• Artykuły
  • Forum
  • Ciekawostki
  • Encyklopedia

    • Dioskurowie

    Przeczytaj także...
    Encyklopedia PWN – encyklopedia internetowa, oferowana – bezpłatnie i bez konieczności uprzedniej rejestracji – przez Wydawnictwo Naukowe PWN. Encyklopedia zawiera około 122 tysiące haseł i 5 tysięcy ilustracji.Kastor (α Gem) – druga co do jasności gwiazda w gwiazdozbiorze Bliźniąt (wielkość gwiazdowa: +1,58 dla całego układu). Odległa od Słońca o 52 lata świetlne. Jej wielkość absolutna wynosi 0,59 dla całego układu. Należy do typu widmowego A2V (zob. diagram Hertzsprunga-Russella).
    Sparta (gr. Σπάρτη Spártē, Λακεδαίμων Lakedaímōn, Lacedemon) – starożytne miasto oraz terytorium polis w południowej Grecji, na półwyspie Peloponez, główny ośrodek miejski Lakonii.
    Pochód konny (Kastor, Polideukes i Helena), greckie malowidło wazowe w stylu czarnofigurowym na attyckiej hydrii z 560 r. p.n.e. z Vulci, Staatliche Antikensammlungen, Monachium
    Kastor i Polluks (Polideukes), posąg z biskwitu, Narodowe Muzeum Ceramiki, Sèvres (kopia tzw. Grupy z San Ildefonso)

    Dioskurowie (zw. także Tyndarydami; lp gr. Διόσκουρος Dióskouros, lm gr. Διόσκουροι Dióskouroi ‘synowie Zeusa’, lp łac. Dioscurus, lm łac. Dioscuri, Gemini ‘bliźnięta’), Kastor (gr. Κάστωρ Kástōr, łac. Castor) i Polideukes (także Polydeukes, Polluks; gr. Πολυδεύκης Polydeúkēs, łac. Pollux) – w mitologii greckiej bliźniacy, ubóstwieni herosi, Argonauci, uczestnicy łowów kalidońskich i amazonomachii, opiekunowie żeglarzy i żołnierzy.

    Liczba mnoga – forma fleksyjna, tj. przypadek w deklinacji i w koniugacji, oznaczający wiele przedmiotów lub osób, a także w przypadku przedmiotów zbiorowych – grupy tych przedmiotów (np. piasek w liczbie pojedynczej oznacza wiele ziaren piasku, ale istnieje też forma w liczbie mnogiej – piaski – mogąca się odnosić do większych zbiorów – np. piaski pustyni; podobnie armia to grupa ludzi, gramatycznie liczba pojedyncza, istnieje jednak rzeczownik armie w liczbie mnogiej).Język grecki, greka (starogr. dialekt attycki Ἑλληνικὴ γλῶττα, Hellenikè glõtta; nowogr. Ελληνική γλώσσα, Ellinikí glóssa lub Ελληνικά, Elliniká) – język indoeuropejski z grupy helleńskiej, w starożytności ważny język basenu Morza Śródziemnego. W cywilizacji Zachodu zaadaptowany obok łaciny jako język terminologii naukowej, wywarł wpływ na wszystkie współczesne języki europejskie, a także część pozaeuropejskich i starożytnych. Od X wieku p.n.e. zapisywany jest alfabetem greckim. Obecnie, jako język nowogrecki, pełni funkcję języka urzędowego w Grecji i Cyprze. Jest też jednym z języków oficjalnych Unii Europejskiej. Po grecku mówi współcześnie około 15 milionów ludzi. Język grecki jest jedynym językiem z helleńskich naturalnych, który nie wymarł.

    Uchodzili za synów boga Zeusa i Ledy, żony króla Sparty. Byli braćmi Heleny i Klitajmestry, a także Filonoe (Fylonoe), Timandry i Fojbe (Febe).

    Jedna z wersji mitu podaje, iż tej samej nocy królowa Leda oddała się Zeusowi (uwiódł ją pod postacią łabędzia) i swojemu mężowi, królowi Tyndareosowi. Stąd za ojca Polideukesa i Heleny uważano Zeusa, natomiast Kastora i Klitajmestry – męża Ledy. W związku z tym nazywano czasami Dioskurów Tyndarydami (gr. Tyndaridai ‘synowie Tyndareosa’).

    Leda (stgr. Λήδα Lḗda, łac. Leda) – w mitologii greckiej królewna etolska, królowa Sparty, kochanka Zeusa. Heros (stgr. ἥρως "bohater") – w mitologii greckiej postać zrodzona ze związku człowieka i boga. Herosi mieli nadzwyczajne zdolności, jak wielka siła, spryt lub inne przymioty. Byli dowodem przenikania się świata bogów i ludzi.

    Porwali obie córki króla Leukipposa, Fojbe i Hilajrę (Hilaejrę), narzeczone synów króla Afareusa – Idasa i Linkeusa.

    Łączyła ich szczera braterska miłość. Po śmierci Kastora (Polideukes, w odróżnieniu od Kastora, był nieśmiertelny) Zeus obydwu przemienił w gwiazdozbiór nieba północnego, aby na zawsze pozostali razem.

    Nazywano „Dioskurami” (ogniami Kastora i Polluksa) ognie świętego Elma.

    Amazonomachia (gr. Ἀμαζονομαχία Amazonomachía, od Ἀμαζών Amazṓn ‘Amazonka’ i μάχη máchē ‘walka’, ‘bitwa’) – w mitologii greckiej walka Amazonek z Grekami.Liczba pojedyncza (skróty: l.poj., l.p.) to szereg form fleksyjnych, tj. przypadków w deklinacji i osób w koniugacji, oznaczających jeden przedmiot bez względu na to, czy jest to rzeczywiście jednostka (np. mały chłopiec biegnie), czy gatunek (np. pies szczeka), czy też zbiorowość (np. armia walczy). Nieliczne rzeczowniki mają tylko formy liczby pojedynczej (singulare tantum). Są to niektóre nazwy własne (np. Wisła, Bałtyk), większość rzeczowników będących nazwami materiałów (np. miedź), wiele rzeczowników oznaczających pojęcia oderwane (np. dobroć, radość) oraz rzeczowniki zbiorowe (np. szlachta, sitowie)
    .mw-parser-output div.cytat{display:table;padding:0}.mw-parser-output div.cytat.box{margin-top:0.5em;margin-bottom:0.8em;border:1px solid #aaa;background:#f9f9f9}.mw-parser-output div.cytat>blockquote{margin:0;padding:0.5em 1.5em}.mw-parser-output div.cytat-zrodlo{text-align:right;padding:0 1em 0.5em 1.5em}.mw-parser-output div.cytat-zrodlo::before{content:"— "}.mw-parser-output div.cytat.cudzysłów>blockquote{display:table}.mw-parser-output div.cytat.klasyczny::before{float:left;content:"";background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Quote-alpha.png/20px-Quote-alpha.png");background-repeat:no-repeat;background-position:top right;width:2em;height:2em;margin:0.5em 0.5em 0.5em 0.5em}.mw-parser-output div.cytat.klasyczny>blockquote{border:1px solid #ccc;background:white;color:#333;padding-left:3em}.mw-parser-output div.cytat.cudzysłów>blockquote::before{display:table-cell;color:rgb(178,183,242);font:bold 40px"Times New Roman",serif;vertical-align:bottom;content:"„";padding-right:0.1em}.mw-parser-output div.cytat.cudzysłów>blockquote::after{display:table-cell;color:rgb(178,183,242);font:bold 40px"Times New Roman",serif;vertical-align:top;content:"”";padding-left:0.1em}.mw-parser-output div.cytat.środek{margin:0 auto}.mw-parser-output div.cytat.prawy{float:right;clear:right;margin-left:1.4em}.mw-parser-output div.cytat.lewy{float:left;clear:left;margin-right:1.4em}.mw-parser-output div.cytat.prawy:not([style]),.mw-parser-output div.cytat.lewy:not([style]){max-width:25em}

    Kiedy raz płynęli statkiem i rozszalała się gwałtowna burza, tak że już znikąd nie oczekiwano ratunku, nagle dwie gwiazdy jak dwa płomyki spadły z nieba i osiadły na głowach braci. Natychmiast nawałnica przeszła i morze wygładziło się – szerokie i spokojne. Żeglarze znają te ogniki, które wśród burzy zapalają się na szczytach masztów, i nazywają je dzisiaj ogniami św. Elma. Gdy Kastor w pewnej bitwie padł martwy, Polideukes nie chciał pozostać sam na świecie i Zeus obydwu przeniósł między gwiazdy, gdzie błyszczą jako Bliźnięta.

    Vojtech Zamarovský, czes. Vojtěch Zamarovský (ur. 5 października 1919 w Trenczynie lub Zamarovcach, zm. 26 lipca 2006 w Pradze) – słowacki prozaik, autor słowackiej i czeskiej literatury faktu, publicysta, badacz, propagator hellenizmu i olimpizmu, tłumacz, prawnik, podróżnik, agent wywiadu.Fojbe (także Febe, gr. Φοίβη Phoíbē, łac. Phoebe ‘Jaśniejąca’) – w mitologii greckiej królewna meseńska.

    W sztuce wyobrażani są zwykle w postaci nagich młodzieńców, z wieńcami na głowach, z pochodnią.

    Mityczni Dioskurowie (Kastor i Polideukes) są identyfikowani z gwiazdozbiorem Bliźniąt (Gemini). Imionami ich nazwano najjaśniejsze gwiazdy w gwiazdozbiorze Bliźniąt – Kastor (Castor) i Polluks (Pollux) oraz jeden z księżyców Saturna – Polideukes.

    Zobacz też[ | edytuj kod]

  • Kastor – imię męskie
  • Kastor i Polluks – w mitologii rzymskiej Kastorowie
  • Kosma i Damian
  • Lel i Polel
  • Palikowie

    • Przypisy[ | edytuj kod]

    1. Władysław Kopaliński: Słownik mitów i tradycji kultury. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003, s. 522. ISBN 83-7399-022-4.
    2. ↑ Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2008, s. 76. ISBN 83-04-04673-3.
    3. ↑ Dzieje heroiczne. W: Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 503–505. ISBN 83-7391-077-8.
    4. ↑ Vojtech Zamarovský: Bohovia a hrdinovia antických bájí. Bratislava: Perfekt a.s., 1998, s. 109–110. ISBN 80-8046-098-1. (słow.); polskie wydanie: Bogowie i herosi mitologii greckiej i rzymskiej (Encyklopedia mitologii antycznej, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej).
    5. Pierre Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Jerzy Łanowski (red.), Maria Bronarska (tłum.), Wrocław [etc.]: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo, 2008, s. 356, ISBN 978-83-04-04673-3, OCLC 297685612.
    6. Pierre Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Jerzy Łanowski (red.), Maria Bronarska (tłum.), Wrocław [etc.]: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo, 2008, s. 205, ISBN 978-83-04-04673-3, OCLC 297685612.
    7. ↑ Vojtech Zamarovský, op.cit., s. 257. ​ISBN 80-8046-098-1​.
    8. Pierre Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Jerzy Łanowski (red.), Maria Bronarska (tłum.), Wrocław [etc.]: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo, 2008, s. 208, ISBN 978-83-04-04673-3, OCLC 297685612.
    9. ognie świętego Elma, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2010-06-10].
    10. Bohaterowie. W: Jan Parandowski: Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1989, s. 156. ISBN 83-210-0677-9.
    11. Anton Hajduk, Ján Štohl (red.): Encyklopédia astronómie. Bratislava: Obzor, 1987, s. 640–641. (słow.)
    12. Aaron J. Atsma: Katasterismoi (Gemini, Zodiac Constellation) (ang.). theoi.com. [dostęp 2010-08-17]. [zarchiwizowane z tego adresu].
    13. Anton Hajduk, Ján Štohl (red.), op.cit., s. 208
    14. Anton Hajduk, Ján Štohl (red.), op.cit., s. 483

    Bibliografia[ | edytuj kod]

    1. Aaron J. Atsma: Dioskouroi (ang.). theoi.com. [dostęp 2010-06-10].
    2. Marie Benediktová, Petra Písařová: Hvězdy – Názvosloví – Gemini (cz.). astronomia.zcu.cz. [dostęp 2010-06-09].
    3. Castor (ang.). mythindex.com. [dostęp 2010-08-17]. [zarchiwizowane z tego adresu].
    4. Dioscuri (ang.). mythindex.com. [dostęp 2010-08-17]. [zarchiwizowane z tego adresu].
    5. Polydeuces (ang.). mythindex.com. [dostęp 2010-08-17]. [zarchiwizowane z tego adresu].
    6. Hezjod: Narodziny bogów (Theogonia); Prace i dni; Tarcza. Warszawa: Prószyński i S-ka, 1999. ISBN 83-7255-040-9.
    7. Władysław Kopaliński: Słownik mitów i tradycji kultury. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003, s. 522. ISBN 83-7399-022-4.
    8. Mała encyklopedia kultury antycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990, s. 368. ISBN 83-01-03529-3.
    9. Carlos Parada: The Dioscuri: Castor1 and Polydeuces (Pollux) (ang.). maicar.com. [dostęp 2010-06-10].
    10. Oskar Seyffert: Dictionary of Classical Antiquities, 1894, s. 194: Dioscuri (ang.). ancientlibrary.com. [dostęp 2010-12-13].
    11. William Smith: A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology: Dioscuri (ang.). perseus.tufts.edu. [dostęp 2012-05-10].
    12. Harry Thurston Peck: Harpers Dictionary of Classical Antiquities, 1898: Dioscūri (ang.). perseus.tufts.edu. [dostęp 2012-05-10].
    Bliźnięta (łac. Gemini, dop. Geminorum, skrót Gem) – jeden z bardziej charakterystycznych gwiazdozbiorów. Przez gwiazdozbiór przebiega w naszych czasach 27,8° ekliptyki – niemal cały znak Raka, wraz z punktem przesilenia letniego. Słońce przebywa na tle tego gwiazdozbioru od 21 czerwca do 20 lipca. W Polsce widoczny od jesieni do wiosny, a w szczególności w grudniu i styczniu, kiedy góruje około północy. Liczba gwiazd dostrzegalnych nieuzbrojonym okiem: około 70.Polideukes (Saturn XXXIV) – księżyc Saturna, odkryty 24 października 2004 roku na zdjęciach przesłanych przez sondę Cassini. Jego nazwa pochodzi od imienia Polideukesa, który był herosem i bliźniaczym bratem Kastora w mitologii greckiej.




    Warto wiedzieć że... beta

    Zakład Narodowy im. Ossolińskich (ZNiO, Ossolineum) – zasłużony dla polskiej nauki i kultury Instytut (do 1939 r. – łączył w sobie Bibliotekę, Wydawnictwo i Muzeum Książąt Lubomirskich), ufundowany dla Narodu Polskiego w 1817 roku przez Józefa Maksymiliana Ossolińskiego, otwarty w 1827 roku we Lwowie.
    Leukippos (znaczy „Biały Koń”) – w mitologii greckiej syn Perieresa z Messenii i Gorgofony, mąż Fikodike. Miał trzy córki: Fojbe, Hilajrę oraz Arsinoe. Pierwsze dwie porwali Dioskurowie, trzecia była kochanką Apollona i prawdopodobnie matką Asklepiosa. Według Owidiusza, Leukippos był uczestnikiem łowów kalidońskich. Miasto Leuktry zostało tak nazwane na jego cześć.
    WorldCat – katalog rozproszony łączący zbiory 71 000 bibliotek ze 112 krajów, które są uczestnikami serwisu Online Computer Library Center. Katalog jest tworzony i prowadzony przez biblioteki, których zbiory są w nim ujęte.
    Biskwit - wstępnie spieczona masa ceramiczna. Spiekanie na biskwit prowadzi się w temperaturze niższej niż wypalanie ostateczne (porcelana, porcelit), rzadko w wyższej (wypalanie fajansu). Ma znacznie niższą wytrzymałość mechaniczną i twardość niż materiał ceramiczny po ostatecznym wypaleniu; może być obrabiany mechanicznie i szkliwiony.
    Gwiazdozbiór (konstelacja) – grupa gwiazd zajmujących określony obszar sfery niebieskiej. Z czasem gwiazdy te połączono w symboliczne kształty i nadano im nazwy pochodzące z mitologii (np. gwiazdozbiór Centaura, Cefeusza itp). Gwiazdy tworzące gwiazdozbiór nie są ze sobą zazwyczaj fizycznie związane, a ich bliskie położenie na niebie jest wywołane geometrycznym efektem rzutowania ich położeń na sferę niebieską.
    Virtual International Authority File (VIAF) – międzynarodowa kartoteka haseł wzorcowych. Jej celem jest ujednolicenie zapisu nazw osobowych (haseł), dlatego zbiera z bibliotek z całego świata – ich różne wersje i prezentuje je razem, pod jednym, unikatowym identyfikatorem numerycznym. Pozwala to obniżyć koszty i zwiększyć użyteczność danych gromadzonych przez biblioteki. Informacje po dopasowaniu i połączaniu są udostępniane online bibliotekom na całym świecie.
    Pierre Grimal (ur. 21 października 1912 w Paryżu, zm. 11 listopada 1996 w Paryżu) – francuski historyk specjalizujący się z historii starożytnego Rzymu.

    Reklama

    Czas generowania strony: 0.047 sek.