Czworonogi
Przeczytaj także...
Góry Świętokrzyskie (342.34) – masyw górski położony w południowo-wschodniej Polsce, w centralnej części Wyżyny Kieleckiej. Najwyższy szczyt to Łysica (612 m n.p.m.) w paśmie Łysogór. Nazwa gór pochodzi od relikwii Krzyża Świętego przechowywanych w klasztorze na Łysej Górze.Tiktaalik – rodzaj ryby mięśniopłetwej z grupy Tetrapodomorpha. Nazwa pochodzi z języka Inuitów, ludu eskimoskiego zamieszkującego wyspę, na której znaleziono skamielinę zwierzęcia, w którym oznacza miętusa pospolitego (łac.: Lota lota), dużą rybę słodkowodną z rodziny dorszowatych.
Kręgowce (Vertebrata, od łac. vertebra – kręg) – najliczniejszy podtyp strunowców (Chordata), mocno zróżnicowany morfologicznie; obejmujący kręgouste, ryby, płazy, gady, ptaki i ssaki. Dotychczas opisano około 58 000 gatunków kręgowców, co stanowi około 5% opisanych gatunków zwierząt. Wielkość współcześnie żyjących kręgowców waha się od 7,7 mm u żab Paedophryne amauensis do 33,9 m u płetwala błękitnego. Cechują się obecnością tkanki kostnej, mają dwuboczną symetrię ciała z dobrze wyodrębnioną głową. Szkielet wewnętrzny stanowi podporę dla tkanek i narządów w trakcie rozwoju, umożliwiając osiąganie dużych rozmiarów. Charakterystyczną cechą kręgowców jest posiadanie czaszki, kręgosłupa i dwóch par kończyn. Układ mięśniowy składa się z dwóch mas mięśni położonych równolegle po bokach kręgosłupa. Ruch odbywa się dzięki skurczom mięśni, przyczepionych do kości lub chrząstek.
Góry Świętokrzyskie (342.34) – masyw górski położony w południowo-wschodniej Polsce, w centralnej części Wyżyny Kieleckiej. Najwyższy szczyt to Łysica (612 m n.p.m.) w paśmie Łysogór. Nazwa gór pochodzi od relikwii Krzyża Świętego przechowywanych w klasztorze na Łysej Górze.Tiktaalik – rodzaj ryby mięśniopłetwej z grupy Tetrapodomorpha. Nazwa pochodzi z języka Inuitów, ludu eskimoskiego zamieszkującego wyspę, na której znaleziono skamielinę zwierzęcia, w którym oznacza miętusa pospolitego (łac.: Lota lota), dużą rybę słodkowodną z rodziny dorszowatych.
Kręgowce (Vertebrata, od łac. vertebra – kręg) – najliczniejszy podtyp strunowców (Chordata), mocno zróżnicowany morfologicznie; obejmujący kręgouste, ryby, płazy, gady, ptaki i ssaki. Dotychczas opisano około 58 000 gatunków kręgowców, co stanowi około 5% opisanych gatunków zwierząt. Wielkość współcześnie żyjących kręgowców waha się od 7,7 mm u żab Paedophryne amauensis do 33,9 m u płetwala błękitnego. Cechują się obecnością tkanki kostnej, mają dwuboczną symetrię ciała z dobrze wyodrębnioną głową. Szkielet wewnętrzny stanowi podporę dla tkanek i narządów w trakcie rozwoju, umożliwiając osiąganie dużych rozmiarów. Charakterystyczną cechą kręgowców jest posiadanie czaszki, kręgosłupa i dwóch par kończyn. Układ mięśniowy składa się z dwóch mas mięśni położonych równolegle po bokach kręgosłupa. Ruch odbywa się dzięki skurczom mięśni, przyczepionych do kości lub chrząstek.
Ewolucja mięśniopłetwych do czworonogów: Eusthenopteron, Panderichthys, Tiktaalik, Acanthostega, Ichthyostega, Pederpes
Rzekotka zielonoliściowa (Litoria phyllochroa)
Czworonogi, tetrapody (Tetrapoda) – grupa kręgowców obejmująca płazy, gady, ptaki i ssaki.
Ostatni wspólny przodek — ostatni organizm, od którego pochodzą wszystkie organizmy z danej grupy (kladu). Z części jego bezpośredniego potomstwa wywodzą się niektóre z tych organizmów, z innej części pozostałe.Mięśniopłetwe (Sarcopterygii) – grupa kręgowców, tradycyjnie definiowana jako gromada ryb kostnoszkieletowych obejmująca ryby dwudyszne i celakantokształtne, czyli ryby mające umięśnione płetwy o strukturze przypominającej budowę kończyn czworonogów. Tak definiowane mięśniopłetwe okazały się być grupą parafiletyczną – w dewonie z kopalnych form należących do tej grupy wykształciły się pierwsze czworonogi (Tetrapoda), dlatego obecnie do mięśniopłetwych, aby stały się taksonem monofiletycznym, zalicza się również czworonogi.
W 1989 roku Jacques Gauthier i współpracownicy zdefiniowali nazwę Tetrapoda jako odnoszącą się do grupy koronowej, czyli obejmującej ostatniego wspólnego przodka grup Lissamphibia oraz owodniowców i wszystkich jego potomków, jednak niektórzy naukowcy rozszerzają znaczenie tego terminu na klad obejmujący wszystkie kręgowce mające kończyny z palcami. Według panującego konsensusu tetrapody wyodrębniły się z przedstawicieli grupy Tetrapodomorpha, takich jak Eusthenopteron, Panderichthys czy Tiktaalik, we wczesnym dewonie, prawdopodobnie w słodkowodnym lub słonawym środowisku w odpowiedzi na modyfikacje ekosystemów lądowych i nadwodnych, związane z intensywnym rozwojem roślinności. Najstarsze odnalezione skamieniałości ciał tetrapodów ocenia się na późny fran, jednak liczące około 395 mln lat odciski stóp odkryte w morskich osadach w Zachełmiu w Górach Świętokrzyskich są od nich starsze o około 18 milionów lat i mają około 10 milionów lat więcej niż najstarsze znane pozostałości przedstawicieli Elpistostegidae – domniemanych przodków tetrapodów – co sugeruje, że przekształcenie ryb w czworonogi miało miejsce znacznie wcześniej niż powszechnie uważano, a pierwsze tetrapody żyły w odmiennych ekosystemach. Pierwsze analizy przeprowadzone po odkryciu zachełmiańskich tropów sugerują, że czworonogi powstały we wczesnym dewonie, w emsie, około 403 mln lat temu. Dokładne ustalenie czasu wyewoluowania tetrapodów jest jednak trudne ze względu na niejasną pozycję filogenetyczną zwierząt, które pozostawiły ślady z Zachełmia – jeśli były one bazalnymi czworonogami, grupa ta mogła powstać około 399 mln lat temu, natomiast jeśli były one bliżej spokrewnione z grupą koronową, wówczas szacowany czas wyewoluowania pierwszych przedstawicieli Tetrapoda wynosiłby około 414 mln lat temu.
Filogeneza (gr. φυλη – gatunek, ród i γενεσις – pochodzenie) – droga rozwoju rodowego, pochodzenie i zmiany ewolucyjne grupy organizmów, zwykle gatunków. Termin wprowadzony w 1866 roku przez Ernsta Haeckla w Generelle Morphologie der Organismen.Elpistostegidae – rodzina ryb kostnoszkieletowych z grupy Tetrapodomorpha. Należą do niej zwierzęta, które uważano za formy przejściowe pomiędzy rybami a tetrapodami, takie jak Panderichthys, Elpistostege i Tiktaalik.
Kladogram według Laurina w Tree of Life Web Project
Uwagi
- Kladogram ten przedstawia czworonogi w węższym rozumieniu, jako klad nieobejmujący m.in. rodzajów Ichthyostega i Acanthostega, przez wielu naukowców zaliczanych do Tetrapoda.
Przypisy
- Gauthier, J., D. C. Cannatella, K. De Queiroz, A. G. Kluge, T. Rowe: Tetrapod phylogeny. W: B. Fernholm, K. Bremer, H. Jornvall (red.): The Hierarchy of Life. Nowy Jork: Elsevier Science Publishers B. V. (Biomedical Division), 1989, s. 337–353.
- Michel Laurin, Jason S. Anderson. Meaning of the name Tetrapoda in the scientific literature: an exchange. „Systematic Biology”. 53 (1), s. 68–80, 2004. DOI: 10.1080/10635150490264716 (ang.).
- Jennifer A. Clack. The Fish–Tetrapod Transition: New Fossils and Interpretations. „Evolution: Education and Outreach”. 2 (2), s. 213–223, 2009. DOI: 10.1007/s12052-009-0119-2 (ang.).
- Jennifer A. Clack: Gaining Ground: The Origin and Early Evolution of Tetrapods. Indiana University Press, 2002. ISBN 978-0253340542.
- Grzegorz Niedźwiedzki, Piotr Szrek, Katarzyna Narkiewicz, Marek Narkiewicz, Per E. Ahlberg. Tetrapod trackways from the early Middle Devonian period of Poland. „Nature”. 463, s. 43–48, 2010. DOI: 10.1038/nature08623 (ang.).
- Matt Friedman, Martin D. Brazeau. Sequences, stratigraphy and scenarios: what can we say about the fossil record of the earliest tetrapods?. „Proceedings of the Royal Society B”, 2010. DOI: 10.1098/rspb.2010.1321 (ang.).
- Michel Laurin: Terrestrial vertebrates (ang.). Tree of Life web project. [dostęp 6 września 2010].
Linki zewnętrzne[]
Ptaki (Aves) – gromada stałocieplnych zwierząt z podtypu kręgowców. Jest najbardziej zróżnicowaną spośród gromad kręgowców lądowych – istnieje około 10 tys. gatunków ptaków, które zamieszkują ekosystemy na całym świecie. Ich wielkość waha się od 5 cm u koliberka hawańskiego do 2,7 m u strusia.Rzekotka zielonoliściowa (Litoria phyllochroa) – gatunek płazów z rodzaju Litoria, należący do rodziny rzekotkowatych.
Warto wiedzieć że... beta
Ewolucja (łac. evolutio – rozwinięcie, rozwój) – ciągły proces, polegający na stopniowych zmianach cech gatunkowych kolejnych pokoleń wskutek eliminacji przez dobór naturalny lub sztuczny części osobników (genotypów) z bieżącej populacji. Wraz z nowymi mutacjami wpływa to w sposób ciągły na bieżącą pulę genową populacji, a przez to w każdym momencie kształtuje jej przeciętny fenotyp. Zależnie od siły doboru oraz szybkości wymiany pokoleń, po krótszym lub dłuższym czasie, w stosunku do stanu populacji wyjściowej powstają tak duże różnice, że można mówić o odrębnych gatunkach.
Ryby – tradycyjna nazwa zmiennocieplnych kręgowców wodnych oddychających skrzelami i poruszających się za pomocą płetw. Obejmuje bezżuchwowe krągłouste (Cyclostomata) oraz mające szczęki ryby właściwe (Pisces).
Jacques A. Gauthier (ur. 1948) – paleontolog kręgowców, morfolog i systematyk. Jeden z założycieli kladystyki w biologii.
Owodniowce (Amniota) – klad obejmujący kręgowce, mające zdolność rozwoju zarodkowego na lądzie (gady, ptaki i ssaki). Uzyskały ją dzięki wytworzeniu błon płodowych, które tworzą środowisko dla właściwego rozwoju zarodka.
Ekosystem (gr. oikos – dom, mieszkanie, gospodarstwo; gr. systēmatikós – zestawiony od sýstēma – zestawienie, połączenie od synistánai – zestawiać) – dynamiczny układ ekologiczny, na który składa się zespół organizmów (biocenoza) połączonych relacjami troficznymi (tworzących sieć troficzną) wraz ze środowiskiem przezeń zajmowanym, czyli biotopem, w którym zachodzi przepływ energii i obieg materii. W skrócie zatem ekosystem to biocenoza wraz z biotopem. Ekosystemy wyodrębniane są na podstawie istnienia silniejszych powiązań w ich obrębie niżeli między ich składowymi a otoczeniem (biologicznie ważne pierwiastki chemiczne krążą intensywniej w obrębie poszczególnych ekosystemów niż pomiędzy nimi).
Gady (Reptilia, od łac. repto – czołgać się) – parafiletyczna grupa zmiennocieplnych owodniowców. Współczesne gady są pozostałością po znacznie większej grupie zwierząt, której największy rozkwit przypadł na erę mezozoiczną. Obecnie żyją tylko cztery rzędy gadów, ich pozostałe znane linie ewolucyjne wymarły. Niektóre kopalne gady naczelne, czyli archozaury (takie jak pterozaury i dinozaury), były prawdopodobnie zwierzętami stałocieplnymi.
Ichtiostega (Ichthyostega; rybopłaz) – jeden z pierwszych przedstawicieli czworonogów, forma przejściowa między rybami, a płazami. Zaliczany do wymarłego rzędu Ichthyostegalia. Szczątki tego wymarłego pierwotnego płaza znalazła w roku 1932 – w dewońskich skałach osadowych liczących ok. 365 mln lat, we wschodniej Grenlandii – ekipa pod kierownictwem szwedzkiego paleontologa, Gunnara Säve-Söderbergha. Następne znaleziska w tym rejonie poczyniono w latach następnych, aż do 1955. Wraz z inną podobną, choć jeszcze prymitywniejszą formą (Acanthostega), u której zachowały się skrzela, Ichtiostega jest prawdopodobnie jednym z pierwszych lądowych kręgowców.