Czeczenia

Mapa polityczna regionu Kaukazu

Czeczenia (czecz. Нохчийчоь/Noxçiyçö, Чечня, Czecznia), Republika Czeczeńska (czecz. Нохчийн Республика / Noxçiyn Respublika; ros. Чеченская Республика, Czeczenskaja Riespublika) – autonomiczna republika, ze stolicą w mieście Grozny, wchodząca w skład Federacji Rosyjskiej. Jest położona na Kaukazie Północnym, graniczy z rosyjskimi Dagestanem na wschodzie, Inguszetią na zachodzie i Krajem Stawropolskim na północy oraz z Gruzją na południu.

Nikita Siergiejewicz Chruszczow (ros. Ники́та Серге́евич Хрущёв, ukr. Микита Сергійович Хрущов; ur. 17 kwietnia 1894 w Kalinówce, zm. 11 września 1971 w Moskwie) – radziecki polityk, działacz partyjny i państwowy, I sekretarz KC Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego (KPZR) w latach 1953-1964 i premier ZSRR w latach 1958-1964.Ingusze, nazwa własna ГӀалгӀай (Ghalghaj, ing. ghal – twierdza, ghai – mieszkańcy), lud zamieszkujący głównie Inguszetię oraz Osetię Północną w Federacji Rosyjskiej, ogółem ok. 300 tys. Posługują się językiem inguskim należącym do języków kaukaskich, wyznają islam sunnicki. Zajmują się sadownictwem i uprawą zbóż (na nizinach) oraz pasterstwem (w górach). Są blisko spokrewnieni etnicznie i językowo z Czeczenami, wraz z którymi bywają określani jako Wajnachowie.

W czasie rozpadu ZSRR grupa przywódców czeczeńskich ogłosiła niepodległość republiki, która trwała od 1991 do 1994, pomimo braku oficjalnego uznania przez inne państwa. W 1992 Czeczenia (wraz z Tatarstanem) odmówiła podpisania układu stowarzyszeniowego z Federacją Rosyjską. Rosja nie uznała tej odmowy i w 1994 rozpoczęła wojnę mającą na celu opanowanie Czeczenii – konflikt w 1996 zakończył się zwycięstwem zwolenników niepodległości. Drugą próbę podporządkowania republiki Rosja podjęła w 1999, i po zajęciu całego terytorium przez wojska federalne ogłosiła w 2002 oficjalne zakończenie wojny.

Wydawnictwo Czarne – polskie wydawnictwo powstałe w 1996, z siedzibą w Wołowcu. Prowadzone przez pisarza Andrzeja Stasiuka i jego żonę Monikę Sznajderman.Kaukaz – region na pograniczu Europy i Azji pomiędzy Morzem Czarnym a Kaspijskim wokół gór Kaukaz. Od północy graniczy z europejską częścią Rosji, od południa, w zależności od przyjmowanego podziału, z Bliskim Wschodem albo z Azją Zachodnią (Przednią).

Obie wojny doprowadziły do wielkich zniszczeń i doszczętnie zrujnowały Czeczenię. Według stanu na 2007: trwa odbudowa republiki ze zniszczeń wojennych – całkowicie odbudowano Gudermes i Argun, zaś trwa odbudowa Groznego.

Oficjalne uzasadnienie władz Federacji Rosyjskiej wojny z Czeczenią mówi o obronie integralności terytorialnej Rosji i walce z separatystycznymi, fundamentalistycznymi grupami muzułmańskimi.

Geografia[ | edytuj kod]

Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Strefa czasowa[ | edytuj kod]

Od 2014 r. Czeczenia należy do moskiewskiej strefy czasowej (MSK). UTC +4:00 przez cały rok. Wcześniej, przed 27 marca 2011 roku, na terenie republiki obowiązywał czas standardowy (zimowy) strefy UTC+3:00, a czas letni – UTC+4:00.

Wojciech Jagielski (ur. 12 września 1960 w Goworowie) – polski dziennikarz, reportażysta i pisarz, długoletni publicysta „Gazety Wyborczej”. Rejon kurczałojewski (ros. Курчало́евский райо́н, Kurczałojewskij rajon, czecz. Куршлойн район / Kurşloyn̡ rayon) – jeden z 15 rejonów w Czeczenii, znajdujący się we wschodniej części kraju. W 2002 roku rejon zamieszkiwało 101 842 osób. Stolicą rejonu jest Kurczałoj.

Historia do 1990 r.[ | edytuj kod]

Do XVIII wieku[ | edytuj kod]

Wojny religijne z Imperium Osmańskim w XV wieku. Jesienią 1721 maszerujące na Persję wojska Piotra I, nieatakowane przez nikogo, przeszły przez Czeczenię. Do pierwszych starć rosyjsko-czeczeńskich doszło kilkanaście lat później, kiedy Czeczeni dowodzeni przez księcia Ajdemira rozgromili oddział pułkownika Kocha, który był wspierany przez czeczeńskiego księcia Kazbułata. W 1785 wybuchło w Czeczenii pierwsze powstanie antyrosyjskie, którym kierował muzułmański duchowny Uszurma z Ałdów, który przyjął imię Szejk Mansur. Powstanie wybuchło, jako odpowiedź na działalność Rosjan, którzy zapuszczali się daleko na południe za graniczną rzekę Terek, pacyfikowali auły (czeczeńskie ufortyfikowane wioski) i wysyłali ekspedycje karne wymierzone przeciw Czeczenom. Powstanie zakończyło się niepowodzeniem, a jego przywódca został pojmany i zesłany na Wyspy Sołowieckie.

Rejon wiedieński (ros. Веде́нский райо́н, Wiedienskij rajon, czecz. Веданан район / Vedanan̡ rayon) – jeden z 15 rejonów w Czeczenii, znajdujący się w południowo-wschodniej części kraju. W 2002 roku rejon zamieszkiwało 36 087 osób. Stolicą rejonu jest wieś Wiedieno.Atak na Budionnowsk – masowe wzięcie zakładników na Rosji przez grupę separatystów czeczeńskich pod dowództwem Szamila Basajewa w dniach 14-19 czerwca 1995 roku.

Czasy carskie[ | edytuj kod]

Od początku XIX wieku Rosjanie przygotowywali się do podboju Kaukazu. W pierwszych trzech dekadach zdążyli opanować prawie cały Kaukaz Południowy, po czym czas przyszedł na podbój północnej części Kaukazu. Rosjanie budowali forty, palili lasy, pustoszyli auły, co wywoływało wściekłość kaukaskich górali. Ci zaś napadali na rosyjskie osady kolonizatorów i strzelali do kozackich patroli. Z żołnierzami rosyjskimi walczyli Bejbułat Tajmijew, Gazi Mahomet (Kazi-Mułła) i Hamzat-Bek. Jednak dopiero w 1834 zdecydowany opór rosyjskiemu imperializmowi zadał Imam Szamil, który stanął na czele wielkiego powstania antyrosyjskiego rozpoczynając tym samym wojnę kaukaską, trwającą 30 lat. Przewaga technologiczna oraz wielkość armii (w porywach sięgającej do pół miliona) doprowadziła do zwycięstwa Rosjan. Na wschodzie stało się to wcześniej, bo po wzięciu Imama Szamila do niewoli w 1859 opór ustał, zaś na zachodzie wojnę zakończono 21 maja 1864. Walki tamtego okresu były opisywane w literaturze przez Lwa Tołstoja. Brali w nich udział zesłańcy, m.in. Michał Lermontow, a także liczni zesłańcy polscy i Polacy służący w szeregach armii carskiej. Czeczenia, tak jak pozostałe krainy Kaukazu Północnego została wcielona do Imperium Rosyjskiego - a konkretnie znalazła się w składzie obwodu terskiego. Kontrolę sprawowali Rosjanie, którzy przebywali w ufortyfikowanych garnizonach i pilnowali przełęczy.

Turpał-Ali Aładijewicz Atgierijew (ur. 1969, zm. 18 sierpnia 2002 w Jekaterynburgu) - czeczeński wicepremier i dyplomata.Pucz moskiewski, Pucz sierpniowy lub Pucz Janajewa to nieudana próba przejęcia władzy w ZSRR przez "twardogłowych" liderów KPZR w sierpniu 1991.

Podstrony: 1 [2] [3] [4] [5] [6]

w oparciu o Wikipedię (licencja GFDL, CC-BY-SA 3.0, autorzy, historia, edycja)

Warto wiedzieć że... beta

Kraj Stawropolski (ros. Ставропольский край) – jednostka administracyjna Rosji w Północnokaukaskim Okręgu Federalnym ze stolicą w Stawropolu.

II wojna czeczeńska – konflikt zbrojny prowadzony w latach 1999-2009 między Federacją Rosyjską, a separatystami czeczeńskimi. Do dziś trwają walki partyzanckie.

Tatarstan, Republika Tatarstanu (ros. Респу́блика Татарста́н lub Тата́рия; tatar. Татарстан Республикасы / Tatarstan Respublikası) – podmiot (republika) Federacji Rosyjskiej wchodząca w skład Nadwołżańskiego Okręgu Federalnego.

Niezawisimaja Gazieta (ros. Независимая Газетa) – centrowy dziennik rosyjski wydawany w Moskwie od 1990 roku. Skierowany głównie do wykształconych czytelników, ceniony w środowisku biznesmenów i inteligencji. Gazeta publikuje liczne dodatki poświęcone nauce, sprawom lokalnym, ekonomii i dyplomacji. W dzienniku często pojawia się krytyka kremlowskiej polityki, szczególnie zagranicznej.

Rejon naurski (ros. Нау́рский райо́н, Naurskij rajon, czecz. Новр-ГІалин район / Novr-Ġalin̡ rayon) – jeden z 15 rejonów w Czeczenii, znajdujący się w północnej części kraju. W 2002 roku rejon zamieszkiwało 51 143 osób. Stolicą rejonu jest stanica Naurskaja.

Rewolucja październikowa w Rosji (według terminologii sowieckiej Wielka Socjalistyczna Rewolucja Październikowa) – określenie, stosowane na:

Rosjanie (ros. русские / russkije) – naród wschodniosłowiański, zamieszkujący głównie Rosję oraz inne kraje byłego Związku Radzieckiego, przede wszystkim: Ukrainę, Białoruś, Kazachstan, Uzbekistan, Łotwę, Kirgistan, Estonię, Litwę, Mołdawię i Naddniestrze oraz Turkmenistan. Znaczące diaspory znajdują się w USA, Kanadzie, Wielkiej Brytanii, Brazylii i Niemczech.