Autoryzacja
Prasa (łac. presso tłoczyć) – określenie dzienników, czasopism i "środków masowego przekazywania powstałych w wyniku postępu technicznego" o charakterze informacyjnym, wydawanych periodycznie, nie rzadziej niż raz do roku, wyróżniających się stałym tytułem i kolejnym numerem. Określenie "prasa" pochodzi od nazwy maszyny drukarskiej i sposobu powstawania "prasy", który polega na odciskaniu znaków na papierze. Informacja jest podawana za pomocą pisma i obrazu stałego lub, w przypadku mediów elektronicznych, za pomocą dźwięku, wizji lub innej metody przekazywania informacji. Prasa zalicza się do mediów jednokierunkowych, co oznacza pewną pasywność i powoduje brak bezpośredniej reakcji odbiorcy w stronę nadawcy.Wywiad – rozmowa pomiędzy dwiema osobami, lub prowadzącym i grupą osób, podczas której osoba przeprowadzająca wywiad zadaje pytania w celu uzyskania pewnych informacji, dotyczących na przykład jakiegoś ważnego wydarzenia.
Prawo prasowe – nazwa polskiej ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. traktowanej jako gałąź prawa cywilnego. Dotyczy ona wszystkich osób pracujących w mediach jako dziennikarze, wydawcy informacji, edytorzy informacji. Znawcami i badaczami prawa prasowego są: prof. Jacek Sobczak oraz prof. Ewa Ferenc.
Autoryzacja – wyrażenie zgody przez udzielającego informacji prasie na publiczne rozpowszechnienie swej wypowiedzi w danej formie.
Potocznie: W przypadku wywiadów prasowych, autoryzacja polega na wspólnym uzgodnieniu ostatecznego tekstu wywiadu przez osobę jej udzielającą i dziennikarza, przed jego publikacją.
Spis treści
Według prawa[]
Art. 14 ust. 2 Prawa prasowego (ustawa z dnia 26 stycznia 1984 r.) mówi, że dziennikarz nie może odmówić osobie udzielającej informacji autoryzacji dosłownie cytowanej wypowiedzi, o ile nie była ona uprzednio publikowana.
Dziennikarz nie ma obowiązku prawnego informowania udzielającego wiadomości o prawie żądania autoryzacji (odmiennie: J. Sobczak – dziennikarz ma obowiązek, choć nie wynika on z treści żadnej ustawy). Poinformowanie o prawie żądania autoryzacji jest etycznie wskazane. Dziennikarz nie musi zabiegać o autoryzację, wystąpienie o nią należy do udzielającego informacji.
W praktyce[]
Dziennikarz ma obowiązek przekazania wypowiedzi rozmówcy do autoryzacji, jeżeli ten wyraźnie sobie tego zażyczy. Praktyka dziennikarska jest taka, że jeśli rozmówca tego zastrzeżenia nie poczyni, domniemywa się, iż autoryzacji nie żąda. Poza tym, nie jest generalnie przyjęte autoryzowanie tekstów, a jedynie wywiadów.
W innych krajach[]
Autoryzacja jest oryginalnym tworem prawodawstwa polskiego. Oprócz Polski konstrukcja ta szczątkowo występuje także w Niemczech, gdzie przybiera postać obowiązku "pokazywania tekstu informatorowi", który to obowiązek zawarty jest jednak nie w treści ustawy, lecz w przepisach korporacji dziennikarskiej (związku zawodowego).
Zagadnienia szczegółowe[]
Autoryzacji można się zrzec – zarówno wprost przez stosowne oświadczenie woli, jak i w sposób dorozumiany. Szczególna formą zrzeczenia się autoryzacji jest zwołanie konferencji przez rzecznika prasowego (Ewa Nowińska: Prawo prasowe w pracy rzecznika. Zagadnienia wybrane).
Autoryzacji podlegają tylko wypowiedzi cytowane wprost – czyli w praktyce wywiady. Odmowa autoryzacji teoretycznie stanowi przestępstwo, zagrożone karą pozbawienia wolności do 6 miesięcy. Przepis karny (art. 49 Prawa Prasowego) nie jest stosowany w praktyce, a sprawy tyczące autoryzacji rozstrzygane są sporadycznie przez sądy cywilne.
Sposobem obejścia przepisów nakładających na dziennikarza obowiązek autoryzacji jest przekształcenie wypowiedzi z dosłownego cytatu w mowę zależną.
Krytyka[]
Prawny obowiązek autoryzacji poddawany jest krytyce jako reliktowe i nieskuteczne rozwiązanie minionej epoki, w rzeczywistości nakierowane na umożliwienie politykom i osobom znanym blokowania publikacji wypowiedzianych przez siebie pochopnie słów.
Przypisy
- A. Hodała: Odpowiedzialność karna dziennikarza za przestępstwo prasowe.