Didaskalia
Przeczytaj także...
Czesław Hernas (ur. 12 lipca 1928 w Sokalu, zm. 11 grudnia 2003 we Wrocławiu) – polski filolog i folklorysta, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego.Spektakl lub widowisko teatralne (fr. spectacle, łac. spectaculum) – utwór dramatyczny lub inne dzieło sztuki teatralnej odegrane przez aktorów przed zgromadzoną w tym celu publicznością. Widowisko teatralne stanowi efekt połączenia różnych sztuk – literatury (w wypadku przedstawienia dramatu), sztuki aktorskiej, muzyki (zwłaszcza w przedstawieniach muzycznych, jak opera lub operetka), choreografii (zwłaszcza w przypadku widowisk baletowych). Koordynatorem i właściwym twórcą widowiska teatralnego jest przeważnie reżyser.
Rekwizyt, ""element przedmiotowy, który niezależnie od związanej z właściwym mu systemem elementarnym funkcji ilustracyjnej, pełni jeszcze instrumentalną, swoistą dlań rolę."
Czesław Hernas (ur. 12 lipca 1928 w Sokalu, zm. 11 grudnia 2003 we Wrocławiu) – polski filolog i folklorysta, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego.Spektakl lub widowisko teatralne (fr. spectacle, łac. spectaculum) – utwór dramatyczny lub inne dzieło sztuki teatralnej odegrane przez aktorów przed zgromadzoną w tym celu publicznością. Widowisko teatralne stanowi efekt połączenia różnych sztuk – literatury (w wypadku przedstawienia dramatu), sztuki aktorskiej, muzyki (zwłaszcza w przedstawieniach muzycznych, jak opera lub operetka), choreografii (zwłaszcza w przypadku widowisk baletowych). Koordynatorem i właściwym twórcą widowiska teatralnego jest przeważnie reżyser.
Rekwizyt, ""element przedmiotowy, który niezależnie od związanej z właściwym mu systemem elementarnym funkcji ilustracyjnej, pełni jeszcze instrumentalną, swoistą dlań rolę."
Didaskalia (tekst poboczny) − wskazówki pisarza dla wystawiających dramat.
Są one pisane obok głównego tekstu, zwykle innym krojem (czasami również kolorem) czcionki (pochyłym bądź podkreślonym). Didaskalia dotyczą zwykle wyglądu bohaterów, rekwizytów lub oświetlenia. Ich celem jest pomoc reżyserowi w konstruowaniu scenariusza czy scenopisu, a następnie realizacji sztuki teatralnej, słuchowiska lub innego spektaklu.
Słuchowisko – podstawowa artystyczna, literacka forma, której tworzywem jest wyłącznie materia foniczna: głos ludzki, efekty akustyczne i muzyka. Tradycyjnie teksty słuchowisk miały postać zbliżoną do dramatu teatralnego, obecnie, poprzez wprowadzenie narratora, pojawiają się również formy epickie.Janusz Sławiński (ur. 5 marca 1934 w Warszawie) – polski teoretyk i historyk literatury, profesor nauk humanistycznych.
W dramacie antycznym i klasycystycznym didaskalia obejmowały informacje dotyczące czasu i miejsca akcji oraz aktorów aktualnie znajdujących się na scenie. Tekst poboczny rozwinął się w dramacie realistycznym, naturalistycznym oraz modernistycznym (np. u Stanisława Wyspiańskiego didaskalia stoją na równi z tekstem głównym, stając się samodzielną wypowiedzią).
Postać literacka (porte parole, bohater literacki) – fikcyjna osoba ukazana w świecie przedstawionym dzieła literackiego. Może być tożsama z podmiotem mówiącym dzieła (liryka, narratorzy pamiętników itp.), ale najczęściej jest od niego różna (epika, dramat). Jest uwidoczniana w tekście przez opis – cech wyglądu i charakteru oraz działań, a także może wyrażać w tekście swoje myśli i odczucia. Natomiast jej sposób zaistnienia w świecie przedstawionym jest uzależniony od motywacji i charakterystyki.Scenariusz – to materiał literacki będący podstawą realizacji fabuły. Scenariusz może sam w sobie stanowić utwór oryginalny, być przeróbką utworu dramatycznego zawierającego dialogi i odautorskie didaskalia, czy też przeróbką dzieła literackiego nie dramaturgicznego (adaptacja scenariuszowa opowiadania, powieści, noweli, itp.). Scenariusz przystosowuje dramat, słuchowisko, utwór niedramatyczny, itp. oraz składniki takiego utworu do wymagań sceny, filmu fabularnego, filmu dokumentalnego, spektaklu telewizyjnego czy nagrania radiowego. Scenariusz opierający się na specjalnie napisanym przez scenarzystę lub reżysera (film autorski), oryginalnym utworze dla filmu, zwany jest scenariuszem filmowym.
Przypisy
- Sławiński 1986 ↓, s. 188.
Bibliografia[]
Warto wiedzieć że... beta
Dramat (z gr. δρᾶμα – dráma czyli działanie, akcja) – jeden z trzech rodzajów literackich (obok liryki i epiki). Jest to właściwie rodzaj sztuki na granicy teatru i literatury.
Scenopis to opracowywany na podstawie scenariusza techniczny plan realizacji filmu, sztuki teatralnej bądź serialu telewizyjnego, zawierający szczegółowy opis kolejnych scen, scenografii, ujęć kamery. Przy realizacji filmu jest podstawą konkretnych działań reżysera, operatora i scenografa. W praktyce filmowej, zwłaszcza w animacji, nazywany też "scenopisem opisowym". To podstawowa część filmu, na której jest opracowany.
Dramat modernistyczny (łac. nowoczesny) – dramat powstały u schyłku XIX wieku i początku XX wieku i jest kojarzony epoką młodopolską. Dramat modernistyczny cechował się awangardą, elementami groteski, naturalizmu dekadencji.
Reżyser – artysta odpowiedzialny za całokształt dzieła scenicznego lub filmowego, autor spektaklu, filmu, widowiska muzycznego bądź estradowego. Tworzy koncepcję artystyczną sztuki, inspiruje współpracowników i kieruje nimi, a celem lepszego zademonstrowania swojej niepowtarzalnej indywidualności - adaptuje, przerabia tekst oryginalny. Funkcje reżysera określa rodzaj sztuki.
Stanisław Mateusz Ignacy Wyspiański (ur. 15 stycznia 1869 w Krakowie, zm. 28 listopada 1907 tamże) – polski dramaturg, poeta, malarz, grafik, architekt, projektant mebli. Jako pisarz związany z dramatem symbolicznym. Tworzył w epoce Młodej Polski. Nieoficjalnie nazywany Czwartym Wieszczem Polskim.
Świat przedstawiony – jeden ze składników dzieła literackiego, reprezentuje ogół świata przedstawionego w utworze (czas akcji, miejsce akcji, bohaterów, zdarzenia, procesy życiowe, świat fizyczny itd.).
Dramat antyczny - gatunek twórczości dramatopisarskiej, ukształtowany w starożytnej Grecji. Jego źródeł badacze dopatrują się w starożytnych świętach ku czci boga Dionizosa, podczas których przebrany w koźle skóry chór, prowadzony przez koryfeusza, opiewał w dytyrambach bóstwo wina i natury. W VI wieku p.n.e. ze śpiewu chóralnego wydzielił się solista, który dialogował z przewodnikiem chóru. Tak powstał dramat satyrowy oraz dwa podstawowe gatunki dramatyczne, tragedia i komedia.