Dolinka Lodowa
Przeczytaj także...
Język słowacki (słow. slovenský jazyk, też slovenčina) należy do zachodniosłowiańskiej grupy językowej. Językiem tym posługuje się ponad 6 mln osób – przede wszystkim na Słowacji i w należącej do Serbii Wojwodinie, gdzie jest jednym z języków urzędowych. Używają go także Słowacy mieszkający w Polsce, Rumunii, na Węgrzech, w USA i Kanadzie. W Polsce język słowacki mógł być zdawany na maturze jako jeden z języków nowożytnych.Dolina Staroleśna (słow. Veľká Studená dolina, niem. Großes Kohlbachtal, węg. Nagy-Tarpataki-völgy) – jedna z największych dolin tatrzańskich położonych na terenie Słowacji w Tatrach Wysokich. Otwarta w kierunku południowo-wschodnim łączy się z Doliną Małej Zimnej Wody (Malá Studená dolina), tworząc Dolinę Zimnej Wody. System Doliny Zimnej Wody i jej dwóch gałęzi tworzy dolinę walną.
Tatry Wysokie (słow. Vysoké Tatry, niem. Hohe Tatra, węg. Magas-Tátra) – najwyższa część Tatr o charakterze alpejskim, rozciągająca się pomiędzy Tatrami Zachodnimi od strony zachodniej oraz Tatrami Bielskimi od strony północno-wschodniej. W linii prostej odległość między granicznymi przełęczami wynosi ok. 16,5 km, zaś ściśle wzdłuż grani głównej ok. 26 km. Tatry Wysokie zajmują obszar około 340 km² (czyli nieco mniej niż Tatry Zachodnie), z czego większość (260 km²) znajduje się na Słowacji.
Język słowacki (słow. slovenský jazyk, też slovenčina) należy do zachodniosłowiańskiej grupy językowej. Językiem tym posługuje się ponad 6 mln osób – przede wszystkim na Słowacji i w należącej do Serbii Wojwodinie, gdzie jest jednym z języków urzędowych. Używają go także Słowacy mieszkający w Polsce, Rumunii, na Węgrzech, w USA i Kanadzie. W Polsce język słowacki mógł być zdawany na maturze jako jeden z języków nowożytnych.Dolina Staroleśna (słow. Veľká Studená dolina, niem. Großes Kohlbachtal, węg. Nagy-Tarpataki-völgy) – jedna z największych dolin tatrzańskich położonych na terenie Słowacji w Tatrach Wysokich. Otwarta w kierunku południowo-wschodnim łączy się z Doliną Małej Zimnej Wody (Malá Studená dolina), tworząc Dolinę Zimnej Wody. System Doliny Zimnej Wody i jej dwóch gałęzi tworzy dolinę walną.
Tatry Wysokie (słow. Vysoké Tatry, niem. Hohe Tatra, węg. Magas-Tátra) – najwyższa część Tatr o charakterze alpejskim, rozciągająca się pomiędzy Tatrami Zachodnimi od strony zachodniej oraz Tatrami Bielskimi od strony północno-wschodniej. W linii prostej odległość między granicznymi przełęczami wynosi ok. 16,5 km, zaś ściśle wzdłuż grani głównej ok. 26 km. Tatry Wysokie zajmują obszar około 340 km² (czyli nieco mniej niż Tatry Zachodnie), z czego większość (260 km²) znajduje się na Słowacji.
Dolinka Lodowa (słow. Dolinka pod Sedielkom, niem. Sattelpasstälchen, Blauseetälchen, węg. Kisnyereg-hágó-völgy) – górna, prawa odnoga Doliny Małej Zimnej Wody w słowackich Tatrach Wysokich. Jej nazwa pochodzi od tego, że latem długo zalega w niej śnieg i lód. Otaczają ją od północy i zachodu Lodowa Kopa, Lodowy Szczyt, Mały Lodowy Szczyt i Żółty Szczyt. Od Doliny Małej Zimnej Wody oddzielona jest niższą Lodową Granią z Pięciostawiańską Kopą. Górą dolinka podchodzi pod Lodową Przełęcz, w dół ciągnie się do Żółtej Ściany.
Johann Franz senior (ur. w 1863 r. w Nowej Leśnej, zm. 18 lipca 1939 r. w Tatrach) – jeden z najbardziej znanych spiskoniemieckich przewodników tatrzańskich, ojciec Johanna Franza juniora, również przewodnika.Tytus Chałubiński (ur. 29 grudnia 1820 w Radomiu, zm. 4 listopada 1889 w Zakopanem, syn Szymona i Teodozji z Wnorowskich) – polski lekarz, profesor patologii, miłośnik przyrody. Był współtwórcą Towarzystwa Tatrzańskiego i jednym z pierwszych badaczy przyrody tatrzańskiej. Na jego cześć nazwano Wrotami Chałubińskiego jedną z przełęczy w głównej grani Tatr. Popularyzator Zakopanego, w dużym stopniu przyczynił się do rozwoju tej miejscowości. Jeden z prekursorów polskiego klimatolecznictwa; jego staraniem Zakopane zyskało pod koniec XIX wieku status stacji klimatycznej jako kurort wspomagający leczenie chorób płucnych.
Dolinka ma powierzchnię 0,5 km² i jest wąska i długa. Jest to kamienne pustkowie, gdzieniegdzie tylko skąpo porośnięte kępkami trawy i roślinnością alpejską. W jej górnej części znajduje się cyrk lodowcowy, a w nim Lodowy Stawek, najwyżej położone stałe tatrzańskie jeziorko (2157 m n.p.m.). Z powodu dużej wysokości i zacienienia śnieg w dolinie długo zalega. Latem 1854 r. wędrujący tędy Feliks Berdau zastał dolinkę całkiem jeszcze pokrytą śniegiem. W 1878 r. Tytus Chałubiński zwiedzający ją wraz z towarzyszami (m.in. byli przewodnicy Szymon Tatar i Wojciech Roj) pobłądzili tutaj we mgle. Chałubiński pisał: „Mgła dookoła, a tu kurzy śniegiem, co raty! Jeszcześmy nigdy z Szymkiem i Wojtkiem nie użyli takiej biedy. Śmierć już była blisko”. Pierwszymi osobami, które dotarły do doliny zimą, byli 5 stycznia 1902 r. Károly Jordán i przewodnicy Johann Franz (senior) i Johann Hunsdorfer (junior).
Cyrk lodowcowy (kar, kocioł lodowcowy) – półkoliste lub owalne zagłębienie otoczone z trzech stron stromymi stokami (ścianami), a z czwartej ryglem skalnym.Zofia Radwańska-Paryska (ur. 3 maja 1901 w Warszawie, zm. 24 października 2001 w Zakopanem) – botaniczka, taterniczka, pisarka. Żona i współtowarzyszka pracy Witolda Henryka Paryskiego.
W dolince dopuszczalne jest uprawianie skialpinizmu.
Szlaki turystyczne[ | edytuj kod]
Dolinkę przecina jednokierunkowy szlak żółty od schroniska Téryego na Czerwoną Ławkę, a stamtąd do Schroniska Zbójnickiego w Dolinie Staroleśnej. Początkowy etap szlaku prowadzi razem ze szlakiem zielonym na Lodową Przełęcz. W Dolince Lodowej znajduje się rozdroże tych szlaków.
Lodowa Grań (słow. Ľadovy hrebeň) – grzbiet oddzielający Dolinę Pięciu Stawów Spiskich od Dolinki Lodowej (dwie odnogi górnej części Doliny Małej Zimnej Wody) w słowackich Tatrach Wysokich. Jest to boczny grzbiet wychodzący z Lodowej Kopy (2603 m n.p.m.) i opadający w południowo-wschodnim kierunku. Zakończony jest bulą Pięciostawiańskiej Kopy (2121 m). U wschodnich jego podnóży znajduje się Wielki Staw Spiski, po stronie zachodniej (w Dolince Lodowej) Lodowy Stawek. Południowymi stokami Lodowej Grani prowadzą dwa znakowane szlaki turystyczne.Lodowy Szczyt (słow. Ľadový štít, niem. Eistaler Spitze, węg. Jég-völgyi-csúcs) – najwyższy szczyt w grani głównej Tatr Wysokich, o wysokości 2627 m n.p.m. Według niektórych źródeł jedynym wyższym od niego punktem w grani głównej jest należący do masywu Gerlacha wierzchołek – Zadni Gerlach.
Czas przejścia od schroniska Téryego na Czerwoną Ławkę: 1:30 h, czas przejścia z Czerwonej Ławki do Schroniska Zbójnickiego: 1:45 h
Czas przejścia od schroniska Téryego na Lodową Przełęcz: 1:30 h, ↓ 1:10 h, od rozdroża 45 min, ↓ 35 min.
Przypisy[ | edytuj kod]
- Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
- ↑ Tatry Zachodnie słowackie i polskie. Mapa turystyczna 1:25 000. Warszawa: Wyd. Kartograficzne Polkart Anna Siwicka, 2009/10. ISBN 83-87873-36-5.
- Józef Nyka: Tatry słowackie. Przewodnik. Wyd. II. Latchorzew: Wyd. Trawers, 1998. ISBN 83-901580-8-6.
- Witold Henryk Paryski: Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki. Część XVIII. Lodowa Przełęcz – Lodowy Zwornik. Warszawa: Sklep Podróżnika, 1993.
Dolina Małej Zimnej Wody (słow. Malá Studená dolina, niem. Kleines Kaltbachtal, węg. Kis-Tarpataki-völgy) – tatrzańska dolina o długości ok. 4 km, położona na terenie Słowacji po południowej stronie głównej grani Tatr Wysokich. Ułożona tarasowo otwiera się w kierunku wschodnim i południowo-wschodnim, łącząc się z Doliną Staroleśną (Veľká Studená dolina) i tworząc walną Dolinę Zimnej Wody.Lodowa Kopa (słow. Ľadová kopa, Malý Ľadový štít, niem. Markasitturm, węg. Markazit-torony, 2602 m n.p.m.) – dwuwierzchołkowy szczyt w grani głównej Tatr Wysokich, drugi pod względem wysokości w obrębie masywu Lodowego Szczytu. Znajduje się pomiędzy wierzchołkiem Lodowego Szczytu, oddzielona od niego płytką Lodową Szczerbiną (2585 m), a Małym Lodowym Szczytem, oddzielonym od niej głęboko wciętą Lodową Przełęczą (2372 m). W południowo-wschodnim kierunku odchodzi od szczytu Lodowa Grań – krótkie, boczne odgałęzienie oddzielające Dolinkę Lodową od Doliny Pięciu Stawów Spiskich. Na południowy zachód natomiast wysyła ona równie krótką Michałkową Grań.
Warto wiedzieć że... beta
Lodowa Przełęcz (słow. Sedielko, niem. Kleiner Sattelpass, węg. Kis-Nyereg-hágó, 2372 m n.p.m.) – przełęcz położona w głównej grani Tatr pomiędzy Małym Lodowym Szczytem (Široká veža, 2461 m) a Lodową Kopą (Malý Ľadový štít, 2602 m). Zachodnie stoki spod przełęczy opadają do Doliny Zadniej Jaworowej, wschodnie do Dolinki Lodowej – odgałęzienia Doliny Małej Zimnej Wody. W grani opadającej z Małego Lodowego Szczytu ku Lodowej Przełęczy znajduje się kilka niewybitnych obiektów (w kolejności od wierzchołka):
Lodowy Stawek (słow. Modré pleso, niem. Blauer See, węg. Kék-tavacska) – staw położony na wysokości 2157 m n.p.m. (według niektórych źródeł 2192 m), w Dolince Lodowej (odnoga Doliny Małej Zimnej Wody), w słowackich Tatrach Wysokich. Znajduje się w kamiennej dolince otoczonej moreną niwalną. Pomiary pracowników TANAP-u z lat 60. XX w. wykazują, że ma on powierzchnię 0,4 ha, wymiary 73 × 73 m i głębokość ok. 4,5 m. Jest to najwyżej położony stały staw tatrzański. Walery Eljasz-Radzikowski w 1886 pisał o nim: „Stawek ten zwać należy Lodowym, bo prawie zawsze bywa lodem i śniegiem pokryty”.
Schronisko Téryego (słow. Téryho chata, Térynka, niem. Téryschutzhaus, węg. Téry-menedékház, Téry-menház) – schronisko górskie położone w słowackiej części Tatr Wysokich, na granicy Doliny Małej Zimnej Wody (Malá Studená dolina) i Doliny Pięciu Stawów Spiskich (kotlina Piatich Spišských plies).
Szlak turystyczny – trasa wycieczkowa oznaczona specjalnymi symbolami wyznaczającymi jej przebieg i ułatwiającymi odnalezienie właściwej drogi.
Żółty Szczyt (słow. Žltá veža, niem. Gelber Turm, węg. Sárga-torony) – szczyt o wysokości ok. 2385 m n.p.m. znajdujący się w słowackiej części Tatr Wysokich. Leży w bocznej grani Tatr odchodzącej na południowy wschód od Małego Lodowego Szczytu. Od masywu Pośredniej Grani oddzielony jest Pośrednią Przełęczą, natomiast od Drobnej Turni oddziela go przełęcz Żółta Ławka.
Józef Nyka (ur. 5 grudnia 1924 w Łysininie k. Żnina) – alpinista, taternik, popularyzator alpinizmu i turystyki górskiej, autor wielu przewodników turystycznych po polskich górach. Ma na koncie szereg najwyższej klasy przejść dróg i pierwszych przejść w Tatrach oraz w Dolomitach. Członek honorowy prestiżowych międzynarodowych organizacji alpinistycznych i górskich, między innymi Polskiego Związku Alpinizmu.
Witold Henryk Paryski (ur. 10 września 1909 w Pittsburgh w stanie Pensylwania, USA, zm. 16 grudnia 2000 r. w Zakopanem) – krajoznawca, taternik, przewodnik tatrzański i ratownik TOPR-u, alpinista, działacz ochrony przyrody, absolwent medycyny, autor wielu prac o Tatrach i Podtatrzu. Autor przewodnika taternickiego Tatry Wysokie oraz (razem z żoną Zofią Radwańską-Paryską) Wielkiej encyklopedii tatrzańskiej.