Excavata
Przeczytaj także...
Jelito – fragment przewodu pokarmowego kręgowców, a u bezkręgowców – fragment lub cały przewód pokarmowy. W jelicie zachodzi proces wchłaniania substancji powstałych w wyniku enzymatycznego rozkładu pokarmów. Jego budowa jest zależna od stopnia skomplikowania ogólnego planu budowy ciała organizmu. U wyżej rozwiniętych zwierząt wyróżnia się jelito przednie, środkowe i tylne, a także jelito cienkie, grube, proste, czcze i ślepe.Parabasalia - jednokomórkowe, cudzożywne protisty zwierzęce z supergrupy Excavata. Występują pod postacią wiciowców, a w ich komórkach nie ma mitochondriów. Jedna z wici może tworzyć błonkę falującą.
Mykologia, mikologia – dział biologii zajmujący się badaniem grzybów (Fungi), ich systematyką, budową (morfologią, anatomią, cytologią), fizjologią, a także znaczeniem dla człowieka.
Jelito – fragment przewodu pokarmowego kręgowców, a u bezkręgowców – fragment lub cały przewód pokarmowy. W jelicie zachodzi proces wchłaniania substancji powstałych w wyniku enzymatycznego rozkładu pokarmów. Jego budowa jest zależna od stopnia skomplikowania ogólnego planu budowy ciała organizmu. U wyżej rozwiniętych zwierząt wyróżnia się jelito przednie, środkowe i tylne, a także jelito cienkie, grube, proste, czcze i ślepe.Parabasalia - jednokomórkowe, cudzożywne protisty zwierzęce z supergrupy Excavata. Występują pod postacią wiciowców, a w ich komórkach nie ma mitochondriów. Jedna z wici może tworzyć błonkę falującą.
Mykologia, mikologia – dział biologii zajmujący się badaniem grzybów (Fungi), ich systematyką, budową (morfologią, anatomią, cytologią), fizjologią, a także znaczeniem dla człowieka.
Excavata – takson eukariotów o kategorii supergrupy. Obejmuje wyłącznie jednokomórkowe protisty, w większości heterotroficzne wiciowce, wśród nich chorobotwórcze. Niektórzy jej przedstawiciele drogą wtórnej endosymbiozy zdobyli chloroplasty. Inni mają silnie zmodyfikowane mitochondria i żyją w środowiskach beztlenowych, np. wewnątrz jelit. Niektóre tworzą agregacje komórek przypominające śluzowce.
Supergrupa – umowna kategoria systematyczna, wydzielona w pierwszych latach XXI wieku dla określenia najważniejszych linii rozwojowych eukariontów (Eukaryota). Tradycyjnie wśród eukariontów wydzielano 4 królestwa: protisty (Protista), rośliny (Plantae), grzyby (Fungi) i zwierzęta (Zoa). Protisty były traktowane różnorako – część z nich zaliczano czasem do pozostałych trzech królestw. Czasem protisty dzielono na trzy oddzielne grupy: pierwotniaki (Protozoa), protisty roślinopodobne i protisty grzybopodobne. Wszystkie te klasyfikacje nie uwzględniały jednak w sposób trafny (w świetle obecnej wiedzy) powiązań filogenetycznych w obrębie organizmów. Od kilku lat funkcjonuje podział organizmów na sześć supergrup:Amorphea – takson zaproponowany po raz pierwszy w 2012 roku przez Adla i innych. Ma on zastąpić niesklasyfikowany takson Unikonta zaproponowany przez Cavalier-Smitha.
Jako cechę wyróżniającą tę grupę przyjęto szczegóły budowy aparatu wiciowego, jednak różne cechy wspólne dla pewnych taksonów nie występują w innych.
Systematyka[ | edytuj kod]
Według Adla należą tutaj następujące klady:
Historia taksonu[ | edytuj kod]
Według system Cavalier-Smitha z 2003 roku dzielony był na cztery typy:
Pokrewieństwo organizmów zaliczanych do tej supergrupy jest wciąż wątpliwe. Może ona nie być monofiletyczna i wyróżniana jest w zasadzie jako zbiór taksonów nienależących do żadnej z dwóch głównych linii eukariontów (Amorphea i Diaphoretickes), przez co wyróżnianie tej supergrupy jest podawane w wątpliwość.
Wiciowce (łac. Mastigota, Flagellata, Mastigophora) - pierwotniaki, zazwyczaj jednojądrowe haplonty. Poruszają się przy pomocy wici, rozmnażają się przez podział podłużny (bezpłciowo). Heterotrofy, niektóre z nich posiadają zdolności autotroficzne (więc są miksotrofami).Metamonady (od łac. meta – zmieniać i monus – jednostka) to grupa protistów klasyfikowanych obecnie w grupie Excavata.
Przypisy[ | edytuj kod]
- ↑ Sina M. Adl, Alastair G. B. Simpson, Christopher E. Lane i inni. The Revised Classification of Eukaryotes. „J. Eukaryot. Microbiol.”. 59(5), s. 429-493, 2012.
- Giselle Walker, Richard G. Dorrell, Alexander Schlacht and Joel B. Dacks. Eukaryotic systematics: a user’s guide for cell biologists and parasitologists. „Parasitology”. 138, s. 1638-1663, 2011.
- ↑ Thomas Cavalier-Smith, Protist phylogeny and the high-level classificationof Protozoa, „European Journal of Protistology”, 39 (4), 2003, s. 338-348 (ang.).
- Sina M. Adl i inni, Revisions to the Classification, Nomenclature, and Diversity of Eukaryotes, „Journal of Eukaryotic Microbiology”, 66, 2019, s. 4–119, DOI: 10.1111/jeu.12691 (ang.).
Rzęsistek (Trichomonas) – rodzaj protistów zwierzęcych występujących w środowisku jako pasożyty lub nieszkodliwi współbiesiadnicy.Wtórna endosymbioza – proces, w którym organizm posiadający endosymbionty staje się endosymbiontem innego organizmu.
Warto wiedzieć że... beta
Takson monofiletyczny – takson, który obejmuje wszystkich potomków wspólnego przodka, znanego lub hipotetycznego. Przykładami są ssaki lub gąbki.
Chorobotwórczość to zdolność danego czynnika (zwanego patogenem) do wywoływania choroby. Patogenem może być czynnik biologiczny, chemiczny, fizyczny, społeczny czy genetyczny.
Kinetoplastydy (Kinetoplastida) – wiciowce zwierzęce z supergrupy eukariontów Excavata klasyfikowane w randze gromady lub rzędu w typie Euglenozoa. U podstawy ich wici znajduje się kinetoplast, który budową przypomina mitochondrium. Do grupy tej zalicza się organizmy zarówno wolno żyjące jak i pasożytnicze. U niektórych kinetoplastydów może występować błonka podobna jak u Parabasalia.
Protisty (Protista) – jedno z pięciu królestw, wyróżnianych w ostatnich, hierarchicznych systemach klasyfikacji organizmów (np. w podziałach Whittakera i Margulis oraz Cavaliera-Smitha). Obejmuje wszystkie jądrowce, które pozostały po wyłączeniu organizmów zaliczonych do monofiletycznych kladów zwierząt, roślin i grzybów.
Giardia lamblia (Giardia intestinalis, Giardia duodenalis, Wielkouściec jelitowy) – pierwotniak z grupy wiciowców (spokrewniony z innymi wiciowcami z supergrupy Excavata – eugleninami, świdrowcami i in.), wywołujący jedną z najczęściej występujących chorób pasożytniczych u ludzi, psów i kotów – giardiozę. Przyczepiony specjalną przyssawką pasożytuje u ssaków na komórkach nabłonkowych jelita lub pęcherzyka żółciowego.
Eugleniny, klejnotki (Euglenophyta, Euglenida) – takson glonów ze względów morfologicznych włączanych do nieformalnej grupy wiciowców. Grupa protistów z kladu Euglenozoa obejmującego zarówno protisty w dawnych systemach określane jako zwierzęce, jak i roślinne. Są to jednokomórkowe organizmy wodne, w większości wolno żyjące. Od pozostałych przedstawicieli Euglenozoa odróżniające się obecnością pelikuli zbudowanej z białkowych pasków, często zdolne do fotosyntezy.
Śluzowce (Myxomycota) zwane też śluzoroślami (Eumycetozoa) – grupa (ok. kilkuset gatunków) organizmów eukariotycznych należąca do Amoebozoa, dawniej zaliczana do grzybów, potem do protistów grzybopodobnych (wraz z lęgniowcami). Z przyczyn historycznych w podręcznikach traktowana jako klasa roślin zarodnikowych, a w szczególności grzybów. Jednak bliższa jest typowo zwierzęcym Protista (pierwotniakom). Wskazuje na to występowanie form ruchomych (myksoameb i myksopełzaków oraz odżywianie się poprzez fagocytozę), dlatego włączane są do supergrupy Amoebozoa, z wyjątkiem łańcuszkorośli (Acrasiomycota=Heterolobosea=Percolozoa), które zalicza się do supergrupy Excavata oraz plazmodioforowców, zaliczanych niegdyś również do glonowców, obecnie do supergrupy Rhizaria.