniejszych faraonów należeli: Totmes III, Seti I, Ramzes II. W dziejach Egiptu tylko cztery kobiety zostały faraonem: Nitokris, Neferusobek, Hatszepsut i Tauseret.
Faraon sprawował władzę absolutną jako żywy bóg na ziemi, opiekujący się wszystkimi mieszkańcami Egiptu. Był najwyższym władcą oraz najważniejszym z kapłanów. Brak rozdziału władzy duchowej i świeckiej oznaczał, że sprzeciwianie się faraonowi było naruszeniem tabu religijnego. Jego słowo było w państwie prawem. Faraon pełnił funkcję najwyższego sędziego oraz wodza armii. Kierował też dyplomacją.
Narmer (gr. Menes, Menas /u Diodora/, Mena, Meni, Min /u Herodota/, egip. Hr nar-mr) Józef Flawiusz nadał mu imię Minajas. Uważany za twórcę i założyciela państwa "Obydwu Krajów", czyli Górnego i Dolnego Egiptu oraz I dynastii, choć najnowsze badania stawiają go raczej jako ostatniego władcę dynastii "0".Neferusobek - Sobekneferu - władczyni starożytnego Egiptu z XII dynastii, z okresu Średniego Państwa. Panowała prawdopodobnie w latach 1798-1794 p.n.e. Była córką Amenemhata III i siostrą lub przyrodnią siostrą Amenemhata IV i być może, także jego żoną. Prawdopodobnie po śmierci ojca i później brata, objęła regencję. Prawdopodobnie przejęcie przez nią władzy odbyło się bez jakichkolwiek protestów i sprzeciwów. Jako pierwsza kobieta w historii Egiptu tytułowała się "żeńskim Horusem" i podkreślała, że jest kobietą w męskiej roli faraona. Dowodem na to może być jej posąg, przechowywany obecnie w Luwrze, ukazujący królową w kobiecej szacie, na której nosi ona męskie ubranie władcy, chustę nemes i królewska przepaskę. Jej rządy obecnie uważa się za próbę kontynuacji i ratowania ciągłości XII dynastii oraz przeciwstawienia się upadkowi państwowości w schyłkowym okresie Średniego Państwa, po rządach potężnych władców z początków dynastii. Ich działania reformatorskie i wielki wysiłek w rozwoju gospodarczym kraju przyniosły efekt odwrotny do zamierzonego i tak osłabiły państwo, iż doprowadziło to w końcu do jego upadku. Z racji swych krótkich rządów, Neferusobek nie pozostawiła po sobie ani wielkich budowli ani licznych posągów. Uważa się, że to ona dokończyła budowę świątyni grobowej Amenamhata III, zwanej przez Greków labiryntem. Podczas prac wykopaliskowych pod kierownictwem Williama Petriego w latach 1910-1911 na terenie Mazghuna, oddalonego około 5 kilometrów od Dahszur, odkryto pozostałości dwóch piramid, które w swej konstrukcji przypominały piramidę Amenemhata III. Jednakże zmiany i udoskonalenia w ich konstrukcji, szczególnie w sposobie zamknięcia komory grobowej, nasunęły przypuszczenie, że są one budowlami późniejszymi. Na tej podstawie wysunięto hipotezę, że są to piramidy: jedna Amenemhata IV, a druga Neferusobek. Imię królowej znajduje się na Liście Królów w Sakkarze, co stanowi dowód na prawowitość jej władzy w opinii jej współczesnych i następców.
Praktycznie władza faraona była realizowana poprzez urzędników, którzy organizowali i nadzorowali prace przy budowie i naprawie kanałów nawadniających, zbierali daniny od chłopów i rzemieślników, określali rodzaj i wielkość upraw, w imieniu faraona sądzili przestępców. Ustrój państwa oparty na władzy faraona nazwać można monarchią despotyczną opartą na teokracji.
Mumia – zmumifikowane (zabalsamowane) ciało człowieka lub zwierzęcia, zabezpieczone przed rozkładem odpowiednimi zabiegami i substancjami, a także ciało, które w dużym stopniu oparło rozkładowi dzięki specyfice miejsca spoczynku.Tabu – w najogólniejszym sensie terminu głęboki i fundamentalny zakaz kulturowy, którego złamanie powoduje spontaniczną i niejednokrotnie gwałtowną reakcję ze strony ogółu przedstawicieli tej kultury, gdyż jest przez nich odbierane jako zamach na całą strukturę tej kultury i jej integralność, a więc jako zagrożenie dla dalszego istnienia danego społeczeństwa. Tabu może obejmować czynności, miejsca, przedmioty lub osoby. W najczystszym i najpierwotniejszym znaczeniu terminu czynności te, miejsca, osoby i przedmioty są zarazem zakazane i święte.
Literatura[]
Poczet faraonów Kwiatkowski Bogusław, Wydawnictwo Iskry 2002
Zobacz też[]
Władcy Egiptu
Faraon – film w reżyserii Jerzego Kawalerowicza
Faraon – powieść Bolesława Prusa
mumia
piramida
Przypisy
- E. A. Wallis Budge, An Egyptian Hieroglyphic Dictionary, vol. 1., s. 238, Dover Publications, 1978, ISBN 978-0-486-23615-5.
Faraon w podwójnej koronie pszent
Godło – symbol wyróżniający, znak rozpoznawczy przynależności osoby bądź przedmiotu do szerszej grupy rodowej, prawnej lub społecznej, np. herb, gmerk, logo.Rytuał – zespół specyficznych dla danej kultury symbolicznych sekwencji sformalizowanych czynów i wypowiedzi, wykonywanych w celu osiągnięcia pożądanego skutku, który jednakże może być znacznie oderwany od pozornie oczywistego celu funkcjonalnego.
Faraon w błękitnej koronie kopersz
