Czechy

Czechy, Republika Czeska (cz. Česko, Česká republika [ˈt͡ʃɛskaː ˈrɛpublɪka] ( odsłuchaj)) – unitarne państwo śródlądowe w Europie Środkowej. Od północy graniczy z Polską, od zachodu i północnego zachodu z Niemcami, od południa z Austrią, a od wschodu ze Słowacją. Stolicą i największym miastem Czech jest Praga. Kraj składa się z trzech historycznych krain – Czech właściwych, Moraw i czeskiej części Śląska. Na powierzchni 78 866 km² żyje ponad 10,6 mln osób, z czego 94% to Czesi. Państwo czeskie dzieli się na czternaście krajów. Czechy są republiką parlamentarną, demokratycznym państwem prawa o liberalnym systemie rządów, opartym na swobodnej rywalizacji partii i ruchów politycznych. Głową państwa jest prezydent. Naczelnym organem władzy ustawodawczej jest parlament z Izbą Poselską i Senatem, władzy wykonawczej rząd z czternastoma ministerstwami, a władzy sądowniczej Sąd Konstytucyjny i Sąd Najwyższy. Czechy są członkiem wielu organizacji międzynarodowych, m.in. ONZ, Unii Europejskiej, NATO, strefy Schengen, Rady Europy, OECD i Grupy Wyszehradzkiej.

Naturalizm - prąd literacki, który powstał we Francji w XIX wieku i rozprzestrzenił się na inne kraje Europy, pojawił się także w Stanach Zjednoczonych. Powieści naturalistyczne nosiły znamiona dokumentalizmu (o estetyce skrajnie mimetycznej) - były fotograficznym opisem rzeczywistości. Fikcja literacka została ograniczona na rzecz przekazania problematyki społecznej. Wprowadzono także nowe typy bohaterów - ludzi pochodzących z najniższych warstw społecznych (miejska biedota, chłopstwo), a nawet z marginesu. Tematem utworów stały się zaś sprawy związane z ich codzienną egzystencją. Akcentowano niesprawiedliwość społeczną i powszechny wyzysk.Osvobozené divadlo (Teatr Wyzwolony) – awangardowa scena teatralna w Pradze, założona w roku 1926 przez grupę artystyczną Devětsil.

Według Banku Światowego Czechy należą do 31 najbogatszych krajów świata pod względem dochodów per capita. Procent mieszkańców Czech żyjących poniżej progu ubóstwa jest znikomy. Czechy wykazują stosunkowo niewielki stopień nierówności w dochodach pomiędzy najbogatszymi i najbiedniejszymi obywatelami oraz stosunkowo zrównoważoną redystrybucję majątku. Bezrobocie jest od dłuższego czasu na niskim poziomie, znacznie poniżej średniej krajów rozwiniętych. Na podstawie danych Institute for Economics and Peace zawartych w Global Peace Index Czechy są 10. najbezpieczniejszym krajem świata pod względem zagrożenia wojną i występowania przestępczości fizycznej. W indeksie śladu ekologicznego Czechy są w porównaniu do pozostałych krajów rozwiniętych znacznie mniejszym dłużnikiem ekologicznym.

Proletariat (z łac. proletarius „należący do najuboższej klasy, niepłacący podatków, dający państwu tylko potomstwo” od proles „latorośl, potomstwo”) – jedna z wyróżnianych w socjologii klas społecznych. Ostrawa (czes.: Ostrava, niem.: Ostrau) – miasto w Czechach na granicy Śląska Cieszyńskiego, Śląska Opawskiego i Moraw, u ujścia do Odry dwóch rzek: Opawy i Ostrawicy. Miasto leży przy północnym wejściu Bramy Morawskiej.

Według Indeksu poziomu korupcji prowadzonego przez Transparency International, w 2015 r. Czechy znajdowały się na 10. miejscu wśród krajów w UE.

Spis treści

1 Pochodzenie nazwy kraju

2 Symbole państwowe Czech

3 Geografia

3.1 Ukształtowanie terenu

3.2 Klimat

3.3 Wody

4 Historia Czech

4.1 Prehistoria i starożytność

4.2 Początki państwowości czeskiej

4.2.1 Państwo Samona i Wielkie Morawy

4.2.2 Czechy Przemyślidów

4.3 Ziemie Korony Czeskiej

4.3.1 Panowanie Luksemburgów

4.3.2 Protestanckie Czechy

4.3.3 Panowanie Habsburgów

4.3.3.1 Okres pobiałogórski

4.3.3.2 Odrodzenie narodowe

4.3.3.3 Lata 1848–1918

4.4 Czechosłowacja

4.4.1 Międzywojnie

4.4.2 II wojna światowa

4.4.3 Powojenna Czechosłowacja

4.5 Republika Czeska

5 Ustrój polityczny

5.1 Podział administracyjny

6 Siły zbrojne

7 Gospodarka

7.1 Główne produkty

7.1.1 Przemysłowe

7.1.2 Produkcja w rolnictwie i hodowli

7.1.3 Przemysł wydobywczy

7.2 Turystyka

8 Demografia

8.1 Struktura etniczna

8.2 Religia

8.3 Miasta Czech

9 Kultura

9.1 Literatura

9.2 Teatr

9.3 Kino

9.4 Muzyka

9.5 Sztuki piękne

9.6 Kuchnia czeska

9.7 Święta państwowe

10 Prawo do posiadania broni i poprawka do Konstytucji

11 Przypisy

12 Bibliografia

13 Linki zewnętrzne

Pochodzenie nazwy kraju

Nazwa Czechy (cz. Čechy) pojawia się po raz pierwszy w źródłach pisanych w IX wieku. W 1777 roku pojawia się młodsza nazwa Česko, będąca wynikiem procesów słowotwórczych zachodzących wówczas w języku czeskim. Po 1993 roku przyjęło się używać nazwę Čechy jako określenie Czech właściwych, podczas gdy Česko miało oznaczać cały kraj, łącznie z Morawami i tzw. Śląskiem Czeskim. Podział ten jest czysto umowny i nie jest ściśle przestrzegany. Szczególne kontrowersje nazwa kraju wywołuje na Morawach, ze względu na poczucie odrębności etnicznej części Morawian, i wcześniejsze próby ustanowienia nazwy kraju jako Republiki Czeskomorawskiej.

Vojtěch Jasný (ur. 30 listopada 1925 w Kelč, zm. 15 listopada 2019 w Przerowie) – czeski reżyser, scenarzysta filmowy oraz fotograf. Jeden z głównych przedstawicieli tzw. nowej fali w kinie czechosłowackim (lata 60.). Sąd Kameralny Rzeszy (niem. Reichskammergericht, łac. Camerae Imperialis Judici) – najwyższa instancja sądownictwa I Rzeszy w epoce nowożytnej. Został ustanowiony przez cesarza Maksymiliana I Habsburga i Sejm Rzeszy obradujący w Wormacji w 1495 roku. Zbierał się w Spirze, a od końca XVII wieku w Wetzlarze.

Współcześni językoznawcy łączą nazwę Czechy z rdzeniem čel-, w którym miało dojść do ekspresyjnej zamiany l w chь. Rdzeń ten występuje również w wielu innych słowach, np. čeleď (czeladź) i člověk (człowiek). Liczne przykłady w językach słowiańskich pozwalają przypuszczać, że nazwa utworzona z rdzenia čel- i hipokorystycznego morfemu -chь miała pierwotnie oznaczać „członka rodu, ziomka” lub nawet „człowieka”. Nazwą tą posługiwało się jedno lub więcej plemion słowiańskich zamieszkujących w okresie średniowiecza Kotlinę Czeską.

Odra (czes. i dł. Odra, niem. Oder, gł. Wodra, łac. starożytna Viadua, Suevus, łac. średniowiecza Oddera (w Dagome iudex), Odera; łac. renesansowa Viadrus (od 1543)) – rzeka w Europie Środkowej, w zlewisku Morza Bałtyckiego, na terenie Czech, Polski i Niemiec. Pod względem całkowitej długości jest drugą (po Wiśle) rzeką Polski. Biorąc pod uwagę tylko jej część w granicach Polski jest trzecią rzeką pod względem długości (po jej dopływie Warcie).Język staro-cerkiewno-słowiański, język s-c-s, język scs, język starobułgarski (scs. Ѩзыкъ словѣньскъ, Językŭ slověnĭskŭ) – najstarszy literacki język słowiański, formujący się od połowy IX wieku i oparty głównie na słowiańskich gwarach Sołunia (dzisiejsze Saloniki). Język s-c-s stał się podstawą literacką języków: bułgarskiego, rosyjskiego, serbsko-chorwackiego w różnych redakcjach. Najbliżej spokrewniony jest ze współczesnym językiem bułgarskim i macedońskim, jakkolwiek literackie postaci tych języków oparte są na innych dialektach i cechują się innymi zasadami gramatycznymi, wynikającymi z przynależności do bałkańskiej ligi językowej.

Łacińska nazwa Czech – Bohemia (Boiohaemum), pochodzi od nazwy celtyckiego plemienia Bojów, którzy zamieszkiwali Kotlinę Czeską w okresie starożytnym. Od nazwy łacińskiej pochodzi także niemiecka nazwa kraju Böhmen i francuska Bohême. Stąd też bohema, w znaczeniu cyganeria artystyczna.

Symbole państwowe Czech

Symbole państwowe Czech

Mały herb z 1990 roku

Wielki herb Czech z 1990 roku

Barwy narodowe uchwalone w 1993 roku

Flaga Czech i Czechosłowacji z 1920 roku

Flaga prezydenta Czech z 1993 roku

Czeska pieczęć państwowa z 1993 roku

Rękopis pieśni Gdzie jest dom mój? skomponowanej w 1834 roku. Od 1918 roku stanowiła część hymnu Czechosłowacji. Pieśń jest hymnem Czech od 1990 roku

Klejnoty koronacyjne (korona świętego Wacława, berło i jabłko królewskie)

Symbol lipy na banknocie 1000 koron czeskich

Oficjalnymi symbolami państwa czeskiego są: wielki i mały herb Czech, flaga Czech, flaga prezydenta Czech, pieczęć państwowa Czech, czeskie barwy narodowe i hymn Czech Gdzie jest dom mój? Symbole państwowe wskazują na tradycje średniowiecznego państwa czeskiego (herb), ruchu husyckiego (hasło Prawda zwycięży! sztandaru prezydenckiego), odrodzenia narodowego (hymn) i Czechosłowacji (flaga). Wyjątkowym szacunkiem darzona jest korona świętego Wacława, będąca relikwią narodową, nieoficjalnym symbolem państwowości i suwerenności czeskiej. Symbolem państwa czeskiego jest również lipa, której wizerunki liści umieszczone są m.in. na pieczęci państwowej i banknotach czeskich.

Królestwo Prus (niem. Königreich Preußen) – oficjalny tytuł państwa prusko-brandenburskiego po 1701, wraz z pozostałymi domenami dynastii Hohenzollernów w latach 1701-1918, od 1871 wchodzące w skład Cesarstwa Niemieckiego. Terytorium Królestwa Prus obejmowało dwie trzecie całego obszaru Cesarstwa Niemieckiego.Karel Teige (ur. 13 grudnia 1900 w Pradze, zm. 1 października 1951 w Pradze) - czeski pisarz, publicysta, fotograf. Był czeskim krytykiem sztuki i literatury. Czołowa postać awangardy międzywojennej, współtwórca manifestów poetyzmu, przywódca surrealistów.

Podstrony: 1 [2] [3] [4] [5] [6]