Eurazja
Przeczytaj także...
Wybrzeże – obszar na granicy lądu i zbiornika wodnego obejmującego część nadwodną i podwodną. Pas ten jest szerszy niż brzeg i strefa brzegowa, lecz jego zasięg nie jest precyzyjnie określony granicami. Zbiornik wodny i ląd wybrzeża są rozdzielone linią brzegową.Wyżyna – obszar, którego wysokości bezwzględne przekraczają 300 metrów n.p.m., a wysokości względne są na ogół mniejsze niż 300 m. Z obszarów wyżyn wyłączane są bowiem obszary o szczególnie urozmaiconej rzeźbie i wysokościach względnych przekraczających 300 m stosunku do najbliższych den dolinnych, czyli góry. Różnice w wysokościach względnych w obrębie wyżyny są więc stosunkowo małe. W Polsce i innych krajach często przyjmuje się za dolną granicę wyżyn poziomicę 200 m n.p.m. Na mapie hipsometrycznej niższe wyżyny wyróżnione są barwami żółtymi, podobnie jak i najniższe partie gór, np. pogórza, natomiast najwyższe wyżyny - jasnymi odcieniami koloru brązowego. Nad wyżynami, powyżej 500 m n.p.m. rozciągają się góry niskie. Wyjątkiem w skali światowej jest Wyżyna Tybetańska, która znajduje się na wysokości około 4500 m n.p.m. Zalicza się ją do wyżyn, a nie do gór, ponieważ jest płaska - spełniony jest warunek deniwelacji (różnicy między dwoma wzniesieniami) mniejszej niż 300 metrów.
Granica Europa – Azja – linia podziału Eurazji na Europę i Azję. Granica ta jest i zawsze była umowna, w dużym przybliżeniu łączy ona Morze Czarne i Morze Karskie.
Wybrzeże – obszar na granicy lądu i zbiornika wodnego obejmującego część nadwodną i podwodną. Pas ten jest szerszy niż brzeg i strefa brzegowa, lecz jego zasięg nie jest precyzyjnie określony granicami. Zbiornik wodny i ląd wybrzeża są rozdzielone linią brzegową.Wyżyna – obszar, którego wysokości bezwzględne przekraczają 300 metrów n.p.m., a wysokości względne są na ogół mniejsze niż 300 m. Z obszarów wyżyn wyłączane są bowiem obszary o szczególnie urozmaiconej rzeźbie i wysokościach względnych przekraczających 300 m stosunku do najbliższych den dolinnych, czyli góry. Różnice w wysokościach względnych w obrębie wyżyny są więc stosunkowo małe. W Polsce i innych krajach często przyjmuje się za dolną granicę wyżyn poziomicę 200 m n.p.m. Na mapie hipsometrycznej niższe wyżyny wyróżnione są barwami żółtymi, podobnie jak i najniższe partie gór, np. pogórza, natomiast najwyższe wyżyny - jasnymi odcieniami koloru brązowego. Nad wyżynami, powyżej 500 m n.p.m. rozciągają się góry niskie. Wyjątkiem w skali światowej jest Wyżyna Tybetańska, która znajduje się na wysokości około 4500 m n.p.m. Zalicza się ją do wyżyn, a nie do gór, ponieważ jest płaska - spełniony jest warunek deniwelacji (różnicy między dwoma wzniesieniami) mniejszej niż 300 metrów.
Granica Europa – Azja – linia podziału Eurazji na Europę i Azję. Granica ta jest i zawsze była umowna, w dużym przybliżeniu łączy ona Morze Czarne i Morze Karskie.
Eurazja (nienormatywna forma: Euroazja) – zbiorcze określenie na obszary Europy i Azji, obejmujące powierzchnię około 55 mln km², zamieszkane przez 4,918 mld ludzi, co stanowi 70,65% ludności świata (z czego 60,25% zamieszkuje Azję). Kontynent eurazjatycki dzieli się umownie na Europę i Azję, określane tradycyjnie mianem kontynentów (Europa, tak samo jak Półwysep Indyjski, jest raczej subkontynentem Eurazji). Termin Eurazja wprowadzono w XIX wieku w celu podkreślenia ścisłego połączenia Azji z Europą.
Morze Egejskie (gr. Αιγαίο Πέλαγος - Egeo Pelagos, łac. Mare Aegeum) – morze we wschodniej części Morza Śródziemnego, położone między Półwyspem Bałkańskim, Azją Mniejszą a wyspami Kretą, Karpathos i Rodos. Poprzez cieśninę Dardanele łączy się z Morzem Marmara i Morzem Czarnym, a przez Kanał Koryncki z Morzem Jońskim. Linia brzegowa tego morza jest doskonale rozwinięta (liczne półwyspy i zatoki), a powierzchnię wodną urozmaicają liczne wyspy (archipelagi Cykladów, Dodekanezu, Sporadów Północnych, pojedyncze wyspy: Eubea, Chios, Lemnos, Lesbos, Samotraka, Imroz i inne). Dodatkowo wyróżniono więc trzy akweny: Morze Trackie na północy, Morze Mirtejskie i Kreteńskie na południu. Pochodzenie nazwy jest najczęściej wiązane z postacią Egeusza, mitycznego króla Aten.Morze Kaspijskie (per. دریای خزر, Darja-je Chazar; ros. Каспийское море, Kaspijskoje morie; azer. Xəzər dənizi; kaz. Каспий теңізі, Kaspij tengyzy; turkm. Hazar deňzi) – bezodpływowe słone jezioro reliktowe w Azji i w niewielkiej części w Europie. Jest największym jeziorem świata z powierzchnią wynoszącą ok. 370 tys. km² (zmieniającą się wskutek wahań poziomu wody, w 1930 roku wynosiła ona aż 442 tys. km²). Dla porównania powierzchnia całkowita Polski to ok. 313 tys. km². Maksymalna głębokość to 1025 m. Zasolenie od słodkowodnej części północnej do 10-12‰ w części środkowej i południowej i do bardzo dużego, sięgającego nawet 300‰ w zamkniętej zatoce Kara-Bogaz-Goł. Czas wymiany wód wynosi 250 lat. W starożytności nosiło różne nazwy: Ocean Hyrkański, Morze Azarskie i Morze Kwalijskie. W epoce antycznej i przez znaczną część średniowiecza powszechnie uważano, że Morze Kaspijskie stanowi zatokę wielkiego oceanu północnego (pogląd taki głosili m.in. Eratostenes, Strabon, Pomponiusz Mela, Izydor z Sewilli).
Problem podziału na Europę i Azję nie jest łatwy, szczególnie tam, gdzie brakuje wyraźnych granic naturalnych. Współcześnie przyjmuje się najczęściej, że granica ta przebiega wzdłuż wschodnich podnóży gór Uralu, rzeki Emby, północnym wybrzeżem Morza Kaspijskiego, Obniżeniem Kumsko-Manyckim do ujścia Donu do Morza Azowskiego, dalej Cieśniną Kerczeńską, przez Morze Czarne, cieśninę Bosfor, Morze Marmara, cieśninę Dardanele, po wschodnie wybrzeże Morza Egejskiego. Różne źródła podają różny przebieg granicy, a jedynymi powszechnie przyjętymi jej elementami są góry Ural i cieśnina Bosfor.
Morze Azowskie (ros. Азовское море; ukr. Азовське море tatarski Azaq deñizi) – część Morza Czarnego, znajdująca się u wybrzeży Ukrainy oraz Rosji. Od Morza Czarnego oddzielone jest przez Półwysep Kerczeński (część Krymu) i Tamański, łączy się z nim przez Cieśninę Kerczeńską. Powierzchnia morza wynosi blisko 38 tys. km², średnia głębokość 7 m, a maksymalna dochodzi do 13,5 m. Temperatura wód powierzchniowych wynosi ok. 1°C w zimie i 25-27°C w lecie, a zasolenie waha się pomiędzy 12 a 14‰.Japonia (jap. 日本, trb. Nihon lub Nippon) – państwo wyspiarskie usytuowane na wąskim łańcuchu wysp na zachodnim Pacyfiku, u wschodnich wybrzeży Azji, o długości 3,3 tys. km. Archipelag rozciąga się niemal południkowo (Japończycy utrzymują, że ich kraj ma kształt „trzydniowego Księżyca”) pomiędzy 45°33′ a 20°25′ stopniem szerokości północnej, od Morza Ochockiego na północy do Morza Wschodniochińskiego i Tajwanu na południu. Stolica Tokio jest usytuowana prawie dokładnie na tej samej szerokości geograficznej co Ateny, Pekin, Teheran i Waszyngton.
Eurazja spośród wszystkich lądów Ziemi wyróżnia się dużymi kontrastami ukształtowania. To tu występują najwyższe łańcuchy górskie, wysokie i rozległe wyżyny, wielkie niziny i największe depresje. Również pod względem kulturowo-politycznych Eurazja jest niezwykle zróżnicowana. Leżą na niej najbogatsze (Szwajcaria) i najbiedniejsze (Jemen) państwa świata, najbardziej totalitarne dyktatury (Korea Północna) i gospodarcze potęgi (Niemcy, Japonia), najgęściej (Bangladesz) i najrzadziej (Mongolia) zaludnione państwa.
Cieśnina Kerczeńska (ros. Керченский пролив, ukr. Керченська протока, tatarski Keriç boğazı}, łac. Bosporus Cimmerius) – płytka cieśnina pomiędzy Półwyspem Kerczeńskim i Półwyspem Tamańskim, łączy Morze Azowskie z Morzem Czarnym. Długość ok. 41 km; szerokość od 4 do 45 km, średnio 20 km; głębokość od 5 do 15 metrów, średnio 6 m. W zimie pokryta jest pływającym lodem. Główny port Kercz.Łańcuch górski – teren górski o równolegle ułożonych pasmach wraz z kotlinami i przylegającymi doń pogórzami.
Najbardziej wysunięte punkty Eurazji[ | edytuj kod]
Zobacz też[ | edytuj kod]
Przypisy[ | edytuj kod]
- Demographia World Urban Areas (May 2014) Demographia (ang.) [dostęp 2014-11-04]
- Magdalena Tytuła, Marta Łosiak: Polski bez błędów. Poradnik językowy dla każdego. za: Eurazja/ Euroazja. WIEM. [dostęp 2012-06-29].
- Mirosław Bańko: Eurazja. W: Poradnia językowa PWN [on-line]. sjp.pwn.pl, 2014-04-29. [dostęp 2019-03-04].
- www.worldatlas.com (2016) WorldAtlas (ang.) [dostęp 2016-03-10]
Kontrola autorytatywna (superkontynent):VIAF: 239429852 LCCN: sh85045617 GND: 4015685-0 LIBRIS: ljx0zgn45n53f5s, ljx0zgn45n53f5s NKC: ge134154
Cabo da Roca – przylądek położony na Półwyspie Iberyjskim na terenie Portugalii, w obrębie Parku Narodowego Sintra–Cascais na zachód od Lizbony i stanowi najdalej na zachód wysunięty punkt lądu stałego Europy. Brzeg na przylądku jest skalisty i wznosi się 144 m ponad poziom Oceanu Atlantyckiego. Na przylądku znajduje się latarnia morska z XIX wieku.Nizina – równinna lub prawie równinna wielka forma ukształtowania terenu, obszar leżący na wysokości od 0 do 300 m n.p.m..
Warto wiedzieć że... beta
Europa – część świata (określana zwykle tradycyjnym, acz nieścisłym mianem kontynentu), leżąca na półkuli północnej, na pograniczu półkuli wschodniej i zachodniej, stanowiąca wraz z Azją kontynent Eurazję.
Library of Congress Control Number (LCCN) – numer nadawany elementom skatalogowanym przez Bibliotekę Kongresu wykorzystywany przez amerykańskie biblioteki do wyszukiwania rekordów bibliograficznych w bazach danych i zamawiania kart katalogowych w Bibliotece Kongresu lub u innych komercyjnych dostawców.
Dardanele (tur. Çanakkale Boğazı) – cieśnina między Półwyspem Bałkańskim a Azją Mniejszą, łączy Morze Egejskie z morzem Marmara. Długość 120,5 km, szerokość 1,3-18,5 km, główne porty to Gelibolu i Çanakkale. W starożytności znana jako Hellespont.
Azja (gr. Ἀσία Asía, łac. Asia) – część świata, razem z Europą tworząca Eurazję, największy kontynent na Ziemi. Z powodów historycznych i kulturowych sama Azja bywa również nazywana kontynentem (zob. alternatywne listy kontynentów).
Virtual International Authority File (VIAF) – międzynarodowa kartoteka haseł wzorcowych. Jej celem jest ujednolicenie zapisu nazw osobowych (haseł), dlatego zbiera z bibliotek z całego świata – ich różne wersje i prezentuje je razem, pod jednym, unikatowym identyfikatorem numerycznym. Pozwala to obniżyć koszty i zwiększyć użyteczność danych gromadzonych przez biblioteki. Informacje po dopasowaniu i połączaniu są udostępniane online bibliotekom na całym świecie.
Unia Eurazjatycka lub Unia Euroazjatycka (EAU) - proponowana gospodarcza i polityczna unia Rosji, Kazachstanu, Białorusi, Kirgistanu i Tadżykistanu. Idea wzorowana na Unii Europejskiej miałaby być częściowo oparta na już istniejących (lub proponowanych) kilku formach współpracy, m.in.: Euroazjatyckiej Wspólnocie Gospodarczej, Unii Celnej Białorusi, Kazachstanu i Rosji, Organizacji Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym, Wspólnocie Niepodległych Państw, Związku Rosji i Białorusi, Unii Europejsko-Azjatyckiej. Planowana data utworzenia struktur EAU to 2015 r.
Korea Północna (kor. 조선민주주의인민공화국, hancha 朝鮮民主主義人民共和國, MCR. Chosŏn Minjujuŭi Inmin Konghwaguk, Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna, w skrócie KRLD) – państwo totalitarne w Azji Wschodniej, powstałe w północnej części Półwyspu Koreańskiego po II wojnie światowej, na terenach zajętych przez Armię Czerwoną. Oficjalnie, według konstytucji, Korea Północna jest republiką socjalistyczną. Przynajmniej formalnie Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna nie jest państwem komunistycznym. Od 2009 roku władze Korei Północnej rozpoczęły wykreślać odniesienia sugerujące komunistyczny ustrój i charakter państwa z konstytucji oraz z innych oficjalnych dokumentów.