Cheder
Przeczytaj także...
Księga Kapłańska [Kpł], Trzecia Księga Mojżeszowa [3 Mojż], (hebr. ויקרא (Wajikra) - "zawołał" - od pierwszych słów księgi, gr. Λευιτικόν Leuitikon z Septuaginty, w nawiązaniu do Lewitów) – trzecia księga Pisma Św. (przed nią jest Księga Wyjścia) i Pięcioksięgu, a tym samym Starego Testamentu.Jesziwa (hebr. ישיבה – „posiedzenie”; jeszywa, jeszybot) – rodzaj wyższej szkoły talmudycznej dla nieżonatych studentów. Dawniej pobierali w niej nauki chłopcy w wieku od 13-14 do dwudziestu kilku lat, absolwenci chederu lub szkoły zwanej Talmud-tora. Po ukończeniu jesziwy niektórzy otrzymywali smichę, która uprawniała do objęcia stanowiska rabina.
Szkoła – instytucja oświatowo-wychowawcza zajmująca się kształceniem i wychowaniem w państwie, a także siedziba (budynek) tej instytucji oraz jej uczniowie i personel.
Księga Kapłańska [Kpł], Trzecia Księga Mojżeszowa [3 Mojż], (hebr. ויקרא (Wajikra) - "zawołał" - od pierwszych słów księgi, gr. Λευιτικόν Leuitikon z Septuaginty, w nawiązaniu do Lewitów) – trzecia księga Pisma Św. (przed nią jest Księga Wyjścia) i Pięcioksięgu, a tym samym Starego Testamentu.Jesziwa (hebr. ישיבה – „posiedzenie”; jeszywa, jeszybot) – rodzaj wyższej szkoły talmudycznej dla nieżonatych studentów. Dawniej pobierali w niej nauki chłopcy w wieku od 13-14 do dwudziestu kilku lat, absolwenci chederu lub szkoły zwanej Talmud-tora. Po ukończeniu jesziwy niektórzy otrzymywali smichę, która uprawniała do objęcia stanowiska rabina.
Szkoła – instytucja oświatowo-wychowawcza zajmująca się kształceniem i wychowaniem w państwie, a także siedziba (budynek) tej instytucji oraz jej uczniowie i personel.
Uczniowie z mełamedem w chederze, ok. 1917
Uczniowie z mełamedem w Jędrzejowie, 1915
Cheder (hebr. חדר pokój) – szkoła żydowska o charakterze religijnym utrzymywana przez gminę religijną.
Opis[ | edytuj kod]
Dawniej była to szkoła elementarna, do której posyłano chłopców w wieku trzech lub pięciu lat. Nauka w chederze trwała do bar micwy i polegała na nauce czytania po hebrajsku z elementarza Reszit Daat oraz z Księgi Kapłańskiej i mechanicznego tłumaczenia tej ostatniej. Dzieci przebywały w szkole większość dnia. Zajęcia odbywały się najczęściej w mieszkaniu nauczyciela (mełameda). Dla większości chłopców nauka kończyła się na chederze, tylko niektórzy kontynuowali ją w jesziwie.
Library of Congress Control Number (LCCN) – numer nadawany elementom skatalogowanym przez Bibliotekę Kongresu wykorzystywany przez amerykańskie biblioteki do wyszukiwania rekordów bibliograficznych w bazach danych i zamawiania kart katalogowych w Bibliotece Kongresu lub u innych komercyjnych dostawców.
Mełamed (także Melamed lub Mełammed, hebr. מלמד, nauczyciel) – nauczyciel dzieci w chederze, czyli w szkole żydowskiej o charakterze religijnym. Był wybierany i opłacany przez gminę żydowską. Ponadto mełamedzi bywali zatrudniani przez osoby prywatne. Mełamed mógł mieć pomocnika, który nazywał się behelfer (czyli dosłownie pomocnik), od którego pochodzi spolszczona nazwa belfer.
Powszechna była opinia na temat niskiego poziomu nauczania w chederach, szczególnie w porównaniu ze szkołą państwową. Chedery krytykowane były także za ich hermetyczność i brak przedmiotów świeckich. Przeszkodą dla Żydów był m. in. język wykładowy.
Przypisy[ | edytuj kod]
- Joanna Cukras-Stelągowska, Cheder i mełamed we wspomnieniach młodzieży żydowskiej okresu międzywojennego, Toruń.
- ↑ Agnieszka Szarkowska, Absolwent prywatnej świeckiej szkoły żydowskiej jako obywatel Drugiej Rzeczypospolitej.
- Joanna Cukras-Stelągowska, Od chederu do jesziwy w polskiej diasporze... – dwustopniowy system żydowskiego szkolnictwa religijnego i jego współczesne transformacje, Toruń.
Bibliografia[ | edytuj kod]
Jędrzejów – miasto w województwie świętokrzyskim, stolica powiatu jędrzejowskiego, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Jędrzejów. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa kieleckiego.Rafał Żebrowski (ur. 1954) – polski historyk specjalizujący się w badaniu dziejów kultury, publicysta, pisarz i poeta.
Warto wiedzieć że... beta
Judaizm – religia monoteistyczna, której podstawą jest wiara w jednego Boga (osobowego, niepodzielnego, będącego bytem niematerialnym, bezcielesnym i wiecznym), będącego nie tylko Stwórcą świata, ale także jego stałym „nadzorcą”, czy też „opiekunem”. Bóg ten zawarł z ludem Izraela wieczyste przymierze, obiecując ochronę i pomoc w zamian za podporządkowanie się jego nakazom.
Kontrola autorytatywna – w terminologii bibliotekoznawczej określenie procedur zapewniających utrzymanie w sposób konsekwentny haseł (nazw, ujednoliconych tytułów, tytułów serii i haseł przedmiotowych) w katalogach bibliotecznych przez zastosowanie wykazu autorytatywnego zwanego kartoteką wzorcową.
Zofia Borzymińska (ur. 1953) – polska filolog i historyk, pracownik naukowy Żydowskiego Instytutu Historycznego, zajmująca się dziejami Żydów warszawskich w XIX wieku oraz szeroko pojętą kulturą żydowską.
Bar micwa (hebr. בר מצוה syn przykazania) – uroczystość żydowska, obchodzona od XIV w. Podczas takiej uroczystości chłopiec żydowski staje się pełnoletni wobec prawa.
Język hebrajski (hebr. עִבְרִית, trb. iwrit) – język z grupy kananejskiej języków semickich, należący do afroazjatyckiej rodziny językowej, zapisywany alfabetem hebrajskim.