Cytrus (Citrus L.) – rodzaj roślin z rodziny rutowatych. Wśród taksonomów trwają spory co do definiowania rodzaju, przy czym badania molekularne w XXI wieku wskazują raczej na potrzebę scalenia w ramach tego rodzaju kilku dawniej wyodrębnianych taksonów. Problemy w klasyfikacji rodzaju powoduje też łatwość z jaką należące tu gatunki mieszają się, zdolność do rozmnażania apomiktycznego oraz trwająca od tysięcy lat ich hodowla. Zalicza się tu co najmniej 20–25 gatunków występujących w Azji południowej, wschodniej i południowo-wschodniej, w Australii i wyspach południowo-zachodniego Pacyfiku. Gatunkiem typowym jest Citrus medica L. Owoce tych roślin zwane cytrusami uważane są za jedne z najważniejszych owoców tropikalnych i subtropikalnych. W dokumentach chińskich znajdują się dowody na ich uprawę już 2200 lat p.n.e., wiele gatunków na półkulę zachodnią trafiło dopiero w XIX i XX wieku.

Morfologia[ | edytuj kod]

Pokrój Zwykle wiecznie zielone, rzadko zrzucające liście krzewy lub niewysokie drzewa dorastające do 5–15 m, o gęstej, foremnej koronie. Młode pędy zielone, często są spłaszczone lub kanciaste. U wielu gatunków występują ciernie. Liście Zwykle pojedyncze, wyjątkowo (poncyria trójlistkowa) trójlistkowe. Ogonki liściowe często oskrzydlone. Blaszka liściowa skórzasta, lśniąca, silnie pachnąca (liczne komórki wydzielnicze z olejkami eterycznymi) zwykle eliptyczna, na brzegu całobrzega lub karbowana. Kwiaty Wyrastają pojedynczo lub w niewielkich skupieniach w kątach liści. Są obupłciowe lub męskie, pachnące. Kielich kubkowaty z 3–5 ząbkami (działkami). Białych, grubych płatków korony kwiatu jest od 4 (rzadko od 3) do 5 (rzadko do 8). Pręcików jest zwykle 4 razy więcej niż płatków, są one wolne lub u nasady złączone. Na dnie kwiatu dysk miodnikowy. Zalążnia wielokomorowa (od 5 do 14, rzadko do 18 komór), w każdej komorze z kilkoma zalążkami, znamię duże. Owoce Charakterystyczne, znane jako owoce cytrusowe lub cytrusy. Mięsiste jagody zwane hesperidium, w kolorze od zielonego po ciemnopomarańczowy. U wielu gatunków w młodych owocach dominuje chlorofil, później zwiększa się udział żółtych lub pomarańczowych karotenoidów. Owocnia otaczająca nasiona składa się z trzech warstw. Dwie zewnętrzne tworzą dwuwarstwową skórkę. Zewnętrzna jej część (egzokarp, tu zwany flawedo) jest cienka, barwna i bogata w olejki eteryczne. Wewnętrzna część skórki (mezokarp, tu zwany albedo) jest biała, gąbczasta i bogata w kwas askorbinowy i pektyny. Wewnętrzna część owocni (endokarp) ma postać cienkiej błonki wyścielającej poszczególne komory rozrośniętej zalążni. Poszczególne cząstki owoców cytrusowych są zatem wypełnioną miąższem i nasionami komorą zalążni powstałą z pojedynczego owocolistka. Miąższ wewnątrz komory powstaje z wyrostków komórek wewnętrznej części owocni, tworzących błonkę. Wyrostki te, maczugowatego kształtu, stłoczone, wypełniają gęsto wnętrze rozrośniętych komór i zawierają duże wakuole z sokiem komórkowym. Owoce długo dojrzewają na gałęziach, tak że często na jednym drzewie wiszą owoce w różnej fazie dojrzałości i równocześnie pojawiają się kolejne kwiaty. Nasiona okryte są gładką lub pomarszczoną łupina nasienną, często zawierają wiele zarodków, które podobnie jak liścienie są mleczno białe lub zielone, rzadko żółte. U niektórych odmian owoce są beznasienne ponieważ powstają bez zapłodnienia (owoce partenokarpiczne).

Podstrony: 1 [2] [3]