Aruba

Aruba – terytorium zależne Holandii (de iure autonomiczny kraj wchodzący w skład Królestwa Niderlandów) i jedna z wysp wulkanicznego archipelagu Małych Antyli, zamykającego od wschodu Morze Karaibskie. Aruba ma powierzchnię prawie 179 km² i zamieszkiwana jest przez 109,2 tys. osób (2013), głównie pochodzenia hiszpańskiego, holenderskiego i afrykańskiego.

Pentekostalizm (ruch zielonoświątkowy) – odłam chrześcijaństwa wyrosły i zakorzeniony w ewangelikalnym protestantyzmie.Holendrzy – naród germański zamieszkujący głównie Holandię (około 16 mln), a także USA (ok. 5 mln osób pochodzenia holenderskiego), Kanadę (około 900 tys.) oraz Niemcy i holenderskie posiadłości na Morzu Karaibskim. W Południowej Afryce mieszka około 5 milionów Afrykanerów, którzy są w dużej mierze potomkami holenderskich osadników.

Języki[ | edytuj kod]

Mieszkańcy używają języka niderlandzkiego oraz lokalnego języka kreolskiego zwanego papiamento. Funkcjonuje także język hiszpański.

Wyspa wulkaniczna - wyspa, która powstała przez wynurzenie się wzniesienia wulkanicznego ponad powierzchnię morza. Wyspy takie występują zwłaszcza w łukach wyspowych za strefą subdukcji lub w miejscach, gdzie pod skorupą ziemską znajdują się plamy gorąca. Są to wystające ponad powierzchnię wody fragmenty podwodnych wulkanów, np. Hawaje.<|||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| - |||||||||| |||||||||| ||||||||||>

Skład etniczny[ | edytuj kod]

Kreole: 79,8%; Latynosi: 11,0%; Holendrzy: 4,0%; Filipińczycy: 0,83%; Chińczycy Han: 0,37%; pozostali: 4,0%.

Religia[ | edytuj kod]

Osobne artykuły: Diecezja Willemstad i Świadkowie Jehowy na Arubie.

80,8% ludności Aruby to katolicy, pozostali to głównie protestanci i zielonoświątkowcy – 11,8%, bez religii – 6,0%, wyznawcy religii plemiennych – 1,3% i Świadkowie Jehowy.

Katolicyzm – doktryna Kościoła chrześcijańskiego – jedna z dwóch grup Kościołów, obok Kościoła prawosławnego, powstałych w wyniku rozłamu w Kościele chrześcijańskim w 1054 (tzw. schizmy wschodniej). Jedna z największych grup wyznań chrześcijańskich, obok prawosławia i protestantyzmu oraz ogół zasad wiary i życia religijnego do których odwołuje się Kościół Kościół katolicki wraz z Kościołami wschodnimi pozostającymi z nim w pełnej jedności, wspólnoty tradycjonalistyczne, starokatolickie oraz część anglikańskich, liberalnych i niezależnych.Protestantyzm – jedna z głównych gałęzi chrześcijaństwa, obok katolicyzmu i prawosławia, na którą składają się wyznania religijne powstałe na skutek ruchów reformacyjnych wewnątrz Kościoła rzymskokatolickiego rozpoczętych wystąpieniem Marcina Lutra w XVI wieku oraz ruchów przebudzeniowych w łonie macierzystych wyznań protestanckich w kolejnych stuleciach.

Geografia[ | edytuj kod]

Osobny artykuł: Geografia Aruby.

Wyspa leży w klimacie równikowym i charakteryzuje się niewielką ilością opadów (ok. 500 mm rocznie).

Gospodarka[ | edytuj kod]

Ze względu na klimat i mało korzystne warunki glebowe (gleby czerwonobrązowe), główną uprawą jest tu aloes, który nie wymaga nawadniania. Jest to także główny towar eksportowy Aruby. Ważnym sektorem gospodarki Aruby jest turystyka. Najważniejszym czynnikiem przyciągającym turystów są piękne piaszczyste plaże, ale warto zobaczyć również holenderską zabudowę z czasów kolonialnych.

Bobby Farrell, właśc. Roberto Alfonso Farrel (ur. 6 października 1949 na Arubie, zm. 30 grudnia 2010 w Petersburgu) – arubijski tancerz i piosenkarz, członek grupy Boney M.Library of Congress Control Number (LCCN) – numer nadawany elementom skatalogowanym przez Bibliotekę Kongresu wykorzystywany przez amerykańskie biblioteki do wyszukiwania rekordów bibliograficznych w bazach danych i zamawiania kart katalogowych w Bibliotece Kongresu lub u innych komercyjnych dostawców.

Emisja gazów cieplarnianych[ | edytuj kod]

Emisja równoważnika dwutlenku węgla z Aruby wyniosła w 1990 roku 318 t, z czego 297 t stanowiła emisja dwutlenku węgla. W przeliczeniu na mieszkańca emisja wyniosła wówczas 4,784 t dwutlenku węgla, a w przeliczeniu na 1000 dolarów PKB 129 kg. Od tego czasu emisje wahają się, przy czym dość duży wzrost nastąpił w 2012. Głównym źródłem emisji przez cały czas była energetyka. W 2018 emisja dwutlenku węgla pochodzenia kopalnego wyniosła 987 t, a w przeliczeniu na mieszkańca 9,339 t i w przeliczeniu na 1000 dolarów PKB 258 kg.

Język papiamento, papiamentu, papiamen – język kreolski na bazie portugalskiego i hiszpańskiego, używany w regionie Karaibów, głównie na wyspach Aruba, Bonaire i Curaçao. Nazwa pochodzi od czasownika papiá (rozmawiać), z portugalskiego papear.WorldCat – katalog rozproszony łączący zbiory 71 000 bibliotek ze 112 krajów, które są uczestnikami serwisu Online Computer Library Center. Katalog jest tworzony i prowadzony przez biblioteki, których zbiory są w nim ujęte.

Porty lotnicze na Arubie

Historia[ | edytuj kod]

Aruba została odkryta pod koniec XV wieku przez hiszpańskich żeglarzy, zaś w XVII wieku została włączona do Antyli Holenderskich. Obecnie jest to terytorium stowarzyszone z Holandią, w którym głową jest władca holenderski reprezentowany przez gubernatora. Stolicą i zarazem największym miastem jest Oranjestad.

Język hiszpański (hiszp. idioma español, castellano) – język należący do rodziny romańskiej języków indoeuropejskich. Współczesne standardy literackie (z Hiszpanii i Ameryki hiszpańskojęzycznej) wywodzą się ze średniowiecznego języka kastylijskiego. Jeszcze dziś język hiszpański bywa nazywany kastylijskim, dla odróżnienia go od innych języków używanych w Hiszpanii (zob. niżej).Virtual International Authority File (VIAF) – międzynarodowa kartoteka haseł wzorcowych. Jej celem jest ujednolicenie zapisu nazw osobowych (haseł), dlatego zbiera z bibliotek z całego świata – ich różne wersje i prezentuje je razem, pod jednym, unikatowym identyfikatorem numerycznym. Pozwala to obniżyć koszty i zwiększyć użyteczność danych gromadzonych przez biblioteki. Informacje po dopasowaniu i połączaniu są udostępniane online bibliotekom na całym świecie.

Na wyspie urodził się i spędził 15 pierwszych lat swojego życia wokalista zespołu Boney M. - Bobby Farrell.

Zobacz też[ | edytuj kod]

Biblioteka Narodowa Aruby

Przypisy[ | edytuj kod]

The World Factbook — Central Intelligence Agency, www.cia.gov [dostęp 2017-10-02] (ang.).
Joshua Project
Religious Composition by Country, in Percentages. The Pew Research Center. [dostęp 2014-06-26].
Christian Population as Percentages of Total Population by Country. The Pew Research Center. [dostęp 2014-06-26].
Aruba, [w:] F.F. Monforti-Ferrario F.F. i inni, Fossil CO2 and GHG emissions of all world countries. 2019 report – Study [pdf], Luksemburg: Publications Office of the European Union, 2019, s. 46, DOI: 10.2760/687800, ISBN 978-92-76-11100-9 (ang.).

Wyspa – trwały fragment lądowej powierzchni Ziemi, który jest otoczony ze wszystkich stron wodą. Wyspy istnieją więc na rzekach, jeziorach, stawach, morzach i oceanach. Mała wyspa to wysepka. Za wyspy nie uznaje się ruchomych ławic piaszczystych ani obszarów lądu zalewanych podczas przypływów.Świadkowie Jehowy na Arubie – wspólnota 899 aktywnych Świadków Jehowy (głosicieli) na Arubie, należących do 11 zborów. W 2012 roku na corocznej uroczystości Wieczerzy Pańskiej (Pamiątce) zebrało się 2600 osób. Sala Zgromadzeń znajduje się w Oranjestad.

w oparciu o Wikipedię (licencja GFDL, CC-BY-SA 3.0, autorzy, historia, edycja)

[1] The World Factbook — Central Intelligence Agency, www.cia.gov [dostęp 2017-10-02] (ang.).

[2] Joshua Project

[3] Religious Composition by Country, in Percentages. The Pew Research Center. [dostęp 2014-06-26].

[4] Christian Population as Percentages of Total Population by Country. The Pew Research Center. [dostęp 2014-06-26].

[5] Aruba, [w:] F.F. Monforti-Ferrario F.F. i inni, Fossil CO2 and GHG emissions of all world countries. 2019 report – Study [pdf], Luksemburg: Publications Office of the European Union, 2019, s. 46, DOI: 10.2760/687800, ISBN 978-92-76-11100-9 (ang.).