• Artykuły
  • Forum
  • Ciekawostki
  • Encyklopedia

    • Ewaporat

    Przeczytaj także...
    Ryszard Gradziński (ur. 15 sierpnia 1929 w Krakowie, zm. 31 grudnia 2014 w Krakowie) - polski geolog, sedymentolog, profesor zwyczajny dr hab., członek czynny Polskiej Akademii Umiejętności (od 1990 r.), członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk (od 1998 r.).Kłodawa – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie kolskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Kłodawa. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. konińskiego.
    Nowa Sól (niem. Neusalz an der Oder) – miasto i gmina w województwie lubuskim, w powiecie nowosolskim. Położone w pasie Wału Trzebnickiego, nad Odrą. Wraz z Zieloną Górą i Sulechowem tworzy Lubuskie Trójmiasto.
    Anhydryt, przykładowy ewaporat
    Halit, Izrael

    Ewaporaty (ewaporyty) – osady pochodzenia chemicznego, utworzone z łatwo rozpuszczalnych minerałów, które wytrącają się z roztworu wodnego w czasie jego odparowania (łac. evaporatio = parowanie).

    Ewaporaty powstają wskutek silnego parowania wody morskiej (zatok, lagun, zamkniętych mórz) lub słonych jezior w klimacie suchym i gorącym.

  • Na ogół chemizm wód morskich jest jednolity, dlatego powstające w nich ewaporaty maja również podobny skład. Są to najczęściej skały gipsowe, anhydrytowe, sole kamienne i potasowo-magnezowe.
  • Bardziej zmienny skład chemiczny wykazują wody jeziorne, dlatego też tworzące się tu ewaporaty mają bardziej różnorodny strukturę mineralną. Wskutek ewaporacji wód jeziornych tworzą się osady węglanów sodu, osady mirabilitowe i tenardytowe, osady borowe, skały azotanowe. Osady pochodzenia jeziornego są mało rozpowszechnione w skorupie ziemskiej.

    • Ewaporaty składają się z chlorków i siarczanów sodu, potasu, magnezu, wapnia oraz niektórych węglanów, boranów i azotanów.

    Zatoka Perska (per. خليج فارس – Chalidż-e Fars, arab. الخليج العربي – Al-Chalidż al-Arabi) – zatoka Morza Arabskiego, wcinająca się między Półwysep Arabski a wybrzeże Iranu. Tradycyjnie nazywana jest zatoką, ale ze względu na jej powierzchnię (233 000 km²) można by ją uznać także za morze śródlądowe. Z Morzem Arabskim połączona jest poprzez Cieśninę Ormuz i Zatokę Omańską.Śląsk (śl. Ślunsk, Ślůnsk, niem. Schlesien, dś. Schläsing, czes. Slezsko, łac. Silesia) – kraina historyczna położona w Europie Środkowej, na terenie Polski, Czech i Niemiec. Dzieli się na Dolny i Górny Śląsk. Historyczną stolicą Śląska jest Wrocław.

    Do ewaporatów należą: gips, anhydryt, dolomit, halit, sylwin, glauberyt, kizeryt, karnalit, kainit, epsomit, mirabilit, tenardyt, boracyt, colemanit, uleksyt, boraks rodzimy, soda rodzima (natron).
    Minerały ewaporatowe wytracają się w ściśle określonej kolejności, zgodnie z tzw. „cyklem ewaporatowym”, tj.:

    Wieliczka (niem. Groß Salz) – miasto powiatowe w województwie małopolskim, w powiecie wielickim, siedziba władz gminy miejsko-wiejskiej Wieliczka oraz władz powiatu. Według danych GUS z 31 grudnia 2012 r. miasto liczyło 20 988 mieszkańców. Powierzchnia miasta wynosi 13,41 km².Węglan sodu (nazwy zwyczajowe: soda, soda kalcynowana Na2CO3) − nieorganiczny związek chemiczny, sól kwasu węglowego i sodu.
    1. kalcyt, CaCO3 (w rzadkich wypadkach nie występuje)
    2. dolomit, CaMg(CO3)2
    3. gips, CaSO4·2H2O (czasami nie występuje)
    4. anhydryt, CaSO4
    5. polihalit, K2Ca2Mg(SO4)4·2H2O
    6. halit, NaCl
    7. sylwin, KCl
    8. sole potasowo-magnezowe.

    Ewaporaty są skałami pospolitymi i szeroko rozpowszechnionymi w wielu rejonach Ziemi.

    Anhydryt (gr. an = bez i hydro = woda (anhydros = bezwodny), nazywany czasem "gipsem bez wody") – Substancja krystaliczna o barwie niebieskoszarej, rzadziej białej lub kremowej. Łatwo wchłania wodę, co powoduje zwiększenie jej objętości o nawet 60% Może przy tym pękać i rozwarstwiać się. Anhydryt jest stosowany w budownictwie, jubilerstwie oraz przemyśle cementowym. Nazwa ta obejmuje dwa pokrewne pojęcia:Tenardyt (thenardyt) – minerał z grupy siarczanów. Należy do minerałów bardzo rzadkich, występujących tylko w niektórych regionach ziemi.

    Tworzą się współcześnie w strefie półpustynnego i gorącego klimatu, gdzie opady są znikome, m.in. w Kalifornii i Nevadzie oraz na Bliskim Wschodzie (rejon zatoki Perskiej). Powstają w odciętych od morza lagunach lub w wypełnionych wodą zagłębieniach nadmorskich równin (sebkha), również na obrzeżach jezior słonych (playa).

    Uleksyt (ulexyt) też: boranatrokalcyt, tiza, tinkalcyt – minerał z gromady boranów. Należy do grupy minerałów bardzo rzadkich.Gips − nazwa pochodzi od gr. gypsos (γύψος) (łac. gypsum) oznaczającego czynność gipsowania, a także kredę lub cement. Nazwa ta obejmuje dwa pokrewne pojęcia:

    Na obszarze dzisiejszej Polski pokłady ewaporatów tworzyły się kilkakrotnie:

  • w permie – złoża soli kamiennej i gipsów oraz anhydrytów okolic Kłodawy i Inowrocławia oraz złoża anhydrytów w Nowej Soli na Śląsku i okolicach Polkowic
  • w miocenie – złoża w miejscowościach: Wieliczka i Bochnia (sól kamienna, anhydryty), dolina Nidy (gipsy)

    • Przypisy[ | edytuj kod]

    1. Polyhalite mineral information and data. W: mindat.org [on-line]. [dostęp 2014-09-25].

    Bibliografia[ | edytuj kod]

  • Gradziński R., Kostecka A., Radomski A. i Unrug R.: Zarys sedymentologii, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1986, ​ISBN 83-220-0275-0​.


    • Bliski Wschód (arab. الشرق الأوسط; hebr. המזרח התיכון; per. خاورمیانه, Xâvar-e Miyâne; przestarzałe Lewant) – region geograficzny leżący na styku Azji, Europy i Afryki.Halit – minerał z gromady halogenków. Nazwa pochodzi od greckich słów halos – sól, słony, oraz lithos – kamień. Minerał znany i używany od czasów starożytnych. Głównym składnikiem jest chlorek sodu.




    Warto wiedzieć że... beta

    Karnalit – uwodniony podwójny chlorek potasu i magnezu o wzorze KCl·MgCl2·6H2O, krystalizujący w układzie rombowym.
    Polkowice (niem. Polkwitz) – miasto leżące na Dolnym Śląsku, w woj. dolnośląskim, w powiecie polkowickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Polkowice. Położone przy trasie E65 (droga krajowa nr 3), na południowo-wschodnim skraju Wzgórz Dalkowskich w kierunku Doliny Szprotawy. Stanowi jeden z głównych ośrodków przemysłowych Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego. Na terenie miasta znajduje się podstrefa Legnickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.
    Miocen – najstarsza epoka neogenu. Epoka wielkich przemian geologicznych skorupy ziemskiej. Wypiętrzenie nowych łańcuchów górskich zmieniło cyrkulację powietrza w atmosferze i wód w morzach. Trwał od 23,03 mln do 5,333 mln lat temu.
    Azotany (nazwa systematyczna: trioksydoazotany(1−); w systemie Stocka: azotany(V)) − grupa związków chemicznych, sole i estry kwasu azotowego (HNO3).
    Mirabilit (sól glauberska) – minerał z gromady siarczanów. Należy do grupy minerałów bardzo rzadkich, rozpowszechnionych tylko w niektórych regionach Ziemi. Nazwa pochodzi od sal mirabile Glauberi = niezwykła, cudowna sól Glaubera.
    Wapń (Ca, łac. calcium; nazwa ta pochodzi od łacińskiego rzeczownika calx – wapno, co oznacza więc "metal z wapna") – pierwiastek chemiczny z grupy berylowców (metali ziem alkalicznych) w układzie okresowym.
    Siarczany (nazwa systematyczna: tetraoksydosiarczany(2−); w systemie Stocka: siarczany(VI); dawn. witriole lub koperwasy) – sole lub estry kwasu siarkowego.

    Reklama

    Czas generowania strony: 0.032 sek.