• Artykuły
  • Forum
  • Ciekawostki
  • Encyklopedia

    • Drednot

    Przeczytaj także...
    Wielka Brytania, Zjednoczone Królestwo (ang. United Kingdom), Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej (ang. United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland) – unitarne państwo wyspiarskie położone w Europie Zachodniej. W skład Wielkiej Brytanii wchodzą: Anglia, Walia i Szkocja położone na wyspie Wielka Brytania oraz Irlandia Północna leżąca w północnej części wyspy Irlandia. Na wyspie tej znajduje się jedyna granica lądowa Zjednoczonego Królestwa z innym państwem – Irlandią. Poza nią, Wielka Brytania otoczona jest przez Ocean Atlantycki na zachodzie i północy, Morze Północne na wschodzie, kanał La Manche na południu i Morze Irlandzkie na zachodzie.HMS Dreadnought – pancernik brytyjski o przełomowej konstrukcji, który wszedł do służby w 1906 roku i zarazem szósty okręt Royal Navy noszący tę nazwę. "Dreadnought" tak mocno zaznaczył się w rozwoju okrętów, że od jego nazwy pochodzi określenie rodzaju pancerników – drednotów. Wszystkie okręty, które były oparte na wcześniejszych projektach, stały się po jego wejściu do służby przestarzałe i są obecnie określane jako przeddrednoty. Jego wejście do służby było jedną z głównych przesłanek, które dały początek nowemu wyścigowi zbrojeń morskich pomiędzy ówczesnymi potęgami militarnymi (Wielką Brytanią i Niemcami), co w konsekwencji było jedną z przyczyn wybuchu I wojny światowej. "Dreadnought" był pierwszym pancernikiem, który miał liczną artylerię główną ujednoliconego kalibru, w przeciwieństwie do bezpośrednio poprzedzających go pancerników, które miały kilka dział dużego kalibru i kilka lub kilkanaście dział drugiego – mniejszego głównego kalibru oraz artylerię średnią. Był także pierwszym dużym okrętem napędzanym przez turbiny parowe, co sprawiło, że w momencie ukończenia budowy był najszybszym pancernikiem na świecie.
    USS Arizona (BB-39) – amerykański pancernik typu Pennsylvania. Budowę tego okrętu rozpoczęto 16 marca 1914 roku, wodowanie odbyło się w stoczni New York Navy Yard 19 czerwca 1915 a do służby wszedł 17 października 1916 roku. W sumie zbudowano 2 okręty tego typu, bliźniaczą jednostką był pancernik USS "Pennsylvania".
    Pierwszy drednot - HMS "Dreadnought" z 1906
    Jeden z późnych typów drednotów - USS "Arizona", USA, 1916

    Drednot (ang. Dreadnought) – określenie generacji pancerników (okrętów liniowych) budowanych od 1906 roku do 1922 roku. Nazwa pochodzi od nazwy brytyjskiego pancernika HMS "Dreadnought", który wszedł do służby w grudniu 1906 roku jako pierwszy okręt zbudowany według nowych koncepcji. W stosunku do wcześniejszych pancerników (zwanych przeddrednotami lub predrednotami), drednoty charakteryzowały się:

    Działo – broń palna kalibru co najmniej 20 mm. Z wyjątkiem polskiego najcięższego karabinu maszynowego typu Nkm wz. 38FK każda broń automatyczna kalibru 20 mm jest nazywana działem.Maszyna parowa to parowy silnik tłokowy. Czasem do maszyn parowych zalicza się pompy parowe powstałe przed silnikiem tłokowym. Za wynalazcę maszyny parowej uważa się Jamesa Watta, który w 1763 roku udoskonalił atmosferyczny silnik parowy zbudowany wcześniej przez Thomasa Newcomena.
  • znacznie silniejszą artylerią główną, złożoną z 8-12 dział jednolitego dużego kalibru (wyjątkiem był HMS "Agincourt" z 14 działami), o dużym zasięgu (predrednoty miały artylerię główną złożoną jedynie z 4 dział głównego kalibru - zwykle 305 mm, albo 4 dział głównego kalibru i 4-12 dział drugiego, mniejszego kalibru, zwykle 203-254 mm)
  • większą prędkością, wynoszącą 20-21 węzłów, osiąganą w większości konstrukcji dzięki zastosowaniu turbin parowych (predrednoty osiągały prędkość 15-18 w. i były napędzane maszynami parowymi)
  • wykształceniem się systemów kierowania ogniem artylerii, poprawiających jej celność na duże odległości (od około 1911 roku)

    • Powyższe cechy stanowiły nową jakość w budowie pancerników, powodującą ogromną przewagę drednotów nad starszymi pancernikami, które stały się od razu przestarzałe. Ponadto, na skutek dość szybkiego wówczas postępu w konstrukcji okrętów, drednoty wykorzystywały nowocześniejsze rozwiązania konstrukcyjne, przekładające się na ich większą odporność. Wejście do służby HMS "Dreadnought" spowodowało natychmiast wyścig zbrojeń w konstruowaniu nowych pancerników - w 1910 roku weszły do służby pierwsze niemieckie drednoty typu Nassau i amerykańskie typu South Carolina. Oprócz tych państw, w mniejszej liczbie budowały je Japonia, Francja, Włochy, Austro-Węgry, Rosja i Hiszpania.

    Okręt liniowy – nazwa historycznej najsilniejszej klasy okrętów artyleryjskich, wywodząca się od ich taktyki walki w szyku liniowym, w składzie floty liniowej.Przeddrednot, predrednot (z ang. pre-dreadnought) - umowne określenie generacji okrętów liniowych (pancerników) budowanych od lat 80. XIX wieku do I dekady XX wieku. Nazwa, nadana później, oznacza pancerniki poprzedzające generację drednotów.

    W toku dalszego rozwoju pancerników, charakterystyki drednotów ulegały dalszemu polepszeniu, zwłaszcza ich opancerzenie i uzbrojenie. Kaliber dział wzrastał od 280-305 mm, przez 343-356 mm, do dział kalibru 380-406 mm. Ulepszano przy tym rozmieszczenie wież artylerii, tak że wszystkie późniejsze drednoty miały artylerię główną w osi symetrii okrętu, mogącą strzelać jednocześnie wszystkimi działami na jedną burtę (układ taki stosowany był jedynie na niektórych z wczesnych drednotów). Zwiększała się także wielkość (wyporność) okrętów, od ok. 18-20 000 ton, do 27-33 000 ton, długość kadłubów od ok. 160-180 m do 180-200 m (przy szerokości kadłuba ok. 25-29 m). Na skutek ewolucji konstrukcji i ulepszania podziału wewnętrznego na grodzie, wzrastała ich niezatapialność. Większość okrętów miała siłownie o mocy ok. 23-30 000 KM, jedynie na niewielu typach zwiększono tę wartość ponad 40 000 KM. W niewielkim również stopniu zwiększała się prędkość - większość drednotów osiągała 20-21 w., a tylko niektóre typy osiągały prędkość do 23 w (m.in. brytyjski Queen Elizabeth z 1915 o mocy siłowni 56 000 KM). Szczytowym osiągnięciem ery drednotów były japońskie pancerniki typu Nagato (1920), osiągające prędkość 26 w. i uzbrojone w 8 dział 406 mm.

    II wojna światowa – największy konflikt zbrojny w historii świata, trwający od 1 września 1939 do 2 września 1945 roku (w Europie do 8 maja 1945), obejmujący zasięgiem działań wojennych prawie całą Europę, wschodnią i południowo-wschodnią Azję, północną Afrykę, część Bliskiego Wschodu i wszystkie oceany. Niektóre epizody wojny rozgrywały się nawet w Arktyce i Ameryce Północnej. Poza większością państw europejskich i ich koloniami, brały w niej udział państwa Ameryki Północnej i Ameryki Południowej oraz Azji. Głównymi stronami konfliktu były państwa Osi i państwa koalicji antyhitlerowskiej (alianci). W wojnie uczestniczyło 1,7 mld ludzi, w tym 110 mln z bronią. Według różnych szacunków zginęło w niej od 50 do 78 milionów ludzi.USS Texas (BB-35) – amerykański pancernik typu New York, należącego do drugiego typoszeregu drednotów w United States Navy. Zbudowany w latach 1911–1914, był drugim okrętem amerykańskiej marynarki noszącym nazwę pochodzącą od stanu Teksas.

    Drednoty były główną siłą bojową flot wojennych podczas I wojny światowej, zwłaszcza stanowiąc uzbrojenie brytyjskiej i niemieckiej floty liniowej. Największym ich starciem była bitwa jutlandzka 31 maja/1 czerwca 1916, w której żaden z drednotów nie został zatopiony, w przeciwieństwie do innych rodzajów okrętów liniowych.

    Flota liniowa – zespół okrętów wojennych (flota wojenna) złożony z okrętów liniowych – najpierw okrętów żaglowych, potem pancerników i krążowników liniowych. Flota liniowa był to zespół najsilniej uzbrojonych okrętów, posiadających zbliżone charakterystyki w celu możliwości działania jako jedna formacja. Podstawowym sposobem walki morskiej od II połowy XVII wieku, wraz ze zwiększeniem znaczenia artylerii okrętowej, był szyk liniowy. Wtedy też mocarstwa morskie zaczęły tworzyć floty liniowe, tworzące trzon marynarki wojennej danego państwa, których nazwa pochodziła od sposobu walki.Wieża artyleryjska – element konstrukcji okrętów wojennych, służący do obrotowego mocowania dział oraz ochrony ich mechanizmów i obsługi przed ogniem nieprzyjaciela lub wpływami atmosferycznymi. Przez zamocowanie obrotowe w wieży działa uzyskują duży kąt ostrzału w poziomie. W celu ochrony dział i obsługi przed ogniem nieprzyjaciela, wieże stosowane w historycznych klasach okrętów artyleryjskich (głównie pancerniki i krążowniki) były opancerzone.

    Cechy drednotów, takie jak silna i jednolita artyleria oraz potężne siłownie, zdolne do rozwijania jeszcze większych prędkości, miały także powstałe równocześnie z nimi krążowniki liniowe, mające jednak słabsze opancerzenie. Generację drednotów zakończył Traktat Waszyngtoński z 1922 roku, zabraniający budowy nowych pancerników do 1931 roku, co następnie przedłużono do 1936 roku. Następnym etapem rozwoju okrętów liniowych były dopiero znacznie doskonalsze tzw. szybkie pancerniki, budowane od połowy lat trzydziestych XX wieku. Szybkie pancerniki połączyły cechy drednotów, takie jak silne opancerzenie i duża wytrzymałość, z podstawową zaletą krążowników liniowych, czyli dużą prędkością.

    Pancernik – klasa dużych, silnie opancerzonych i uzbrojonych pełnomorskich okrętów, stanowiących trzon największych flot wojennych od czasu powstania klasy pancerników w drugiej połowie XIX wieku, do okresu II wojny światowej. Przeznaczeniem pancerników było zapewnienie panowania na morzach poprzez wygrywanie bitew artyleryjskich i niszczenie wrogich jednostek nawodnych wszystkich klas. Pierwsze pancerniki pojawiły się w latach 60. XIX wieku i z miejsca zastąpiły drewniane okręty liniowe w roli najpotężniejszych jednostek floty, przejmując także ich nazwę w niektórych językach (zobacz niżej). Szczyt znaczenia pancerniki miały podczas wojny rosyjsko-japońskiej (1904-1905) i I wojny światowej, istotną rolę odgrywały także podczas II wojny światowej, aczkolwiek utraciły wtedy swój prymat na rzecz lotniskowców. Po tej wojnie klasa ta stopniowo zanikła, jedynie nieliczne pozostające w służbie okręty używane były w bardzo ograniczonym zakresie do lat 90. XX wieku. Polska nie posiadała w swojej marynarce okrętów tej klasy.Krążownik liniowy - klasa dużych okrętów artyleryjskich, która wykształciła się w okresie poprzedzającym I wojnę światową jako połączenie cech krążowników (duża prędkość) i pancerników (wielkość i uzbrojenie). Krążowniki liniowe zaliczane były obok pancerników do okrętów liniowych. W dawnym polskim piśmiennictwie nazywano je też "krążownikami bojowymi".

    Duża liczba drednotów, zmodernizowanych w okresie międzywojennym, wzięła następnie udział w II wojnie światowej, okazując się wciąż na ogół wartościowymi i potężnymi okrętami. Część modernizowanych okrętów otrzymała nowe siłownie, pozwalające na zwiększenie prędkości. Na większości modernizowanych okrętów wzmocniono lub wymieniono artylerię średniego kalibru i przeciwlotniczą.

    Siłownia, niekiedy również maszynownia – zespół urządzeń należących do większego, przetwarzającego energię układu, w którym odbywa się konwersja pewnego rodzaju energii na energię mechaniczną. W siłowni na statkach używa się najczęściej silnika cieplnego do napędzania śruby okrętowej.Bitwa jutlandzka (w historiografii niemieckiej zwana bitwą na Skagerraku) – bitwa morska stoczona 31 maja i 1 czerwca 1916 roku na Morzu Północnym w pobliżu Półwyspu Jutlandzkiego i Skagerraku, pomiędzy zespołami flot: brytyjskiej Royal Navy i niemieckiej Kaiserliche Marine. Była to największa bitwa morska I wojny światowej i jedyne w tym konflikcie starcie flot liniowych.

    Podstawowe dane reprezentatywnych drednotów:

    Zobacz też[ | edytuj kod]

  • USS Texas (BB-35) – najstarszy zachowany drednot

    • Uwagi[ | edytuj kod]

    1. Nazwa angielska pochodzi od słów "dread" i "nought", dosłownie "bez lęku", "bez strachu"



    w oparciu o Wikipedię (licencja GFDL, CC-BY-SA 3.0, autorzy, historia, edycja)

    Warto wiedzieć że... beta

    I wojna światowa – konflikt zbrojny trwający od 28 lipca 1914 do 11 listopada 1918 (w latach 20. i 30. XX wieku nazywany "wielką wojną") pomiędzy ententą, tj. Wielką Brytanią, Francją, Rosją, Serbią, Japonią, Włochami (od 1915) i Stanami Zjednoczonymi (od 1917), a państwami centralnymi, tj. Austro-Węgrami i Niemcami wspieranymi przez Turcję i Bułgarię.
    Pancerniki typu Nassau – pierwsze drednoty niemieckiej Kaiserliche Marine, zwodowane w 1908 roku. Typ składał się z pancerników SMS "Rheinland", "Posen", "Nassau" i "Westfalen".
    Wyścig zbrojeń – popularne określenie na wzajemne, obustronne i spiralne (wzajemnie się rozkręcające) zbrojenia prowadzone przez wrogie sobie państwa lub obozy polityczne z myślą o potencjalnym konflikcie zbrojnym.
    Artyleria - to jeden z podstawowych rodzajów wojsk, na uzbrojenie którego wchodzą działa (armaty, haubice, moździerze) oraz wyrzutnie rakietowe, a w przeszłości także machiny miotające. Zadaniem artylerii jest zwalczanie celów naziemnych, powietrznych i nawodnych ogniem dział i pociskami rakietowymi. Wykonując swoje zadania, artyleria służy zwykle do wsparcia innych rodzajów wojsk lub działa samodzielnie. W skład artylerii wchodzi także sprzęt i służby umożliwiające skuteczne wykonywanie zadań ogniowych: systemy kierowania ogniem, systemy rozpoznania i wykrywania celów (w tym radary artyleryjskie), służby pomiarowe i inne.
    Turbina parowa – turbina, w której czynnikiem obiegowym jest para wodna. Pierwowzorem turbiny parowej była bania Herona. Jest to silnik (maszyna cieplna) wykorzystujący energię cieplną pary wodnej, wytworzonej zwykle w kotle parowym lub wytwornicy pary, do wytworzenia energii mechanicznej, odprowadzanej wałem do innej maszyny, np. generatora elektrycznego.
    Kaliber broni - najmniejsza średnica przewodu lufy broni palnej. Pod uwagę nie bierze się zakończenia lufy, które, np. w garłaczu, może rozszerzać się lejkowato. W przypadku luf gwintowanych kaliber broni oznacza średnicę lufy mierzoną na polach gwintu.
    Wyporność – podstawowy parametr określający wielkość okrętów, rzadziej innych jednostek pływających. Wyporność jest miarą siły wyporu, określa masę wody wypartej przez zanurzoną część okrętu zgodnie z prawem Archimedesa (objętość zanurzonej części okrętu pomnożoną przez ciężar właściwy wody). Miarą wyporności jest tona (1000 kg) lub długa tona (1016 kg).

    Reklama

    Czas generowania strony: 0.016 sek.