Asyryjskie hieroglify – nazwa stosowana przez asyrologów na określenie grupy symboli widniejących na pewnych zabytkach z czasów panowania asyryjskich królów Sargona II (721-705 p.n.e.) i Asarhaddona (680-669 p.n.e.). Początkowo symbole te, przedstawiające postacie ludzkie, zwierzęta, rośliny i przedmioty, uznano za dekoracje lub symbole bóstw, ale z czasem naukowcy doszli do wniosku, że ich dobór nie mógł być dziełem przypadku i że stanowić one mogły nieznaną, wymyślną formę pisma. „Asyryjskie hieroglify” uznane zostały za rodzaj kryptograficznych inskrypcji królewskich, które najprawdopodobniej wymieniać miały imię króla i jego tytulaturę. Inspiracją dla symboli mogły być egipskie hieroglify, z którymi Asyryjczycy musieli się zetknąć podbijając w VIII w. p.n.e. wschodnie wybrzeża Morza Śródziemnego. Odmienny, piktograficzny charakter egipskiego pisma hieroglificznego skłonić mógł królów asyryjskich do podjęcia próby stworzenia własnego, asyryjskiego odpowiednika tego egzotycznego dla nich pisma. Jakkolwiek uczeni zgadzają się, iż językiem w którym zapisano „asyryjskie hieroglify” był najprawdopodobniej język akadyjski, to nie są już jednak zgodni co do tego, jak poszczególne symbole należy odczytywać. We współczesnych opracowaniach naukowych znaleźć można kilka różniących się od siebie interpretacji i tłumaczeń „asyryjskich hieroglifów”.

„Hieroglify” Sargona II[ | edytuj kod]

W trakcie prac wykopaliskowych prowadzonych w mieście Dur-Szarrukin, które w czasach panowania Sargona II było stolicą państwa asyryjskiego, odnaleziono pozostałości kilku świątyń, których fasady ozdobione były panelami z glazurowanych cegieł. W każdym przypadku para takich paneli umieszczona była po obu stronach głównego wejścia do świątyni. Wszystkie panele ozdobione zostały charakterystycznym wzorem, składającym się z pięciu lub siedmiu symboli. Panele na zewnętrznych fasadach świątyń bogów Sina, Szamasza i Nabu zawierały siedem symboli, które wyobrażały kolejno króla, lwa, ptaka, byka, drzewo figowe, pług i kolejną ludzką postać. Z kolei na krótszych panelach z wewnętrznej fasady świątyni boga Nabu i zewnętrznej fasady świątyni bogini Ningal umieszczonych było tylko pięć symboli (król, lew, drzewo figowe, pług i postać ludzka). Symbole ptaka i byka zostały tu pominięte.

Badaczami, którzy jako pierwsi zajęli się symbolami widniejącymi na panelach ze świątyń z Dur-Szarrukin, byli Gordon Loud i Eckhard Unger. Według pierwszego z nich symbole te reprezentować miały imperium i płodność, natomiast według drugiego symbolizować miały różnych bogów. Inny badacz, Cyril Gadd, który najprawdopodobniej jako pierwszy zauważył podobieństwo symboli z paneli do tych z zabytków Asarhaddona, zasugerował, że symbole te reprezentować mogły imię króla. Teorię tą rozwinęli Irving L. Finkel i Julian E. Reade, którzy podjęli próbę odcyfrowania symboli z paneli. W ich opinii pierwszy symbol, przedstawiający króla, reprezentować miał samego Sargona II. Lew odpowiadać miał słowu „król” (LUGAL, šarru), jako że w tekstach mezopotamskich lew był symbolem siły i władzy królewskiej. Ptak reprezentować miał słowo „wielki”, na zasadzie gry słów: rabû („wielki”) i āribu („wrona. kruk”). Kolejny symbol, byk, również odpowiadać miał słowu „król” (LUGAL, šarru), jako że podobnie jak lew kojarzony był w Mezopotamii z męską siłą i władzą królewską. Symbol drzewa figowego oznaczać miał słowo „kraj”, jako że w języku sumeryjskim słowo MA oznaczać mogło zarówno „drzewo figowe” (tittu) jak i „kraj” (mātu). Pług reprezentować miał Asyrię, bądź to na zasadzie gry słów (Aššur - Asyria i šūrû - rodzaj narzędzia używanego w rolnictwie), bądź na zasadzie skojarzeń (pług jako symbol pól uprawnych charakterystycznych dla asyryjskiego krajobrazu). Ostatni symbol, przedstawiający postać ludzką trzymającą w rękach włócznię z ostrzem skierowanym w kierunku ziemi, oznaczać miał słowo „ziemia” (KI, erṣetu), które użyte tu zostało w formie determinatywu stawianego po nazwach krain i miast. Tym samym cała inskrypcja brzmiałaby: „Sargon, wielki król, król Asyrii (māt Aššur)”. Z kolei krótsza inskrypcja, bez symboli ptaka i byka, brzmiałaby: „Sargon, król Asyrii”.

Inną interpretację symboli zaproponował Eckhart Frahm. Jego zdaniem obie postacie ludzkie (pierwszy i siódmy symbol) nie należały do właściwej inskrypcji, a przedstawiały po prostu króla i najprawdopodobniej następcę tronu. Pozostałe symbole odczytał on następująco: Šarru(lew jako symbol króla)-ukīn(ptak, którego kształt przypomina znak GI) šar(byk jako symbol króla) māt(drzewo figowe) Aššur(pług, którego kształt przypomina grupę znaków an.šar2 i aš-šur). Cała inskrypcja brzmiałaby więc według niego: „Sargon, król Asyrii” (Šarru-ukīn šar māt Aššur). Krótsza inskrypcja brzmiałaby natomiast „król Asyrii” (šar māt Aššur).