ex (Unix)

ex – edytor wierszowy w systemie UNIX. Zasadnicza różnica między tego typu edytorami a współczesnymi wizualnymi edytorami tekstu polega na skupieniu uwagi użytkownika na pracy z pojedynczymi wierszami tekstu, a nie całym tekstem. Innymi słowy – uwypuklony zostaje podział pliku tekstowego na poszczególne wiersze, które mogą być modyfikowane przez użytkownika pojedynczo za pomocą poleceń wydawanych programowi w trybie interaktywnym, w podobny sposób jak w wierszu poleceń systemów DOS lub UNIX.

Unix Time-Sharing System (pisane również jako UNIX, choć nie jest to skrót – nazwa „UNIX” jest kalamburem określenia Multics, który był wzorem dla Uniksa) – system operacyjny rozwijany od 1969 r. w Bell Labs (UNIX System Laboratories, USL) przez Dennisa Ritchie i Kena Thompsona. W latach 70. i 80. zdobył bardzo dużą popularność, co zaowocowało powstaniem wielu odmian i implementacji. Część z nich, w szczególności Linux oraz OS X, jest w użyciu do dziś. UNIX jest zarejestrowanym znakiem towarowym The Open Group.Wiersz poleceń (ang. Command Line Interface, CLI), to jeden z najczęściej spotykanych sposobów interakcji człowieka z komputerem. Inne przykłady to interfejs tekstowy oraz interfejs graficzny.

ex jest podstawą dla edytora vi – ten jest wizualną nadbudową nad ex. Aby wywołać ex z trybu poleceń vi należy wydać polecenie Q, natomiast przejście z ex do vi następuje poprzez polecenie vi.

Przykładowa sesja z edytorem ex (każde polecenie kończy Enter):

$ex plik E      (wczytuje plik)
:               (znak zachęty ex)
:3p E           (wyświetl 3 wiersz pliku)
ala ma kota     {przykładowa zawartość 3 wiersza)
:3 E            {przejdź do 3 wiersza w pliku)
:s/kota/psa E   {zamień w bieżącym – trzecim – wierszu "kota" na "psa")
:w E            {zapisz zmiany w pliku}
:q E            {zakończ pracę ex}

Wygoda pracy z ex pozostawia wiele do życzenia, jednak bez ex nie byłoby vi. Opis wszystkich poleceń ex można znaleźć w każdej dokumentacji systemu UNIX.

W systemach Unix oraz w systemach uniksopodobnych polecenia są często programami uruchamianymi z wiersza poleceń powłoki systemowej. Często różne powłoki mają dodatkowo wbudowane własne implementacje niektórych poleceń; np. zawierają wersję polecenia dostępnego jako /bin/echo. To, która wersja polecenia będzie wykonana domyślnie zależy od tego, która powłoka jest używana oraz od konfiguracji systemu. Podstawową powłoką większości systemów Unix jest Bourne shell dostępna zwykle jako /bin/sh lub /usr/bin/sh, jednak częściej w pracy interaktywnej używa się wywodzących się z niej, bardziej rozbudowanych powłok takich jak bash, Korn shell, Z shell, czy też spokrewnionych C shell i tcsh, z nowszych popularność zyskuje fish. Większość powłok może być także używana jako języki skryptowe, co pozwala użytkownikowi na wykonywanie rozbudowanych poleceń wykorzystujących wiele programów oraz pisanie skryptów automatyzujących często wykonywane czynności. Za pomocą mechanizmów potoków i kolejek można w łatwy sposób przekazywać dane pomiędzy wieloma programami tworząc z nich bardziej skomplikowane narzędzia.DOS (ang. Disk Operating System) – pierwszy przenośny (Disk) system operacyjny OS komputerów PC i mikrokomputerów lat 80. rezydujący nad BIOS-em, zawierający m.in. rozszerzenia programowe procedur sprzętowych BIOSu i interpreter komend. DOS zawiera niektóre doświadczenia systemu klasy CP/M.

Zobacz też

ed

sed

awk