Bulwa (botanika)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Podziemne bulwy pędowe topinamburu
Bulwy korzeniowe dalii

Bulwa – zgrubiała część korzenia lub pędu, pełniąca w roślinie funkcję spichrzową, przetrwalnikową i rozmnażania wegetatywnego. W bulwach gromadzone są substancje zapasowe, głównie białka i cukry – często skrobia. U niektórych roślin bulwa może magazynować wodę. Bulwy zbudowane są głównie z tkanki miękiszowej. Dzięki przetrwalnikowej funkcji bulw byliny mogą po okresie niesprzyjającym wegetacji (np. zimie lub suszy) odtworzyć się z zawiązków pędów znajdujących się w bulwie, mimo że pęd nadziemny tych roślin obumarł.

Ziemniak, kartofel, psianka ziemniak (Solanum tuberosum L.) – gatunek byliny należący do rodziny psiankowatych. Nazwa ”ziemniak” odnosi się zarówno do całej rośliny, jak i do jej jadalnych, bogatych w skrobię bulw pędowych, z powodu których gatunek jest uprawiany na masową skalę. Roślina wywodzi się z Andów, gdzie udomowiono ją ok. 8 tysięcy lat temu. Ziemniak został przywieziony do Europy w końcu XVI wieku, w ciągu następnych stuleci stał się integralną częścią wielu kuchni z całego świata. Obecnie jest czwartą pod względem produkcji rośliną uprawną (po pszenicy, ryżu i kukurydzy).Korzeń (łac. radix) – część sporofitu, która dostarcza roślinom wodę i substancje odżywcze (sole mineralne), utrzymuje rośliny na podłożu i służy do gromadzenia substancji zapasowych. Występuje niemal u wszystkich roślin naczyniowych, nieobecny jest jedynie u posiadających chwytniki psylotowych i niektórych roślin, u których korzeń zanikł wtórnie (np. u pływaczy i wolffii bezkorzeniowej). Rośliny zakorzenione są zwykle w glebie, u epifitów wykształcają się korzenie powietrzne, u hydrofitów korzenie zanurzone.

W zależności od organu z jakiego powstaje wyróżnia się dwa zasadnicze rodzaje bulw: Bulwy korzeniowe, korzenie bulwiaste Powstają z przekształconych korzeni gromadzących materiały zapasowe dla rośliny na okres spoczynku. Przykłady roślin o korzeniach bulwiastych: dalia, pustynnik, kliwia, jaskier, alstremeria, maniok jadalny, batat. Bulwy pędowe Rozwijają się z pędu i podobnie jak w powyższym przypadku zwykle także są podziemne, rzadziej nadziemne. Jako fragmenty pędu charakteryzują się jego znacznym skróceniem i zgrubieniem. Liście na spichrzowym odcinku pędu zwykle ulegają całkowitemu uwstecznieniu (inaczej niż w przypadku bulwocebuli). W odróżnieniu od cebuli bulwy są poza tym jednoroczne – w okresie wzrostu, zapasy wyczerpują się, a bulwa się kurczy. Równocześnie jednak tworzone są nowe bulwy. Bulwy pędowe powstają zwykle z podziemnych pędów (rozłogów, często zwanych stolonami) (np. u ziemniaka), z dolnej, zwykle hipokotylowej części pędu (np. u rzodkiewki), czasem z części nadliścieniowej (np. u kalarepy).

U niektórych roślin z rodzaju burak i selery, też u brukwi, bulwy mają pochodzenie mieszane – powstają częściowo z górnej części korzenia i dolnej części pędu.

Burak (Beta L.) – rodzaj roślin, należący w różnych systemach klasyfikacyjnych do rodziny komosowatych lub szarłatowatych. Gatunkiem typowym jest Beta vulgaris L..Bulwa pędowa – zgrubiała część pędu rośliny, pełniąca funkcję spichrzową, tzn. jest magazynem substancji zapasowych, głównie białek i cukrów – szczególnie skrobi. Bulwy pędowe mogą być podziemne, lub nadziemne. Podziemne bulwy pędowe wytwarza np. ziemniak. Tworzą się one na końcach podziemnych pędów – rozłogów. Występują w nich tzw. oczka, będące zawiązkami pędów, za pomocą których ziemniak może rozmnażać się wegetatywnie. Bulwy te nie wytwarzają korzeni przybyszowych.

Ze względu na dużą zawartość substancji odżywczych, bulwy stanowią cenne źródło pożywienia dla zwierząt i człowieka. Do roślin bulwiastych należą warzywa rzepowate i korzeniowe, częściowo także kapustne i psiankowate.

Zobacz też[ | edytuj kod]

  • Bulwka
  • Pseudobulwa

    • Przypisy[ | edytuj kod]

    1. ↑ J. Szwejkowska, J. Szwejkowski: Botanika. Tom I. Morfologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005. ISBN 83-01-13946-3.
    2. Zofia Dobrakowska-Kopecka, Roch W. Doruchowski, Marian Gapiński: Warzywnictwo. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1989. ISBN 83-09-01204-7.
    Skrobia – węglowodan, polisacharyd roślinny, składający się wyłącznie z merów glukozy połączonych wiązaniami α-glikozydowymi, pełniący w roślinach rolę magazynu energii.Rzodkiewka (Raphanus sativus var. sativus) – odmiana rzodkwi zwyczajnej. Obecnie występuje tylko w uprawie. Jest uprawiana w wielu regionach świata. W Polsce występuje głównie jako roślina uprawna, lecz przejściowo dziczeje (ergazjofigofit). W uprawie występuje wiele kultywarów. Również rzodkiew czarna i rzodkiew japońska to kultywary rzodkiewki.




    Warto wiedzieć że... beta

    Przetrwalnik (endospora, spora, gr. σπορα tzn. nasienie) – formy spoczynkowe umożliwiające organizmom przetrwanie niekorzystnych dla nich warunków (susza, niskie temperatury).
    Wilec ziemniaczany (Ipomoea batatas (L. Poir.) – gatunek byliny należący do rodziny powojowatych, znany pod nazwami: batat, patat lub słodki ziemniak. Pochodzi z Ameryki Południowej i Ameryki Środkowej. Nie jest znany w dzikim stanie, jest natomiast popularny w uprawie w całej strefie tropikalnej.
    Nationalencyklopedin – największa, szwedzka encyklopedia współczesna. Jej stworzenie było możliwe dzięki kredytowi w wysokości 17 mln koron, którego udzielił rząd szwedzki w 1980 roku i który został spłacony w 1990. Drukowana wersja składa się z 20 tomów i zawiera 172 tys. haseł. Wersja internetowa zawiera 260 tys. haseł (stan z czerwca 2005). Inicjatorem projektu był rząd szwedzki, który rozpoczął negocjacje z różnymi wydawcami. Negocjacje zakończyły się w 1985, kiedy na wydawcę został wybrany Bra Böcker z Höganäs. Encyklopedia miała uwzględniać kwestie genderowe i związane z ochroną środowiska. Pierwszy tom ukazał się w 1989 roku, ostatni w 1996. Dodatkowo w roku 2000 ukazały się trzy dodatkowe tomy. Encyklopedię zamówiło 54 tys. osób. W 1997 roku ukazało się wydanie elektroniczne na CD, a w 2000 pojawiło się wydanie internetowe, które jest uzupełniane na bieżąco.
    Cebula (łac. bulbus) – przekształcony pęd podziemny o funkcji spichrzowej i przetrwalnikowej charakteryzujący się:
    Bulwka (łac. bulbillus, ang. bulbil) – u roślin cebulkowate rozmnóżki służące do rozmnażania wegetatywnego. Powstają z pąków. Zwykle mają postać niewielkich zgrubień na łodydze, zazwyczaj w kącie liści lub w obrębie rozgałęzień kwiatostanu. Po dojrzeniu bulwki odpadają od rośliny macierzystej i mogą się w sprzyjających warunkach ukorzenić.
    Library of Congress Control Number (LCCN) – numer nadawany elementom skatalogowanym przez Bibliotekę Kongresu wykorzystywany przez amerykańskie biblioteki do wyszukiwania rekordów bibliograficznych w bazach danych i zamawiania kart katalogowych w Bibliotece Kongresu lub u innych komercyjnych dostawców.
    Bulwa korzeniowa (łac. tuber, ang. tuber) – zgrubiała część korzenia, pełniąca w roślinie funkcję spichrzową, tzn. jest magazynem substancji zapasowych, głównie białek i cukrów – szczególnie skrobi. Bulwa zbudowana jest głównie z tkanki miękiszowej.

    Reklama