Epidemia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Personel medyczny w czasie epidemii ospy we Wrocławiu (1963)

Epidemia (z gr. επιδημία: επι: epi „na”, δήμος: demos „ludzie”) – występowanie w określonym czasie i na określonym terenie przypadków zachorowań lub innych zjawisk związanych ze zdrowiem w liczbie większej niż oczekiwana. Epidemie o niewielkiej liczbie przypadków zachorowań ograniczone do określonego obszaru i czasu określa się terminem ognisko epidemiczne.

Język grecki, greka (starogr. dialekt attycki Ἑλληνικὴ γλῶττα, Hellenikè glõtta; nowogr. Ελληνική γλώσσα, Ellinikí glóssa lub Ελληνικά, Elliniká) – język indoeuropejski z grupy helleńskiej, w starożytności ważny język basenu Morza Śródziemnego. W cywilizacji Zachodu zaadaptowany obok łaciny jako język terminologii naukowej, wywarł wpływ na wszystkie współczesne języki europejskie, a także część pozaeuropejskich i starożytnych. Od X wieku p.n.e. zapisywany jest alfabetem greckim. Obecnie, jako język nowogrecki, pełni funkcję języka urzędowego w Grecji i Cyprze. Jest też jednym z języków oficjalnych Unii Europejskiej. Po grecku mówi współcześnie około 15 milionów ludzi. Język grecki jest jedynym językiem z helleńskich naturalnych, który nie wymarł.III wojna północna (wielka wojna północna) toczyła się w latach 1700-1721 pomiędzy Królestwem Danii i Norwegii, Rosją, Saksonią, Prusami i Hanowerem (od 1715) z jednej strony a Szwecją z drugiej. Rzeczpospolita Obojga Narodów formalnie pozostawała neutralna aż do 1704 roku, ale faktycznie znaczna część walk toczyła się na jej terytorium i jej kosztem już od 1700 roku. Zakończyła się podpisaniem pokoju w Nystad, w wyniku którego wzrosło znaczenie Rosji, a Szwecja utraciła status europejskiego mocarstwa.

Obecnie termin „epidemia” jest coraz częściej używany w literaturze naukowej również na oznaczenie epizoocji.

W polskim prawie administracyjnym stosowana jest definicja legalna epidemii choroby zakaźnej, którą sformułowano w następujący sposób: „wystąpienie na danym obszarze zakażeń lub zachorowań na chorobę zakaźną w liczbie wyraźnie większej niż we wcześniejszym okresie albo wystąpienie zakażeń lub chorób zakaźnych dotychczas niewystępujących”. W języku potocznym wyraz „epidemia” funkcjonuje często jako synonim masowych zachorowań wywołanych chorobami zakaźnymi.

Epidemia ospy we Wrocławiu – ostatnia w Polsce i jedna z ostatnich w Europie epidemia ospy prawdziwej, która wybuchła latem 1963 roku we Wrocławiu. Chorobę przywlókł do Polski w maju 1963 wracający z Indii (według innych źródeł z Birmy i Wietnamu) Bonifacy Jedynak, oficer Służby Bezpieczeństwa. Pierwszą ofiarą była pielęgniarka, córka salowej, która miała styczność z zakażonym. Ofiara zaraziła się prawdopodobnie 20 maja, a od 23 maja znajdowała się na terytorium Wrocławia. Stan epidemii ogłoszono 17 lipca, odwołano go 19 września. Zachorowało 99 osób (najwięcej wśród służby zdrowia), z których siedem zmarło, w tym cztery to lekarze i pielęgniarki. Najmłodszy pacjent miał 5 miesięcy, najstarszy zaś 83 lata. Miasto zostało na kilka tygodni sparaliżowane i odcięte od reszty kraju kordonem sanitarnym. Ospa wydostała się poza Wrocław, leczono ją w pięciu województwach. Wprowadzono zakrojony na szeroką skalę program profilaktyczny, umieszczając osoby podejrzane o kontakt z chorymi w izolatoriach, które zlokalizowano, między innymi, w Praczach Odrzańskich i na Psim Polu. Światowa Organizacja Zdrowia przewidywała, że epidemia potrwa dwa lata i w jej wyniku zachoruje do 2 tysięcy osób, a umrze 200. Przeciw ospie zaszczepiono wówczas 98% mieszkańców miasta. Epidemia wygasła po 25 dniach od jej wykrycia. Pandemia (gr. pan „wszyscy”, demos „lud”) – nazwa epidemii o szczególnie dużych rozmiarach, na dużym obszarze, obejmującej kraje, a nawet kontynenty.

Przykłady[ | edytuj kod]

Epidemie chorób zakaźnych według lat:

  • 165–180 – epidemia ospy prawdziwej w imperium rzymskim
  • 541–542 – epidemia dżumy w Cesarstwie Bizantyńskim, nazywana dżumą Justyniana
  • 1346–1352 – epidemia dżumy w Europie (tzw. „czarna śmierć”), która zabiła ⅓ ludności kontynentu
  • 1665 – epidemia dżumy w Londynie
  • 1707 – epidemia dżumy w państwach biorących udział w wojnie północnej
  • 1800 – wielka epidemia żółtej gorączki w Hiszpanii i Afryce Północnej.
  • 1831 – epidemia cholery na Śląsku
  • 1918 – pandemia grypy, która zabiła 50 milionów ludzi (tzw. grypa „hiszpanka”)
  • 1963 – epidemia ospy prawdziwej we Wrocławiu
  • 2003 – epidemia SARS
  • 2003-2006 – epidemia ptasiej grypy
  • 2009–2010 – pandemia grypy A/H1N1
  • 2012 – epidemia MERS
  • 2014–2016 – epidemia ebola
  • od 2020 – pandemia COVID-19

    • Zobacz też[ | edytuj kod]

  • epidemiologia
  • endemia, pandemia
  • epizootia
  • epifitoza
  • burmistrz powietrzny
  • ostrzeżenia i alarmy o skażeniach w Polsce
  • pacjent zero

    • Przypisy[ | edytuj kod]

    1. Miquel Porta: A Dictionary of Epidemiology. Oxford University Press, 2008, s. 79. ISBN 978-0-19-531450-2.
    2. Epidemia, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-07-30].
    3. Bogumiła Bober-Gheek, Podstawy pielęgniarstwa epidemiologicznego, wyd. Wyd. 2 popr. i uzup., dodr, Wrocław: Edra Urban & Partner, 2015, ISBN 83-60290-41-5, OCLC 932193417 [dostęp 2021-02-02].
    4. Jerzy Bzdęga (red.), Leksykon epidemiologiczny, Alfa-Medica Press, 2008, ISBN 978-83-7522-020-9.
    5. Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu i zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych i ludzi (Dz.U. z 2020 r. poz. 1845).
    6. Marek Paweł Czapliński: Epidemie cholery w rejencji opolskiej w latach 1831–1894. Stowarzyszenie Humanistyczne: Europa, Śląsk, Świat Najmniejszy, 2012. [dostęp 2014-02-28].
    Pacjent zero (z ang. patient zero) – określenie osoby zidentyfikowanej jako pierwszy nosiciel choroby zakaźnej w sytuacji wystąpienia większej ilości podobnych przypadków zachorowania. Pandemia COVID-19 – pandemia zakaźnej choroby COVID-19 wywoływanej przez koronawirusa SARS-CoV-2. Epidemia rozpoczęła się 17 listopada 2019 w mieście Wuhan, w prowincji Hubei w środkowych Chinach, a 11 marca 2020 została uznana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) za pandemię.




    Warto wiedzieć że... beta

    Epidemiologia (język grecki "epi" – na , "demos" – lud, "logos" – słowo, nauka) – badanie występowania i rozmieszczenia stanów lub zdarzeń związanych ze zdrowiem w określonych populacjach oraz wpływu czynników wpływających na stan zdrowia a także zastosowanie tej wiedzy do kontrolowania problemów zdrowotnych . Epidemiologia bada wpływ czynników środowiskowych oraz warunków występowania epidemii spowodowanych chorobami w określonej populacji, wpływających na stan jej zdrowia. Może dotyczyć chorób ludzi, zwierząt i roślin.
    SARS (od ang. Severe Acute Respiratory Syndrome – Zespół ostrej ciężkiej niewydolności oddechowej) – rodzaj nietypowego zapalenia płuc, które po raz pierwszy pojawiło się w końcu 2002 roku w prowincji Guangdong, na południu Chin. Informacje o tej nowej chorobie pojawiły się dopiero wtedy gdy zachorowali pierwsi pacjenci w Hongkongu i Wietnamie. Pierwotnym żywicielem SARS jest łaskun chiński. Pierwszy raz rozpoznał chorobę lekarz WHO, Carlo Urbani, który diagnozował 48-letniego biznesmena z nieznanym schorzeniem wyglądającym na zapalenie płuc, sam zaraził się od niego i zmarł 29 marca 2003 roku w Tajlandii. Po pewnym czasie choroba rozprzestrzeniła się drogą podróży lotniczych na inne kraje świata. Do chwili obecnej śmiertelność w przypadku zachorowania na SARS jest oceniana na około 7%.
    Definicja legalna – definicja zawarta w przepisie prawnym, która wiążąco ustala znaczenie określonego pojęcia (zwrotu) na użytek danego aktu normatywnego. Definicje legalne zazwyczaj umieszczone są na początku aktów prawnych, choć można je znaleźć także w ich dalszej części.
    Epifitoza (gr epi - na; przy; nad; zewnętrzny; tylny; poprzedni; poprzedzający (w czasie); + fito - roślina ) – masowe występowanie zachowań na jedną chorobę w danym czasie i miejscu wśród roślin.
    Bliskowschodni zespół oddechowy, MERS (od ang. Middle East respiratory syndrome) – opisana w 2012 roku ciężka choroba zakaźna, wywoływana przez koronawirusa MERS-CoV.
    Europa – część świata (określana zwykle tradycyjnym, acz nieścisłym mianem kontynentu), leżąca na półkuli północnej, na pograniczu półkuli wschodniej i zachodniej, stanowiąca wraz z Azją kontynent Eurazję.
    Library of Congress Control Number (LCCN) – numer nadawany elementom skatalogowanym przez Bibliotekę Kongresu wykorzystywany przez amerykańskie biblioteki do wyszukiwania rekordów bibliograficznych w bazach danych i zamawiania kart katalogowych w Bibliotece Kongresu lub u innych komercyjnych dostawców.

    Reklama