Elektorat Saksonii
Przeczytaj także...
Pokój westfalski – wielostronny układ kończący wojnę trzydziestoletnią 1618-1648, zawarty 24 października 1648 między Rzeszą Niemiecką a Francją (w której małoletniego Ludwika XIV zastępował w rządach pierwszy minister, kardynał Jules Mazarin) i jej sojusznikami w Münsterze oraz między Habsburgami a Szwecją w Osnabrück. Jeden z najbardziej znaczących traktatów międzynarodowych w historii nowożytnej Europy.Turyngia, Wolny Kraj Turyngia (niem. Freistaat Thüringen) – kraj związkowy w Niemczech. Stolicą kraju związkowego jest miasto Erfurt.
Wettynowie (Wettinowie, niem. Wettiner) – dynastia niemiecka wywodząca się z dzisiejszej Saksonii-Anhaltu. Panowała w Miśni, Saksonii i księstwach Turyngii. Jej przedstawiciele zasiadali także na tronie w Warszawie (elektorowie August II Mocny, August III Sas jako Królowie Polski i Wielcy Książęta Litwy oraz król Saksonii Fryderyk August I jako książę warszawski). W 1423 r. Wettinowie uzyskali wraz z księstwem sasko-wittenberskim godność elektora Rzeszy, a całość ich posiadłości zaczęto określać historyczną nazwą Saksonia. W roku 1485 nastąpił podział dynastii na dwie linie: ernestyńską (starszą), elektorską panującą w Wittenberdze i w znacznej części Turyngii oraz albertyńską (młodszą,) panującą w Miśni i pn. Turyngii. Boczną linią dynastii jest rodzina Koburgów (Coburg), panująca w Wielkiej Brytanii (od 1917 r. pod nazwiskiem Windsor), Belgii, Bułgarii i Portugalii (pod nazwiskiem poprzedniej dynastii – Bragança).
Pokój westfalski – wielostronny układ kończący wojnę trzydziestoletnią 1618-1648, zawarty 24 października 1648 między Rzeszą Niemiecką a Francją (w której małoletniego Ludwika XIV zastępował w rządach pierwszy minister, kardynał Jules Mazarin) i jej sojusznikami w Münsterze oraz między Habsburgami a Szwecją w Osnabrück. Jeden z najbardziej znaczących traktatów międzynarodowych w historii nowożytnej Europy.Turyngia, Wolny Kraj Turyngia (niem. Freistaat Thüringen) – kraj związkowy w Niemczech. Stolicą kraju związkowego jest miasto Erfurt.
Wettynowie (Wettinowie, niem. Wettiner) – dynastia niemiecka wywodząca się z dzisiejszej Saksonii-Anhaltu. Panowała w Miśni, Saksonii i księstwach Turyngii. Jej przedstawiciele zasiadali także na tronie w Warszawie (elektorowie August II Mocny, August III Sas jako Królowie Polski i Wielcy Książęta Litwy oraz król Saksonii Fryderyk August I jako książę warszawski). W 1423 r. Wettinowie uzyskali wraz z księstwem sasko-wittenberskim godność elektora Rzeszy, a całość ich posiadłości zaczęto określać historyczną nazwą Saksonia. W roku 1485 nastąpił podział dynastii na dwie linie: ernestyńską (starszą), elektorską panującą w Wittenberdze i w znacznej części Turyngii oraz albertyńską (młodszą,) panującą w Miśni i pn. Turyngii. Boczną linią dynastii jest rodzina Koburgów (Coburg), panująca w Wielkiej Brytanii (od 1917 r. pod nazwiskiem Windsor), Belgii, Bułgarii i Portugalii (pod nazwiskiem poprzedniej dynastii – Bragança).
Elektorat Saksonii (niem. Kurfürstentum Sachsen lub Kursachsen), czasem nazywany Górną Saksonią był niezależnym elektoratem Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Utworzony został przez cesarza Karola IV na mocy Złotej Bulli podnosząc rangę księstwa Saksonii-Wittenberg do elektoratu.
Święte Cesarstwo Rzymskie (łac. Sacrum Romanum Imperium lub Sacrum Imperium Romanum (S.I.R.) od 1254, niem. Heiliges Römisches Reich, potocznie (od 1441) łac. Sacrum Romanum Imperium Nationis Germanicae, niem. Heiliges Römisches Reich Deutscher Nation) – nazwa państwa stanowiącego kontynuację cesarstwa zachodniorzymskiego, odwołująca się zarówno do idei jak i kształtu politycznego średniowiecznej i wczesnonowożytnej Europy. Składało się formalnie z rdzenia którym było Królestwo Niemieckie oraz z równoprawnych mu formalnie Królestwa Włoch (de facto do 1648) i Królestwa Burgundii (od 1032, de facto do 1378).Drezno (niem. Dresden, górnołuż. Drježdźany, czes. Drážďany, dawniej Drezdno) – miasto we wschodnich Niemczech na Pogórzu Zachodniosudeckim, położone nad Łabą, stolica kraju związkowego Saksonia. Aglomeracja drezdeńska liczy ok. 1,036 mln mieszkańców (2004).
Historia[ | edytuj kod]
Po wygaśnięciu dynastii askańskiej w 1423, Elektorat Saksonii został nadany jako lenno Margrabiom Miśnii z dynastii Wettynów, którzy przenieśli swoją siedzibę nad Łabę, do Drezna.
Powstało silne państwo, obejmujące Saksonię, Turyngię (której obszar Wettynowie opanowali w 1264 roku) oraz Saksonię-Anhalt, którego władcy byli elektorami. Mimo że państwo znajdowało się dość daleko od centrum dawnej Saksonii było ono zwane Górną Saksonią, a z czasem po prostu Saksonią.
Pokój w Pradze – traktat pokojowy kończący pierwszą fazę wojny trzydziestoletniej, zawarty 30 maja 1635 w Pradze pomiędzy elektorem saskim Janem Jerzym I (głównym przedstawicielem protestantów niemieckich) i cesarzem Ferdynandem II.III wojna północna (wielka wojna północna) toczyła się w latach 1700-1721 pomiędzy Królestwem Danii i Norwegii, Rosją, Saksonią, Prusami i Hanowerem (od 1715) z jednej strony a Szwecją z drugiej. Rzeczpospolita Obojga Narodów formalnie pozostawała neutralna aż do 1704 roku, ale faktycznie znaczna część walk toczyła się na jej terytorium i jej kosztem już od 1700 roku. Zakończyła się podpisaniem pokoju w Nystad, w wyniku którego wzrosło znaczenie Rosji, a Szwecja utraciła status europejskiego mocarstwa.
W 1485 roku dynastia Wettynów podzieliła się na dwie linie (ernestyńską, która zachowała prawa elektorskie, i albertyńską). Spowodowało to oddzielenie obecnej Turyngii od reszty państwa. Mimo to znaczenie rządzonej przez linię albertyńską zmniejszonej Saksonii wzrosło, zwłaszcza po odzyskaniu w 1547 roku praw elektorskich. Po Pokoju w Pradze w 1635 roku Saksonia została powiększona o Łużyce nadane jako dziedziczne lenno Wettynów, co potwierdził Pokój westfalski. W latach 1697–1763 kraj pozostawał w unii personalnej z Polską (zobacz: August II Mocny i August III). W XVIII wieku Saksonia była ważnym ośrodkiem kulturowym, ale została spustoszona w wyniku wojen (m.in. wojny północnej).
Karol IV Luksemburski (ur. 14 maja 1316 w Pradze, zm. 29 listopada 1378 tamże) – syn i następca Jana Luksemburskiego oraz Elżbiety, córki króla Wacława II, siostry króla Wacława III – z dynastii Przemyślidów. Margrabia Moraw od 1334, hrabia Luksemburga 1346–1353, król rzymski od 1346, król czeski od 1346 jako Karol I, Święty Cesarz Rzymski od 1355, margrabia Brandenburgii 1373-1378. Na chrzcie otrzymał zwyczajowe u Przemyślidów imię Wacław, ale przy bierzmowaniu przyjął imię Karol.August II Mocny, niem. August II der Starke (ur. 12 maja 1670 w Dreźnie (według kalendarza juliańskiego), zm. 1 lutego 1733 w Warszawie) – król Polski w latach 1697-1706 i 1709-1733, elektor Saksonii 1694-1733 jako Fryderyk August I (Friedrich August I.). Pierwszy władca Polski z dynastii saskiej Wettynów. Jego przydomek jest zazwyczaj wiązany z jego nieprzeciętną siłą.
Po upadku Cesarstwa w 1806 roku, Wettynowie przyjęli tytuł króla Saksonii.
Bibliografia[ | edytuj kod]
Warto wiedzieć że... beta
Polska, Rzeczpospolita Polska – państwo unitarne w Europie Środkowej, położone między Morzem Bałtyckim na północy a Sudetami i Karpatami na południu, w dorzeczu Wisły i Odry. Powierzchnia administracyjna Polski wynosi 312 679 km², co daje jej 70. miejsce na świecie i dziewiąte w Europie. Zamieszkana przez ponad 38,5 miliona ludzi, zajmuje pod względem liczby ludności 34. miejsce na świecie, a szóste w Unii Europejskiej.
Elektorzy Rzeszy, Książęta Elektorzy Świętego Cesarstwa Rzymskiego (łac. electores - wyborcy; niem. Kurfürsten - od staroniemieckiego słowa kuri - wybór) – książęta Rzeszy uprawnieni do udziału w elekcji cesarskiej, podczas której wybierano Świętego Cesarza Rzymskiego. Każdy elektor stał na czele feudalnego państwa - Elektoratu.
Saksonia-Anhalt (niem. Sachsen-Anhalt, dolnoniem. Sassen-Anhalt) to kraj związkowy w Niemczech, ze stolicą w Magdeburgu.
Złota Bulla Karola IV – dokument reformujący ustrój Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Wydana przez Karola IV Luksemburskiego. Przyjęta w 1356 na sejmie w Norymberdze, obowiązywała aż do XIX w.
Unia personalna (łac. persona – osoba) – związek dwóch lub więcej państw posiadających wspólnego monarchę, prezydenta, lub inny organ władzy, przy zachowaniu przez te państwa odrębności prawnej, politycznej, a niekiedy także ustrojowej.
Dynastia askańska – ród niemiecki panujący w Brandenburgii, Saksonii oraz kilku mniejszych księstwach: Saksonia-Lauenburgu, Anhalt. Jej przedstawicielka z linii Anhalt-Zerbst - Zofia Augusta Fryderyka - rządziła także pod imieniem Katarzyna II Wielka, jako imperatorowa Rosji. Dynastia wzięła nazwę od łacińskiej nazwy miasta Aschersleben – Askania (lub też Ascharia).
Łużyce (grnłuż. Łužica, dlnłuż. Łužyca, niem. Lausitz, cz. Lužice, ros. Лужица; od ług – zbiornik wodny, kałuża) – kraina historyczna leżąca częściowo w Niemczech i częściowo w Polsce, położona między Kwisą i Łabą, zamieszkana przez Niemców, Polaków i Serbołużyczan.