Ewaporat
Przeczytaj także...
Ryszard Gradziński (ur. 15 sierpnia 1929 w Krakowie, zm. 31 grudnia 2014 w Krakowie) - polski geolog, sedymentolog, profesor zwyczajny dr hab., członek czynny Polskiej Akademii Umiejętności (od 1990 r.), członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk (od 1998 r.).Kłodawa – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie kolskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Kłodawa. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. konińskiego.
Nowa Sól (niem. Neusalz an der Oder) – miasto i gmina w województwie lubuskim, w powiecie nowosolskim. Położone w pasie Wału Trzebnickiego, nad Odrą. Wraz z Zieloną Górą i Sulechowem tworzy Lubuskie Trójmiasto.
Ryszard Gradziński (ur. 15 sierpnia 1929 w Krakowie, zm. 31 grudnia 2014 w Krakowie) - polski geolog, sedymentolog, profesor zwyczajny dr hab., członek czynny Polskiej Akademii Umiejętności (od 1990 r.), członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk (od 1998 r.).Kłodawa – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie kolskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Kłodawa. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. konińskiego.
Nowa Sól (niem. Neusalz an der Oder) – miasto i gmina w województwie lubuskim, w powiecie nowosolskim. Położone w pasie Wału Trzebnickiego, nad Odrą. Wraz z Zieloną Górą i Sulechowem tworzy Lubuskie Trójmiasto.
Anhydryt, przykładowy ewaporat
Ewaporaty (ewaporyty) – osady pochodzenia chemicznego, utworzone z łatwo rozpuszczalnych minerałów, które wytrącają się z roztworu wodnego w czasie jego odparowania (łac. evaporatio = parowanie).
Ewaporaty powstają wskutek silnego parowania wody morskiej (zatok, lagun, zamkniętych mórz) lub słonych jezior w klimacie suchym i gorącym.
Zatoka Perska (per. خليج فارس – Chalidż-e Fars, arab. الخليج العربي – Al-Chalidż al-Arabi) – zatoka Morza Arabskiego, wcinająca się między Półwysep Arabski a wybrzeże Iranu. Tradycyjnie nazywana jest zatoką, ale ze względu na jej powierzchnię (233 000 km²) można by ją uznać także za morze śródlądowe. Z Morzem Arabskim połączona jest poprzez Cieśninę Ormuz i Zatokę Omańską.Śląsk (śl. Ślunsk, Ślůnsk, niem. Schlesien, dś. Schläsing, czes. Slezsko, łac. Silesia) – kraina historyczna położona w Europie Środkowej, na terenie Polski, Czech i Niemiec. Dzieli się na Dolny i Górny Śląsk. Historyczną stolicą Śląska jest Wrocław.
Ewaporaty składają się z chlorków i siarczanów sodu, potasu, magnezu, wapnia oraz niektórych węglanów, boranów i azotanów.
Wieliczka (niem. Groß Salz) – miasto powiatowe w województwie małopolskim, w powiecie wielickim, siedziba władz gminy miejsko-wiejskiej Wieliczka oraz władz powiatu. Według danych GUS z 31 grudnia 2012 r. miasto liczyło 20 988 mieszkańców. Powierzchnia miasta wynosi 13,41 km².Węglan sodu (nazwy zwyczajowe: soda, soda kalcynowana Na2CO3) − nieorganiczny związek chemiczny, sól kwasu węglowego i sodu.
Do ewaporatów należą: gips, anhydryt, dolomit, halit, sylwin, glauberyt, kizeryt, karnalit, kainit, epsomit, mirabilit, tenardyt, boracyt, colemanit, uleksyt, boraks rodzimy, soda rodzima (natron).
Minerały ewaporatowe wytracają się w ściśle określonej kolejności, zgodnie z tzw. „cyklem ewaporatowym”, tj.:
Anhydryt (gr. an = bez i hydro = woda (anhydros = bezwodny), nazywany czasem "gipsem bez wody") – Substancja krystaliczna o barwie niebieskoszarej, rzadziej białej lub kremowej. Łatwo wchłania wodę, co powoduje zwiększenie jej objętości o nawet 60% Może przy tym pękać i rozwarstwiać się. Anhydryt jest stosowany w budownictwie, jubilerstwie oraz przemyśle cementowym. Nazwa ta obejmuje dwa pokrewne pojęcia:Tenardyt (thenardyt) – minerał z grupy siarczanów. Należy do minerałów bardzo rzadkich, występujących tylko w niektórych regionach ziemi.
- kalcyt, CaCO3 (w rzadkich wypadkach nie występuje)
- dolomit, CaMg(CO3)2
- gips, CaSO4·2H2O (czasami nie występuje)
- anhydryt, CaSO4
- polihalit, K2Ca2Mg(SO4)4·2H2O
- halit, NaCl
- sylwin, KCl
- sole potasowo-magnezowe.
Ewaporaty są skałami pospolitymi i szeroko rozpowszechnionymi w wielu rejonach Ziemi.
Uleksyt (ulexyt) też: boranatrokalcyt, tiza, tinkalcyt – minerał z gromady boranów. Należy do grupy minerałów bardzo rzadkich.Gips − nazwa pochodzi od gr. gypsos (γύψος) (łac. gypsum) oznaczającego czynność gipsowania, a także kredę lub cement. Nazwa ta obejmuje dwa pokrewne pojęcia:
Tworzą się współcześnie w strefie półpustynnego i gorącego klimatu, gdzie opady są znikome, m.in. w Kalifornii i Newadzie oraz na Bliskim Wschodzie (rejon zatoki Perskiej). Powstają w odciętych od morza lagunach lub w wypełnionych wodą zagłębieniach nadmorskich równin (sebkha), również na obrzeżach jezior słonych (playa).
Bliski Wschód (arab. الشرق الأوسط; hebr. המזרח התיכון; per. خاورمیانه, Xâvar-e Miyâne; przestarzałe Lewant) – region geograficzny leżący na styku Azji, Europy i Afryki.Halit – minerał z gromady halogenków. Nazwa pochodzi od greckich słów halos – sól, słony, oraz lithos – kamień. Minerał znany i używany od czasów starożytnych. Głównym składnikiem jest chlorek sodu.
Na obszarze dzisiejszej Polski pokłady ewaporatów tworzyły się kilkakrotnie:
Przypisy
- Polyhalite mineral information and data. W: mindat.org [on-line]. [dostęp 2014-09-25].
Bibliografia[]
Karnalit – uwodniony podwójny chlorek potasu i magnezu o wzorze KCl·MgCl2·6H2O, krystalizujący w układzie rombowym.Polkowice (niem. Polkwitz) – miasto leżące na Dolnym Śląsku, w woj. dolnośląskim, w powiecie polkowickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Polkowice. Położone przy trasie E65 (droga krajowa nr 3), na południowo-wschodnim skraju Wzgórz Dalkowskich w kierunku Doliny Szprotawy. Stanowi jeden z głównych ośrodków przemysłowych Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego. Na terenie miasta znajduje się podstrefa Legnickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.
(window.RLQ=window.RLQ||).push(function(){mw.log.warn("Gadget \"edit-summary-warning\" styles loaded twice. Migrate to type=general. See \u003Chttps://phabricator.wikimedia.org/T42284\u003E.");mw.log.warn("Gadget \"wikibugs\" styles loaded twice. Migrate to type=general. See \u003Chttps://phabricator.wikimedia.org/T42284\u003E.");mw.log.warn("Gadget \"ReferenceTooltips\" styles loaded twice. Migrate to type=general. See \u003Chttps://phabricator.wikimedia.org/T42284\u003E.");mw.log.warn("Gadget \"main-page\" styles loaded twice. Migrate to type=general. See \u003Chttps://phabricator.wikimedia.org/T42284\u003E.");});Miocen – najstarsza epoka neogenu. Epoka wielkich przemian geologicznych skorupy ziemskiej. Wypiętrzenie nowych łańcuchów górskich zmieniło cyrkulację powietrza w atmosferze i wód w morzach. Trwał od 23,03 mln do 5,333 mln lat temu.Azotany (nazwa systematyczna: trioksydoazotany(1−); w systemie Stocka: azotany(V)) − grupa związków chemicznych, sole i estry kwasu azotowego (HNO3).
Warto wiedzieć że... beta
Mirabilit (sól glauberska) – minerał z gromady siarczanów. Należy do grupy minerałów bardzo rzadkich, rozpowszechnionych tylko w niektórych regionach Ziemi. Nazwa pochodzi od sal mirabile Glauberi = niezwykła, cudowna sól Glaubera.
Wapń (Ca, łac. calcium; nazwa ta pochodzi od łacińskiego rzeczownika calx – wapno, co oznacza więc "metal z wapna") – pierwiastek chemiczny z grupy berylowców (metali ziem alkalicznych) w układzie okresowym.
Siarczany (nazwa systematyczna: tetraoksydosiarczany(2−); w systemie Stocka: siarczany(VI); dawn. witriole lub koperwasy) – sole lub estry kwasu siarkowego.
Epsomit – minerał z gromady siarczanów o wzorze MgSO4•7H2O. Ten pospolity i szeroko rozpowszechniony minerał pod względem chemicznym to uwodniony siarczan magnezu.
Magnez (Mg, łac. magnesium) – pierwiastek chemiczny, metal ziem alkalicznych (druga grupa główna układu okresowego). Izotopy stabilne magnezu to Mg, Mg oraz Mg.
Minerał (fr. minéral, od celt. mina – kopalnia) – pierwiastek lub związek chemiczny będący normalnie ciałem krystalicznym, którego struktura ukształtowała się w toku procesów geologicznych.
Colemanit (kolemanit) – to minerał z grupy boranów. Jest minerałem rzadkim, rozpowszechnionym tylko w niektórych rejonach Ziemi.