Eryk XIV, Erik XIV (ur. 13 grudnia 1533 w Sztokholmie, zm. 26 lutego 1577 na zamku Örbyhus) – król Szwecji w latach 1560–1568.
Syn Gustawa I Wazy i Katarzyny saskiej. Także władca Estonii po jej zdobyciu w 1561.
Uważany za zdolnego i inteligentnego monarchę. Prowadził umiejętną politykę. Jednak wkrótce jego nad wyraz bujna ambicja i stany niezrównoważenia psychicznego doprowadziły go do choroby umysłowej i obłąkania.
I wojna północna (1563-1570) zwana też wojną siedmioletnią – konflikt zbrojny pomiędzy Rzecząpospolitą (do 1569 Koroną Królestwa Polskiego i Wielkim Księstwem Litewskim), Szwecją, Carstwem Rosyjskim, Danią i Lubeką o podział Inflant oraz hegemonię na Morzu Bałtyckim, tzw. Dominium Maris Baltici.International Standard Name Identifier (ISNI) – unikalny identyfikator służący wystandaryzowanej identyfikacji
obiektów, podmiotów, autorów dzieł, utworów i publikacji.
Dążył do uczynienia ze Szwecji mocarstwa. W przeciwieństwie do swojego ojca, zadowolonego z istniejącego status quo i uzyskanej suwerenności, Eryk dążył do narzucenia innym państwom hegemonii w strefie Morza Bałtyckiego. Dążenia te doprowadziły do konfliktu z królem Danii (Fryderykiem II).
Biblioteka Narodowa Izraela (hebr. הספרייה הלאומית; dawniej: Żydowska Biblioteka Narodowa i Uniwersytecka, hebr. בית הספרים הלאומי והאוניברסיטאי) – izraelska biblioteka narodowa w Jerozolimie.Nieślubne dziecko – dziecko pochodzące ze związku pozamałżeńskiego, inaczej „z nieprawego łoża” (łac. illegitimi thori) lub dziecko naturalne (w prawie kanonicznym, w przeciwieństwie do dziecka prawego).
W polityce wewnętrznej napotkał opozycję szlachty wspieraną przez jego przyrodniego brata, późniejszego króla Jana III. Przez większość czasu jego panowania toczyła się skandynawska wojna siedmioletnia (znana jako I wojna północna) przeciw Danii, w trakcie której skutecznie odparł wszystkie duńskie próby podboju posiadłości szwedzkich.
Library of Congress Control Number (LCCN) – numer nadawany elementom skatalogowanym przez Bibliotekę Kongresu wykorzystywany przez amerykańskie biblioteki do wyszukiwania rekordów bibliograficznych w bazach danych i zamawiania kart katalogowych w Bibliotece Kongresu lub u innych komercyjnych dostawców.
WorldCat – katalog rozproszony łączący zbiory 71 000 bibliotek ze 112 krajów, które są uczestnikami serwisu Online Computer Library Center. Katalog jest tworzony i prowadzony przez biblioteki, których zbiory są w nim ujęte.
Pod koniec życia stan umysłowy króla coraz bardziej się pogarszał i prowadził do represji politycznych wobec przeciwników, w tym do zamordowania członków rodziny Sture w maju 1567 r. W 1568 roku Eryk został usunięty z tronu i uwięziony przez Jana, który przejął władzę.
Zmarł w więzieniu, prawdopodobnie otruty arszenikiem. Dokument podpisany przez Jana III i Bengta Gylta dawał strażnikom pilnującym Eryka prawo do jego otrucia, jeżeli ktokolwiek podejmowałby próbę jego uwolnienia. Późniejsze analizy jego zwłok wykazały obecność trucizny. Pochowany w katedrze w Västerås.
Estonia (est. Eesti, Republika Estońska – Eesti Vabariik) – państwo w Europie Północnej, nad Morzem Bałtyckim, powstałe po I wojnie światowej. Członek Unii Europejskiej i NATO. Graniczy z Łotwą od południa i z Rosją od wschodu oraz z Finlandią przez Zatokę Fińską.Virtual International Authority File (VIAF) – międzynarodowa kartoteka haseł wzorcowych. Jej celem jest ujednolicenie zapisu nazw osobowych (haseł), dlatego zbiera z bibliotek z całego świata – ich różne wersje i prezentuje je razem, pod jednym, unikatowym identyfikatorem numerycznym. Pozwala to obniżyć koszty i zwiększyć użyteczność danych gromadzonych przez biblioteki. Informacje po dopasowaniu i połączaniu są udostępniane online bibliotekom na całym świecie.
Eryk przed wstąpieniem w związek małżeński był w kilku nieformalnych związkach. Z Agdą Persdotter miał trzy córki:
Virginię Eriksdotter (1559–1633)
Konstancję Eriksdotter (1560–1649)
Lukrecję Eriksdotter (1564–1574)
Z Kariną Jacobsdotter:
prawdopodobnie nieślubny syn (zm. ok. 1565)
Ostatecznie 4 lipca 1568 poślubił Katarzynę Månsdotter .
(1550–1612). Z tego małżeństwa miał następujące dzieci:
Sygrydę (1566 lub 1568–1633)
Gustawa (1566–1607)
Henryka (1570–1574)
Arnolda (1572-1573)
- Na tym tle stał się bohaterem dramatu historycznego Eryk XIV (1899) Augusta Strindberga.
- Svante Sture oraz jego synów Nilsa i Eryka. Za zbrodnię tę król wypłacił znaczne odszkodowanie wdowie po Nilsie Sture, które przekazała ona zbuntowanym książętom (Janowi i Karolowi Wazom) na walkę z monarchą, doprowadzając do jego obalenia (H. Kahnt, Das grosse Münzlexikon von A bis Z, Regenstauf 2005, s. 54).
- Gunnar Ekström, Västerås domkyrka i bild, Västerås, 1980, s. 62
- Historię tego romansu i małżeństwa opisuje powieść Karin, córka Monsa (1944) Mika Waltari.
Gustaw Eriksson Waza (ur. 28 stycznia 1568 w Nyköping, zm. 22 lutego 1607 w Kaszynie) – królewicz szwedzki, syn Eryka XIV i Katarzyny Månsdotter, następca szwedzkiego tronu w 1568.Fryderyk II Oldenburg (ur. 1 lipca 1534 w Haderslev, zm. 4 kwietnia 1588 w klasztorze Antvorskov, gmina Slagelse) – król Danii i Norwegii w latach 1559–1588. Był synem Chrystiana III i Doroty saskiej.
Warto wiedzieć że... beta
Katarzyna saska, szw. Katarina av Sachsen-Lauenburg (ur. 24 września 1513 w Ratzeburgu, zm. 23 września 1535 w Sztokholmie) – królowa Szwecji w latach 1531–1535, pierwsza żona Gustawa Wazy. Córka Magnusa I (1480–1543), księcia saskiego na Lauenburgu, i Katarzyny (zm. 1563), córki Henryka IV, księcia Brunszwiku-Lüneburga. Jej siostrą była Dorota, królowa Danii i Norwegii.
Dania – Królestwo Danii (duń. Kongeriget Danmark) – państwo położone w Europie Północnej (Skandynawia), najmniejsze z państw nordyckich. W jej skład wchodzą też formalnie Grenlandia oraz Wyspy Owcze, które posiadając szeroką autonomię tworzą z kontynentalną Danią Wspólnotowe Królestwo Danii (Rigsfællesskabet). Dania graniczy od południa z Niemcami, zaś przez cieśninę Sund sąsiaduje ze Szwecją.
Biblioteka Narodowa Francji (fr. Bibliothèque nationale de France, BnF) – francuska biblioteka narodowa, znajdująca się w Paryżu. Przewidziana jest jako repozytorium dla wszystkich materiałów bibliotecznych, wydawanych we Francji. Obecnym dyrektorem Biblioteki jest Bruno Racine.
Tritlenek diarsenu (nazwa Stocka: tlenek arsenu(III); arszenik), As2O3 – nieorganiczny związek chemiczny, tlenek arsenu na III stopniu utlenienia.
Sygryda Wazówna (ur. 15 października 1566 w Svartsjö, zm. 24 kwietnia 1633 w Liuksiala) – królewna szwedzka, córka Eryka XIV Wazy i Katarzyny Månsdotter.
Morze Bałtyckie, Bałtyk (łac. balteus — pas. Nazwa Bałtyku pojawia się po raz pierwszy u Adama z Bremy) – płytkie morze śródlądowe na szelfie kontynentalnym w północnej Europie. Połączone z Morzem Północnym przez Cieśniny Duńskie (Sund, Mały i Wielki Bełt) oraz Kattegat i Skagerrak. Za zachodnią granicę Bałtyku właściwego przyjmuje się cieśninę Sund i próg podwodny ciągnący się na głębokości 18–20 m od przylądka Gedser (wyspa Falster) do przylądka Darßer Ort (Darß); na zachód od tej linii znajduje się akwen Bałtyku Zachodniego o powierzchni ok. 8000 km² nazywany przez Niemców także Ostsee; akwen ten obejmuje m.in. część wód Cieśnin Duńskich (oprócz Małego i Wielkiego Bełtu) a także mniejsze: Alsenbelt, Fehmarnbelt, Langelandsbælt.
Mika Waltari (ur. 19 września 1908 r. w Helsinkach, zm. 26 sierpnia 1979 r. tamże) – fiński pisarz. Pseudonimy literackie: Leo Arne, Kristian Korppi, Nauticus, Leo, Rainio, M. Ritvala.
