Eucharystia (sakrament)

Ikona przedstawiająca Chrystusa Eucharystycznego w zbiorach Muzeum Historycznego w Sanoku

Eucharystia (gr. εὐχαριστία, eucharistía, „dziękczynienie”) lub Najświętsza Ofiara, Sakrament Ołtarza, Msza [Święta], Komunia (łac. communio, „współdzielić”) [Święta], Najświętszy Sakrament (łac. sacramentum, „poświęcenie; przysięga”), Wieczerza Pańska, Ciało Chrystusa, Krew Chrystusa – liturgiczna celebracja Ostatniej Wieczerzy, paschy Jezusa (por. Łk 22,15), którą chrześcijanie sprawują wypełniając polecenie Mistrza: To czyńcie na moją pamiątkę (Łk 22,19). W rozumieniu tradycyjnej teologii, Eucharystia, będąc sakramentem wieńczącym wtajemniczenie chrześcijańskie uobecnia Misterium paschalne, mękę, śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa oraz zesłanie Ducha Świętego. Jest ofiarą uwielbienia oraz objawieniem pełni i jedności Kościoła. Jest też antycypacją, zaczątkiem zapowiedzianej w Apokalipsie (Ap 19,7–9) eschatologicznej uczty zaślubin Baranka z jego Małżonką, wspólnotą Kościoła. Istotne elementy rozumienia Eucharystii są wspólne dla tradycyjnych gałęzi chrześcijaństwa jak prawosławie, Kościoły orientalne, katolicyzm czy część tradycji anglikańskiej. W wyniku reformacji inaczej jest pojmowana i praktykowana w nurcie protestanckim.

Strażnica – Towarzystwo Biblijne i Traktatowe (pop. Towarzystwo Strażnica) – korporacje prawne reprezentujące przed władzami świeckimi Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy.Konsubstancjacja – nauka teologiczna o obecności Ciała i Krwi Jezusa Chrystusa w chlebie i winie podczas Sakramentu Wieczerzy Pańskiej, uznawana obecnie przez część kościołów protestanckich, przede wszystkim przez Kościoły luterańskie.

Spis treści

1 Eucharystia w pismach nowotestamentalnych

1.1 Eucharystia u apostoła Pawła

1.1.1 Postawa wspólnoty w Koryncie

1.1.2 Nauczanie Pawła o znaczeniu Eucharystii

1.2 Eucharystia u Jana Ewangelisty

2 Fragmenty biblijne

2.1 Ustanowienie Eucharystii

2.1.1 Tradycja antiocheńska: Łukasz i Paweł

2.1.2 Tradycja palestyńska: Marek i Mateusz

2.2 Tradycja Janowa

3 Historia Eucharystii

3.1 Korzenie starotestamentalne

3.1.1 Pamiątka

3.1.2 Błogosławieństwa (berakot)

3.2 Pierwsze sto lat

3.3 Okres po-apostolski: II i III wiek

3.4 Okres patrystyczny: IV-VI wiek

4 Ekumeniczne określenie Eucharystii

5 Teologia i praktyka poszczególnych Wspólnot

5.1 Kościoły prawosławne

5.2 Kościół katolicki

5.2.1 Uroczystość Bożego Ciała

5.2.2 Sobór trydencki o Eucharystii

5.2.3 Odnowa Eucharystii na soborze watykańskim II

5.2.4 Zagadnienia szczegółowe

5.2.4.1 Przeistoczenie

5.2.4.2 Prawo kościelne i przepisy liturgiczne

5.3 Kościoły starokatolickie

5.4 Luteranie

5.5 Inne wyznania protestanckie

6 Inne wyznania chrześcijańskie

7 Zobacz też

8 Przypisy

9 Bibliografia

10 Linki zewnętrzne

Eucharystia w pismach nowotestamentalnych

Przebieg Eucharystii, który został opisany przez apostoła Pawła jest podobny do opisu znajdującego się u Ewangelisty Łukasza i prawdopodobnie ukazuje to, jak sprawowano Eucharystię w kościele w Antiochii syryjskiej. Opis Marka, z kolei jest podobny do opisu Mateusza i ukazuje prawdopodobnie tradycję sprawowania Pamiątki Pana w kościele w Jerozolimie. Opis Pawłowy z listu do Koryntian, napisanego w Efezie ok. 56 roku, jest najstarszy. Opis Ewangelii Marka powstał ok. ośmiu lat później. Jest faktem ogólnie uznanym przez historyków wczesnego chrześcijaństwa oraz teologów, zarówno egzegetów biblijnych, jak i liturgistów, że opisy sprawowania i ustanowienia Ostatniej Wieczerzy-Eucharystii przez Jezusa, zachowane w pismach Nowego Testamentu, powstały całe lata po tym wydarzeniu. Ponieważ kościoły gromadziły się regularnie na sprawowanie Eucharystii, był to zwyczaj, który stał się ich drugą naturą. Dlatego opisy, które znajdujemy w Ewangeliach i u apostoła Pawła nie miały na celu odtworzenia historycznego przebiegu Ostatniej Wieczerzy. Celem ich była pomoc wszystkim następnym pokoleniom chrześcijan w głębszym zrozumieniu tej istotnej praktyki liturgicznej Kościoła.

Teologia (gr. θεος, theos, „Bóg”, + λογος, logos, „nauka”) – dyscyplina wiedzy posługująca się metodami filozoficznymi w wyjaśnianiu świata w jego relacji do Boga. Klasycznie uznawana za dziedzinę naukową, także w Polsce znajduje się na liście dziedzin naukowych, ustalonej przez Centralną Komisję do Spraw Stopni i Tytułów. Stanowi metodyczne studium prawd religijnych objawionych przez Boga, w myśl maksymy (łac.) fides quaerens intellectum – wiara szukająca zrozumienia. Współcześnie zasadność uznawania pytań o Boga za naukowe jest kwestionowana. Według części autorów teologia nie spełnia współczesnych wymagań stawianych nauce, chociażby poprzez brak weryfikowalności stawianych przez nią hipotez oraz oparcie na dogmatach jako punkcie wyjściowym swoich rozważań zamiast na metodzie naukowej, czy paradygmatach naukowych. Polemikę z tymi zarzutami przedstawił m.in. papież Benedykt XVI w Wykładzie ratyzbońskim.Zbór – określenie stosowane m.in. w Polsce, Czechach (czes. sbor) i na Białorusi (biał. збор) w odniesieniu do lokalnej wspólnoty wiernych kościołów protestanckich (gmina, zgromadzenie, kongregacja) oraz niektórych ugrupowań nieprotestanckich, historycznie wywodzących się z protestantyzmu oraz przez np. Świadków Jehowy.

Eucharystia u apostoła Pawła

W przeciwieństwie do chrztu, Apostoł Paweł w żadnym z listów nie dał doktrynalnego wytłumaczenia Eucharystii. Dzięki problemom kościoła w Koryncie mamy jednak dwa fragmenty Pierwszego Listu do Koryntian o najwyższym znaczeniu: 1 Kor 10,14–22 oraz 11, 17–34.

Postawa wspólnoty w Koryncie

Nie można zbyt precyzyjnie określić jak przebiegała Wieczerza Pańska w Koryncie. Chrześcijanie zbierali się w domu poszczególnych wiernych na posiłek, na który składały się z pewnością nie sam chleb i wino. Nie można mówić o agapé, ponieważ ta nazwa pojawiła się dopiero od II w., gdy posiłek właściwy został już oddzielony od spożywania sakramentu Eucharystii, chleba i wina. Jedzenie nie było też jedynie swego rodzaju wstępem, aperitifem, lecz tworzyło z Pamiątką Pana jedną całość. Słownictwo używane przez Pawła ukazuje żydowski, paschalny charakter celebracji wieczerzy. Wyrażenie kielich błogosławieństwa oraz chleb, który łamiemy (1 Kor 10,16) należały do słownictwa paschy Żydów, przejętego przez chrześcijan. Trzeci rytualny kielich żydowskiego sederu paschalnego jest tradycyjnie zwany kielichem błogosławieństwa /(hebr.) kôs šel brākāh/.

Anatolia (tureckie Anadolu) – kraina, należąca do Turcji, na półwyspie Azja Mniejsza (którego jest synonimem), leżąca między Morzem Czarnym a Zatoką Aleksandretty.Sakrament pokuty i pojednania – chrześcijański obrzęd oczyszczenia z grzechów. Jest uznawany za drugi, po chrzcie, „sakramentalny znak, który ukazuje i zarazem urzeczywistnia pokutę i pojednanie”. W obrzędzie tym wierni indywidualnie odsłaniają spowiednikowi swoje grzechy i swój stan człowieka poddanego grzechowi. Postanawiają wyrzec się grzechu i z nim walczyć. Przyjmują nałożoną karę czyli pokutę sakramentalną i otrzymują rozgrzeszenie. Jest jednym z sakramentów w katolicyzmie oraz w prawosławiu. W Kościele katolickim współcześnie zalicza się go, obok namaszczenia chorych, do sakramentów uzdrowienia (KKK 1420-1532).

Apostoł porównuje eucharystie chrześcijan ze spożywaniem ofiar ze zwierząt przez Izraela według ciała (1 Kor 10,18), a także z kultycznymi ucztami pogańskimi. Z zewnątrz, wieczerze chrześcijan były na swój sposób typowym dla epoki posiłkiem religijnym – w owych czasach w Grecji często po złożeniu ofiary ze zwierząt w świątyni bóstwa organizowano publiczne uczty. Patrząc od wewnątrz, Wieczerza Pańska była czymś zupełnie odmiennym. Była elementem chrześcijańskiego życia wspólnotowego. Stanowiła podstawę życia Kościoła jako Ciała Chrystusa. Wcześniej, w rozdziale ósmym listu Paweł zwrócił uwagę, że ponieważ jest jeden Bóg i jeden Pan, czyli Chrystus (1 Kor 8,6) – ofiary pogańskie składane bożkom nie mają żadnego znaczenia. Nie można jednak tak samo nie przykładać znaczenia do Wieczerzy Pańskiej. Nie można spożywać jej nie zważając na Ciało (1 Kor 11,29).

Towarzystwo Jezusowe, SJ (łac. Societas Iesu, SI), jezuici – męski papieski zakon apostolski Kościoła katolickiego, zatwierdzony przez papieża Pawła III 27 września 1540. Towarzystwo Jezusowe zostało założone w głównej mierze do walki z reformacją, by bronić i rozszerzać wiarę oraz naukę Kościoła katolickiego, przede wszystkim przez publiczne nauczanie, ćwiczenia duchowe, edukację i udzielanie sakramentów.Wszechświat – wszystko, co fizycznie istnieje: cała przestrzeń, czas, wszystkie formy materii i energii oraz prawa fizyki i stałe fizyczne określające ich zachowanie. Słowo „wszechświat” może być też używane w innych kontekstach jako synonim słów „kosmos” (w rozumieniu filozofii), „świat” czy „natura”. W naukach ścisłych słowa „wszechświat” i „kosmos” są równoważne.

„Ostatnia Wieczerza” Leonarda da Vinci

Uczniowie spożywali Eucharystię nie zważając na komunię /(gr.) koinonia/ z Ciałem i Krwią Chrystusa. Wersy 11, 27 oraz 29 wskazują na konieczność podchodzenia z odpowiednim nastawieniem i rozumieniem: .mw-parser-output div.cytat{display:table;border:1px solid #aaa;padding:0;margin-top:0.5em;margin-bottom:0.8em;background:#f9f9f9}.mw-parser-output div.cytat>blockquote{margin:0;padding:0.5em 1.5em}.mw-parser-output div.cytat-zrodlo{text-align:right;padding:0 1em 0.5em 1.5em}.mw-parser-output div.cytat-zrodlo::before{content:"— "}.mw-parser-output div.cytat.środek{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output div.cytat.prawy{float:right;clear:right;margin-left:1.4em}.mw-parser-output div.cytat.lewy{float:left;clear:left;margin-right:1.4em}.mw-parser-output div.cytat.prawy:not([style]),.mw-parser-output div.cytat.lewy:not([style]){max-width:25em}

Dlatego też kto spożywa chleb lub pije kielich Pański niegodnie, winny będzie Ciała i Krwi Pańskiej. (...) Kto bowiem spożywa i pije nie zważając na Ciało [Pańskie], wyrok sobie spożywa i pije.

Filozofia religii - dziedzina filozofii, której głównymi przedmiotami badań są: religia, Bóg oraz poruszająca zagadnienia związane z zakładanymi przez wierzenia religijne faktami, bytami czy spodziewanymi wydarzeniami.Patriarcha Antiochii – tradycyjny tytuł przysługujący biskupowi Antiochii, jeden z patriarchów w Kościołach Wschodnich. Z czasem doszło do podziałów i powstaniu kilku odrębnych stolic patriarszych.

Według Xaviera Léon-Dufoura, należy uznać, że jest to nauczanie Pawłowe, a nie formuły wzięte z Tradycji. Apostoł wprowadza w ten sposób w swoją główną myśl o jedności, wyrażoną w znaku jednego chleba. W następnych zdaniach Paweł widzi choroby i szerzącą się śmierć wśród uczniów jako upomnienie od Chrystusa za nadużycia w sprawowaniu Eucharystii:

Miłość /(łac.) caritas, amor, dilectio, (gr.) ἀγάπη (agape)/ – wewnętrzne, duchowe doświadczenie, będące podstawowym źródłem szczęścia człowieka. Wypływa z miłości Boga, będąc darem darmo otrzymanym (por.Rz 5,5), i ma swoją kontynuację w miłości bliźniego – przede wszystkim braci w wierze, tworząc z nich wspólnotę, /(gr.) κοινωνία (koinonia)/ (por. 1J 1,3), czyli Kościół. Obejmuje także całą ludzkość, szczególnie biednych, chorych, uwięzionych, a także nieprzyjaciół (Por. Mt, 25,31-46; Mt 5,44). Dokonuje się w wolności i prawdzie – jest więc możliwa wyłącznie między osobami, poprzez wzajemne obdarowywanie się dobrem. W chrześcijaństwie miłość rozumiana jest przede wszystkim jako wlana cnota teologiczna.Kościół Starokatolicki Mariawitów w Rzeczypospolitej Polskiej – kościół chrześcijański nurtu katolickiego prawnie działający na terenie Polski i Francji. Obecnie liczy około 30 tysięcy wyznawców, głównie na Mazowszu. Siedzibą władz Kościoła jest miasto Płock, gdzie rezyduje biskup naczelny ojciec Michał Maria Ludwik Jabłoński. Organem prasowym wspólnoty jest kwartalnik Mariawita.

Dlatego to właśnie wielu wśród was słabych i chorych i wielu też umarło. Jeżeli zaś sami siebie osądzimy, nie będziemy sądzeni. Lecz gdy jesteśmy sądzeni przez Pana, upomnienie otrzymujemy, abyśmy nie byli potępieni ze światem. (11, 30–32)

Uczniowie w Koryncie nie zważali także na siebie wzajemnie. Być może frakcja Apollosa (por. 1 Kor 3, 4) oddzielała się od innych uczniów, nie dzieląc z nimi posiłku:

Przede wszystkim słyszę – i po części wierzę – że zdarzają się między wami spory /(gr.) schismata/, gdy schodzicie się razem jako Kościół. Zresztą nawet muszą być wśród was rozdarcia /(gr.) aireseis/, żeby się okazało, którzy są wypróbowani. Tak więc, gdy się zbieracie, nie ma u was spożywania Wieczerzy Pańskiej. Każdy bowiem już wcześniej zabiera się do własnego jedzenia, i tak się zdarza, że jeden jest głodny, podczas gdy drugi nietrzeźwy. Czyż nie macie domów, aby tam jeść i pić? Czy chcecie znieważać Boże zgromadzenie i zawstydzać tych, którzy nic nie mają? (1 Kor 11, 18–22)

Jan Kalwin, fr. Jean Cauvin albo również Jean Calvin (ur. 10 lipca 1509 w Noyon, zm. 27 maja 1564 w Genewie) – teolog, kaznodzieja, pisarz i organizator życia duchowego w Szwajcarii okresu reformacji. Twórca jednej z doktryn religijnych - ewangelicyzmu reformowanego, przyjętej przez kościoły ewangelicko-reformowane, prezbiteriańskie, a następnie przez część kongregacjonalnych, opierającej się głównie na predestynacji oraz symbolicznej, a nie realnej w odróżnieniu od poglądu powszechnie panującego w Kościele Katolickim, obecności Jezusa Chrystusa w Wieczerzy Pańskiej. Nazywany "teologiem par excellence"; "Arystotelesem Reformacji"; "Akwinatą Kościoła reformowanego"; "najbardziej chrześcijańskim mężem swej epoki" czy też "drugim patriarchą reformacji".Teologia religii – dziedzina teologii oraz religioznawstwa, zajmująca się refleksją nad wierzeniami religijnymi z perspektywy teologii własnej religii. Wyróżnia się dwie odmiany teologii religii: theologia religionis, zajmującą się zjawiskiem religii w ogólności i jej znaczeniem, oraz theologia religionum, badającą doktrynę konkretnej religii. Główną cechą odróżniającą teologię religii od innych subdyscyplin religioznawstwa jest przyjęcie przez nią za punkt odniesienia przeświadczenia o prawdziwości własnej doktryny religijnej, w świetle której rozpatruje ona prawdziwość doktryn innych religii. Teologia religii uprawiana jest głównie w ramach czterech wyznań: chrześcijaństwa, hinduizmu, islamu i judaizmu.

Napomnienie Pawła jest skierowane przeciw pogańskim postawom uczniów w czasie Eucharystii: egoizmowi i podziałom na frakcje.

Nauczanie Pawła o znaczeniu Eucharystii

W napomnieniu Pawła dominują słowa: uczestniczyć (metecho) i mieć wspólnotę (koinonia). Wspólnotę z Chrystusem ukrzyżowanym i zmartwychwstałym Paweł wyjaśniał w innych listach, np. w Ga 2,20: Żyję nie ja, lecz żyje we mnie Chrystus, także Rz 6, 8 oraz 8,17n; Kol 2,20; 2 Kor 4,14; Flp 1,23; Kol 3,3n; 1 Tes 4,17.

Nowy Testament (gr. Ἡ Καινὴ Διαθήκη, on Kainē Diathēkē) – druga, po Starym Testamencie, część Biblii chrześcijańskiej, powstała na przestrzeni 51-96 r. n.e.; stanowi zbiór 27 ksiąg, przedstawiających wydarzenia z życia Jezusa i wczesnego Kościoła oraz pouczenia skierowane do wspólnot chrześcijańskich, tradycyjnie datowanych na drugą połowę I wieku; niektórzy bibliści datują część ksiąg również na pierwszą połowę II wieku; główne źródło chrześcijańskiej doktryny i etyki.Corpus Christianorum (CC) - naukowa kolekcja serii wydawniczych zapoczątkowana i prowadzona przez benedyktynów w Turnhout (Belgia), publikowana w wydawnictwie Brepols. Celem projektu jest wydanie, w ramach współpracy międzynarodowej, wszystkich pism chrześcijańskich, greckich i łacińskich, okresu od ojców Kościoła do schyłku średniowiecza. Każdy z tomów jako owoc studiów filologicznych i krytyki tekstualnej, bez komentarzy i tłumaczeń, ma służyć za narzędzie pracy dla mediewistów i patrologów.

Pawłowy opis Eucharystii w Koryncie nie daje możliwości określenia, w którym momencie posiłku sprawowano właściwą Eucharystię-Pamiątkę Wieczerzy Pańskiej, którą Apostoł przekazał założonemu przez siebie kościołowi: Ja bowiem otrzymałem od Pana to, co wam przekazałem (1 Kor 11, 23). Nawiązanie do samego wydarzenia Ostatniej Wieczerzy Jezusa w liście Pawła jest pierwszym chronologicznie świadectwem pisanym – Ewangelie synoptyczne powstały później – występowania ciągłości między Jezusową wieczerzą, którą odbył przed swą męką i zmartwychwstaniem, a chrześcijańską celebracją sakramentu, zasiadaniem za stołem razem ze Zmartwychwstałym. Apostoł wymienia jedynie Śmierć Pana, być może by przypomnieć wiernym, że w Eucharystii nie chodzi o celebrację samego życia, które otrzymują w Zmartwychwstałym, lecz także o jednoczenie się ze śmiercią Chrystusa. Używając imienia Pan – Kyrios, a nie Jezus, ujmuje całość w paschalnym – a nie jedynie pasyjnym, skupionym na psychologicznych aspektach cierpienia – kontekście. Paschalny sens śmierci Apostoł wypracował przy interpretacji sakramentu, przez który wchodzi się w Nowe Przymierze: chrztu. Paweł mówi o chrzcie ze względu na, w odniesieniu do ((gr.) εις – eis) śmierci Chrystusa, a nie w ((gr.) εν τη – en te) niej – różnicę tę wyraźnie pokazuje 1 Kor 10,2: Izraelici byli zanurzeni ze względu na (eis) Mojżesza, w (en te) obłoku oraz w (en te) morzu. Chrześcijanin został zjednoczony (dosł. konsekrowany) z osobą Chrystusa, który umarł za nas, co ma skutek w naszym duchowym i moralnym zmartwychwstaniu:

Ewangelia Marka [Mk lub Mar] – druga z kolei, a zarazem najkrótsza i najstarsza Ewangelia nowotestamentowa. Jej autorem według tradycji chrześcijańskiej jest Jan Marek, który miał spisać w Rzymie relację Piotra Apostoła. Jest jedną z ewangelii synoptycznych. Święty Marek napisał Ewangelię dla ludzi nieznających języka aramejskiego oraz zwyczajów żydowskich. W przeciwieństwie do Mateusza terminy aramejskie zawsze są objaśniane, podobnie jak zwyczaje żydowskie. Pod względem stylu i języka ustępuje pozostałym Ewangeliom. Niewiele jest mów Jezusa i są one krótkie (poza dwoma, tj. Mk 4,1-34 oraz Mk 13,1-37). Marek koncentruje się na opisie cudów i czynów Jezusa.Talmud (hebr. תלמוד talmud = nauka) – jedna z podstawowych (choć nie jest uznawana za świętą) ksiąg judaizmu. Został napisany językiem judeo-aramejskim. Talmud jest komentarzem do biblijnej Tory, w którym wyjaśniono jak przestrzegać prawa zawartego w Torze w warunkach, jakie zapanowały wśród Żydów wypędzonych z Palestyny w II w. n.e. Można powiedzieć, że Talmud jest czymś w rodzaju katechizmu obowiązującego wyznawców tradycyjnego judaizmu.

Jeżeli bowiem przez śmierć, podobną do Jego śmierci, zostaliśmy z Nim złączeni w jedno, to tak samo będziemy z Nim złączeni w jedno przez podobne zmartwychwstanie. (Rz 6,5)

Paweł wiąże kielich z Nowym Przymierzem, we Krwi Jezusa-Pana. To przymierze w Duchu jest jednym z ulubionych tematów Pawła np. w 2 Kor 3,6; 5,17 oraz Rz 6,4; 7,6. Paweł przypomina koryntianom śmierć Chrystusa, gdyż w niej została przemieniona relacja ludzi do Boga i w posiłku wspólnotowym, który jest jej Pamiątką, celebruje się miłość bez granic i zawsze aktualną. Dwa wydarzenia dotyczące Jezusa: noc, w której był wydany (w. 23) oraz dzień, aż przyjdzie (w. 26) – wyznaczają ramy czasowe, okres, który Kościół ma do dyspozycji. Proklamowanie śmierci Chrystusa poprzez celebrację eucharystyczną (w. 26) – słowa Pawła nie są nakazem czynienia tego: proklamujcie, lecz stwierdzeniem faktu: proklamujecie – jest ogłaszaniem nie tylko wiedzy o tej śmierci, ale też ukazywaniem działania jej zbawczej mocy w imieniu samego Pana. Celebracja staje się słowem samego Chrystusa. Ma to swoje przedłużenie w życiu chrześcijan, którzy noszą w sobie konanie Chrystusa (por. 2 Kor 4,10). Spożywanie Wieczerzy Pańskiej ma jednoznacznie charakter pneumatyczny, uczniowie są napełnieni Duchem Świętym. Wprost napisze o tym w następnym rozdziale: wszyscy zostaliśmy napojeni jednym Duchem (1 Kor 12,13).

Codex Iuris canonici auctoritate Joannis Pauli PP. II promulgatus (pol. Kodeks prawa kanonicznego, skrót: CIC lub KPK) – podstawowy dokument ustawodawczy Kościoła katolickiego obrządku łacińskiego promulgowany 25 stycznia 1983 przez Jana Pawła II konstytucją apostolską Sacrae disciplinae leges. Wszedł w życie 27 listopada 1983 r. Zastąpił pio-benedyktyński kodeks prawa kanonicznego i liczne ustawy kościelne wydane po 1917.Prawo kanoniczne – w Kościołach chrześcijańskich różnych tradycji system norm prawnych określających funkcjonowanie poszczególnych Kościołów, prawa i obowiązki poszczególnych członków (duchownych i świeckich), sposób zarządzania Kościołem, jego strukturę, przestępstwa i kary za nie oraz elementarne przepisy liturgiczne.

Eucharystia u Jana Ewangelisty

Ewangelia Jana przekazuje tradycję o sprawowaniu Wieczerzy Pańskiej i łamaniu chleba w sposób całkowicie unikatowy. Zachowuje pewien dystans wobec organizacji życia chrześcijańskiego, wysuwając na plan pierwszy przykazanie miłości braterskiej. Chociaż Jan Ewangelista powstrzymuje się od opisu słów ustanowienia sakramentu, jednak – przynajmniej według niektórych komentatorów – symbolika używana przez apostoła pozwala w słowach i gestach Jezusa dostrzec sens głębszy, sakramentalny. Treści dotyczące Eucharystii przekazane są w mowie pożegnalnej Jezusa, zawartej w rozdz. 13–16, oraz w mowie O Chlebie życia – rozdz. 6, 26–65.

Etnologia religii lub etnoreligioznawstwo dział religioznawstwa badający genezę i rozwój religii pierwotnych ludów nie posiadających koniecznie pisma.Jan Hus (ur. 1370 w Husincu, spalony na stosie 6 lipca 1415 w Konstancji) – czeski duchowny i bohater narodowy, filozof, reformator Kościoła, prekursor protestantyzmu, profesor Uniwersytetu Praskiego. Działalność Husa, inspirowana myślą Johna Wycliffe’a, była zapowiedzią podobnego wystąpienia Marcina Lutra sto lat później.

Fragmenty biblijne

Ustanowienie Eucharystii

Cztery fragmenty Nowego Testamentu mówią o ustanowieniu Eucharystii. Ze względu na podobieństwa i różnice egzegeci uznają, że są zapisem różnych tradycji liturgicznych sprawowania Eucharystii w lokalnych wspólnotach. Wyróżnia się dwie tradycje: antiocheńską i palestyńską.

Bóg Ojciec, Pan Bóg (łac. Deus Pater) – jedna z Trzech Osób Boskich czczonych przez większość wyznań chrześcijańskich.Ruch Biblijny i Liturgiczny (w skrócie RBL) – czasopismo poświęcone dwóm źródłom życia chrześcijańskiego i teologii: Biblii i liturgii. Swoją nazwę wzięło od dwóch ruchów odnowy, których owocem był Sobór watykański II: ruchu liturgicznego oraz ruchu biblijnego.

Tradycja antiocheńska: Łukasz i Paweł

W tradycji liturgicznej pochodzącej przypuszczalnie ze wspólnot z Antiochii oraz Azji Mniejszej napisany został tekst z Ewangelii św. Łukasza 22, 14–20 oraz fragment z 1 Listu do Koryntian 11,23nn apostoła Pawła:

”Ja bowiem otrzymałem od Pana to, co wam przekazałem, że Pan Jezus tej nocy, kiedy został wydany, wziął chleb (24) i dzięki uczyniwszy połamał i rzekł: To jest Ciało moje które za was będzie [wydane]. Czyńcie to na moją pamiątkę! (25) Podobnie, skończywszy wieczerzę, wziął kielich, mówiąc: Ten kielich jest Nowym Przymierzem we Krwi mojej. Czyńcie to, ile razy pić będziecie, na moją pamiątkę! (26) Ilekroć bowiem spożywacie ten chleb albo pijecie kielich, śmierć Pańską głosicie, aż przyjdzie. (27) Dlatego też kto spożywa chleb lub pije kielich Pański niegodnie, winny będzie Ciała i Krwi Pańskiej. (28) Niech przeto człowiek baczy na siebie samego, spożywając ten chleb i pijąc z tego kielicha. (29) Kto bowiem spożywa i pije nie zważając na Ciało [Pańskie], wyrok sobie spożywa i pije. (30) Dlatego to właśnie wielu wśród was słabych i chorych i wielu też umarło. (31)„ ( Cały fragment: 1 Kor 11, 20-34).

Chrześcijaństwo, chrystianizm (gr. Χριστιανισμóς, łac. Christianitas) – monoteistyczna religia objawienia, bazująca na nauczaniu Jezusa Chrystusa zawartym w kanonicznych ewangeliach. Jej wyznawcy uznają w nim obiecanego Mesjasza i Zbawiciela, który ustanowił Królestwo Boże poprzez swoje Zmartwychwstanie. Kanon wiary chrześcijańskiej został spisany w Nowym Testamencie i przekazywany jest przez Kościoły.Kościół /(gr.) ἐκκλησία (ekklesia), zgromadzenie obywatelskie/ – w teologii chrześcijańskiej, wspólnota ludzi ze wszystkich narodów, zwołanych przez Apostołów, którzy zostali posłani przez Jezusa Chrystusa, by utworzyć zgromadzenie wybranych, stających się wolnymi obywatelami Królestwa niebieskiego. Wspólnota Kościoła ma cztery zasadnicze cechy, sformułowane w Nicejsko-konstantynopolitańskim wyznaniu wiary (381 r.): jedność, świętość, powszechność i apostolskość. Pierwszym zadaniem Ludu Bożego, jako ustanowionej poprzez chrzest wspólnoty /(gr.) koinonia/ wiary i sakramentów, jest bycie sakramentem wewnętrznej jedności ludzi z Bogiem oraz jedności całej ludzkości, która ma się zrealizować. Kościołem nazywa się też wspólnotę lokalną Kościoła powszechnego, tzw. kościoły lokalne, a także określone wyznanie chrześcijańskie. Tajemnicą Kościoła zajmuje się gałąź teologii – eklezjologia.

Tradycja palestyńska: Marek i Mateusz

Przypuszcza się, ze względu na styl wykazujący podobieństwa z aramejskim, że opis z Ewangelii Marka oraz Mateusza, powstał zgodnie z liturgiczną tradycją pochodzącej z Palestyny:

Ewangelia Marka 14, 22–26: „A gdy jedli, wziął chleb, odmówił błogosławieństwo, połamał i dał im mówiąc: Bierzcie, to jest Ciało moje. Potem wziął kielich i odmówiwszy dziękczynienie dał im, i pili z niego wszyscy. I rzekł do nich: To jest moja Krew Przymierza, która za wielu będzie wylana. Zaprawdę, powiadam wam: Odtąd nie będę już pił z owocu winnego krzewu aż do owego dnia, kiedy pić go będę nowy w królestwie Bożym.” (Przekład BT).

Ks. prof dr hab. Marek Starowieyski (ur. 25 stycznia 1937 w Krakowie) – polski duchowny katolicki, prałat. Autor wielu publikacji z zakresu chrześcijaństwa antycznego, patrologii. Brat Franciszka Starowieyskiego.Język grecki, greka (starogr. dialekt attycki Ἑλληνικὴ γλῶττα, Hellenikè glõtta; nowogr. Ελληνική γλώσσα, Ellinikí glóssa lub Ελληνικά, Elliniká) – język indoeuropejski z grupy helleńskiej, w starożytności ważny język basenu Morza Śródziemnego. W cywilizacji Zachodu zaadaptowany obok łaciny jako język terminologii naukowej, wywarł wpływ na wszystkie współczesne języki europejskie, a także część pozaeuropejskich i starożytnych. Od X wieku p.n.e. zapisywany jest alfabetem greckim. Obecnie, jako język nowogrecki, pełni funkcję języka urzędowego w Grecji i Cyprze. Jest też jednym z języków oficjalnych Unii Europejskiej. Po grecku mówi współcześnie około 15 milionów ludzi. Język grecki jest jedynym językiem z helleńskich naturalnych, który nie wymarł.

Ewangelia Mateusza Mt 26, 26–30: „A gdy oni jedli, Jezus wziął chleb i odmówiwszy błogosławieństwo, połamał i dał uczniom, mówiąc: Bierzcie i jedzcie, to jest Ciało moje. Następnie wziął kielich i odmówiwszy dziękczynienie, dał im, mówiąc: Pijcie z niego wszyscy, bo to jest moja Krew Przymierza, która za wielu będzie wylana na odpuszczenie grzechów. Lecz powiadam wam: Odtąd nie będę już pił z tego owocu winnego krzewu aż do owego dnia, kiedy pić go będę z wami nowy, w królestwie Ojca mojego.” (Przekład BT).

Starokatolicyzm – nurt katolicyzmu, powstały w 1870 roku w wyniku sprzeciwu części Kościoła rzymskokatolickiego wobec ogłoszenia przez sobór watykański I dogmatu o nieomylności i prymacie papieża.Wielkanoc, Pascha, Niedziela wielkanocna, Zmartwychwstanie Pańskie, mazow. Wielki Dzień – najstarsze i najważniejsze święto chrześcijańskie upamiętniające Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa, obchodzone przez Kościoły chrześcijańskie wyznające Nicejskie Credo (325 r.).

Tradycja Janowa

„Ciało moje jest prawdziwym pokarmem, a Krew moja jest prawdziwym napojem. Kto spożywa moje Ciało i Krew moją pije, trwa we Mnie, a Ja w nim. Jak Mnie posłał żyjący Ojciec, a Ja żyję przez Ojca, tak i ten, kto Mnie spożywa, będzie żył przeze Mnie. To jest chleb, który z nieba zstąpił – nie jest on taki jak ten, który jedli wasi przodkowie, a poumierali. Kto spożywa ten chleb, będzie żył na wieki.” (J 6, 55–58), por. opis Ostatniej wieczerzy rozdz. 13–17.

Paweł VI (łac. Paulus VI, właśc. Giovanni Battista Enrico Antonio Maria Montini; ur. 26 września 1897 w Concesio, zm. 6 sierpnia 1978 w Castel Gandolfo) – arcybiskup Mediolanu (1954-1963), papież i 4. Suweren Państwa Miasto Watykan w okresie od 21 czerwca 1963 do 6 sierpnia 1978, sługa Boży Kościoła katolickiego.Grzech – przekroczenie konkretnych norm moralnych i religijnych. Pojęcie najczęściej używane w dziedzinie religijnej. W religiach, w których Bóg jest bytem osobowym, jak judaizm i chrześcijaństwo, grzech oznacza dobrowolne zerwanie przymierza z Bogiem poprzez dokonanie jakiegoś złego czynu. W religiach tych grzech powoduje oddalenie od życia, którego źródłem jest Bóg.

Podstrony: 1 [2] [3] [4] [5]