Baskonia, Kraj Basków (bask. Euskal Herria, Euskadi, hiszp. Pais Vasco, Vasconia, fr. Pays Basque) – kraina historyczna na pograniczu Hiszpanii i Francji, położona nad Zatoką Biskajską, zamieszkana w znacznej części przez Basków.
Vuelta al País Vasco (hiszp. Vuelta ciclista al País Vasco; bask. Euskal Herriko txirrindulari itzulia) – etapowy wyścig kolarski w hiszpańskim Kraju Basków. Wyścig jest rozgrywany co roku w kwietniu, od 2005 jest częścią kalendarza UCI ProTour – serii najważniejszych wyścigów kolarskich na świecie.Naród – wspólnota o podłożu etnicznym, gospodarczym, politycznym, społecznym i kulturowym wytworzona w procesie dziejowym, przejawiająca się w świadomości swych członków. Chociaż naród wyróżnia się na tle innych zbiorowości, to jednak nie jest możliwe precyzyjne zdefiniowanie tego pojęcia. W socjologii nie ma jednej definicji tego pojęcia, istnieją też rozbieżności między stanowiskiem socjologów, antropologów i historyków.
Podział administracyjny[ | edytuj kod]
Prowincje historyczne[ | edytuj kod]
Baskonia składa się z siedmiu prowincji jak niżej, o tradycjach autonomicznych i określonych granicach pochodzących ze średniowiecza. Tradycyjnym celem baskijskich działaczy narodowych jest utworzenie niepodległego państwa składającego się ze wszystkich tych jednostek.
Euroregion – wydzielona jednostka na obszarze dwóch lub więcej państw, forma współpracy transgranicznej pomiędzy regionami państw członkowskich Unii Europejskiej, państw kandydujących oraz regionami ich sąsiadów. W tworzeniu euroregionu uczestniczą przedstawiciele lokalnych i regionalnych władz samorządowych, a niekiedy także inni posłowie społeczni i ekonomiczni regionów przygranicznych. (Zobacz mapkę:Euroregiony w nowym podziale terytorialnym Polski, 1999, GUS, Urząd Statystyczny lub "I-686. Euroregiony na granicach Polski" na stronach internetowych Sejmu).Samorząd terytorialny – organizacja społeczności lokalnej (gmina, powiat) lub regionalnej (województwo samorządowe) i jednocześnie forma administracji publicznej, w której mieszkańcy tworzą z mocy prawa wspólnotę i względnie samodzielnie decydują o realizacji zadań administracyjnych, wynikających z potrzeb tej wspólnoty na danym terytorium i dozwolonych samorządowi przez ustawy, pod określonym ustawowo nadzorem administracji rządowej.
W roku 2001 wszystkie siedem prowincji zamieszkiwało około 2,9 mln ludzi, z czego około 2,1 mln to Baskowie.
Część hiszpańska[ | edytuj kod]
W skład wspólnoty autonomicznej Kraj Basków (hiszp. País Vasco, potocznie Comunidad Autónoma Vasca; bask. Euskadi, Euskal Autonomia Erkidegoa) wchodzą prowincje Gipuzkoa, Bizkaia i Araba. Zajmuje ona powierzchnię 7,3 tys. km². W roku 2001 zamieszkiwało ją w sumie około 2,1 mln ludzi, z których większość (ok. 1,9 mln) to Baskowie, pozostali to głównie Hiszpanie. Najwięcej Basków mieszka w prowincjach Bizkaia i Gipuzkoa. Stolicą wspólnoty jest Vitoria-Gasteiz.
Pireneje Atlantyckie (fr. Pyrénées-Atlantiques [pirene(z)atlɑ̃ˈtik], gask. Pirenèus-Atlantics, bask. Pirinio-Atlantiarrak lub Pirinio-Atlantikoak) – francuski departament, położony w regionie Nowa Akwitania. Utworzony został podczas rewolucji francuskiej 4 marca 1790. Departament oznaczony jest liczbą 64.
ETA (bask. Euskadi Ta Askatasuna — Baskonia i Wolność) — baskijska organizacja polityczna walcząca o niepodległość metodami zbrojnymi. Celem było proklamowanie Baskonii. Założona 31 lipca 1959 roku przez radykalnych działaczy Nacjonalistycznej Partii Basków (PNV); działa głównie na terytorium Hiszpanii. Od 1968 roku w atakach o charakterze terrorystycznym, które przypisuje się ETA zginęło 858 osób. Wśród nich większość stanowili wojskowi, członkowie Gwardii Cywilnej i policjanci a pozostali to politycy, sędziowie i prokuratorzy identyfikowani jako część państwowego aparatu przemocy. Wśród ofiar organizacji byli również przypadkowi cywile. 20 października 2011 ETA ogłosiła definitywnie zakończenie walki zbrojnej.
Prowincja Nawarry, której mieszkańcy w największym stopniu opowiadają się za Hiszpanią, mogła dołączyć do wspólnoty Kraju Basków, jednak utworzyła samodzielną wspólnotę autonomiczną. Większość jej mieszkańców to Hiszpanie.
Obie wspólnoty należą do najbardziej uprzemysłowionych i rozwiniętych gospodarczo regionów Hiszpanii.
Baskijskie tereny francuskie noszą nazwę Iparraldea, Iparralde lub Ipar Euskal Herria (Baskonia Północna, franc. Pays basque français, Pays basque nord). Składają się na nie prowincje Lapurdi, Zuberoa i Nafarroa Beherea. Administracyjnie należą one do departamentu Pyrénées-Atlantiques. Zajmują w sumie 2,9 tys. km² i są zamieszkane przez 700 tys. ludzi, skupionych głównie wzdłuż wybrzeża.
Język francuski (fr. langue française lub français) – język pochodzenia indoeuropejskiego z grupy języków romańskich. Jako językiem ojczystym posługuje się nim ok. 80 mln ludzi: ok. 65 mln Francuzów, ok. 4,5 mln Belgów (czyli 42%), ok. 1,5 mln Szwajcarów (czyli 20%), a także ok. 8 mln mieszkańców kanadyjskich prowincji Québec, Ontario i Nowy Brunszwik. Ok. 201 milionów osób na całym świecie używa francuskiego jako języka głównego (oszacowanie z 2009 r. według Organisation mondiale de la Francophonie), a 72 miliony jako drugiego języka codziennego (w tym krajach Maghrebu). Wiele z tych osób mieszka w krajach, w których francuski jest jednym z języków urzędowych, bądź powszechnie używanych (54 kraje). Paradoksalnie, w Algierii, Maroku, i Tunezji, gdzie nie ma statusu języka urzędowego, jest bardziej rozpowszechniony niż w wielu krajach Czarnej Afryki, w których jest jedynym językiem urzędowym.Gmina (od niem. Gemeinde – komuna, społeczność) – wspólnota samorządowa osób zamieszkujących określone terytorium.
Oprócz wybrzeża, francuska część Kraju Basków jest słabo zaludniona, a główne gałęzie gospodarki to turystyka i rolnictwo.
Podstrony: 1 [2] [3]
Warto wiedzieć że... beta
San Sebastián (bask. Donostia, w latach 1980-2011 oficjalnie Donostia-San Sebastián) – stolica hiszpańskiej prowincji Gipuzkoa/Guipúzcoa w Kraju Basków. Liczba mieszkańców wynosi 186 tys. (2011).
Państwo unitarne – forma państwa najbardziej powszechna we współczesnym świecie, charakteryzująca się wewnętrzną jednolitością. Wszystkie jednostki administracyjne wchodzące w skład państwa są tak samo zorganizowane i podporządkowane organom centralnym, które określają ich ustrój i właściwość.
WorldCat – katalog rozproszony łączący zbiory 71 000 bibliotek ze 112 krajów, które są uczestnikami serwisu Online Computer Library Center. Katalog jest tworzony i prowadzony przez biblioteki, których zbiory są w nim ujęte.
Język hiszpański (hiszp. idioma español, castellano) – język należący do rodziny romańskiej języków indoeuropejskich. Współczesne standardy literackie (z Hiszpanii i Ameryki hiszpańskojęzycznej) wywodzą się ze średniowiecznego języka kastylijskiego. Jeszcze dziś język hiszpański bywa nazywany kastylijskim, dla odróżnienia go od innych języków używanych w Hiszpanii (zob. niżej).
Nawarra (hiszp. Navarra, fr. Navarre, bask. Nafarroa) – kraina historyczna w zachodniej części Pirenejów na pograniczu Hiszpanii i Francji. Nawarra obejmuje część historycznego Kraju Basków. Pod zwierzchnictwem Nawarry znajdowała się niegdyś również część francuskiego departamentu Pyrénées-Atlantiques, obecnie znana jako Dolna Nawarra (fr. Basse-Navarre).
Virtual International Authority File (VIAF) – międzynarodowa kartoteka haseł wzorcowych. Jej celem jest ujednolicenie zapisu nazw osobowych (haseł), dlatego zbiera z bibliotek z całego świata – ich różne wersje i prezentuje je razem, pod jednym, unikatowym identyfikatorem numerycznym. Pozwala to obniżyć koszty i zwiększyć użyteczność danych gromadzonych przez biblioteki. Informacje po dopasowaniu i połączaniu są udostępniane online bibliotekom na całym świecie.
Departament – nazwa podstawowej komórki każdego ministerstwa (urzędu centralnego) podległej bezpośrednio ministrowi, wiceministrowi lub dyrektorowi generalnemu urzędu; występuje również w składzie Ministerstwa Obrony Narodowej jako Instytucja Centralna MON. Departamentem kieruje dyrektor przy pomocy zastępcy oraz naczelników wydziałów. Departamenty mają najczęściej strukturę wydziałową, jednak często jest tak, że w ich strukturze występują także zespoły lub stanowiska samodzielne.
