Arsacydzi

Arsacydzi – dynastia pochodzenia irańskiego, od 238 p.n.e. do 226 n.e. panująca w Iranie, a w latach 62–428 n.e. także w Armenii.

Język grecki, greka (starogr. dialekt attycki Ἑλληνικὴ γλῶττα, Hellenikè glõtta; nowogr. Ελληνική γλώσσα, Ellinikí glóssa lub Ελληνικά, Elliniká) – język indoeuropejski z grupy helleńskiej, w starożytności ważny język basenu Morza Śródziemnego. W cywilizacji Zachodu zaadaptowany obok łaciny jako język terminologii naukowej, wywarł wpływ na wszystkie współczesne języki europejskie, a także część pozaeuropejskich i starożytnych. Od X wieku p.n.e. zapisywany jest alfabetem greckim. Obecnie, jako język nowogrecki, pełni funkcję języka urzędowego w Grecji i Cyprze. Jest też jednym z języków oficjalnych Unii Europejskiej. Po grecku mówi współcześnie około 15 milionów ludzi. Język grecki jest jedynym językiem z helleńskich naturalnych, który nie wymarł.Azja Środkowa, Azja Centralna – region o nie w pełni zdefiniowanych granicach, w swej swej najpopularniejszej definicji graniczący od zachodu z Morzem Kaspijskim, od wschodu z Chińską Republiką Ludową, od południa z Afganistanem a od północy z Rosją. Region ten obejmuje pięć państw, byłych członków ZSRR, tzw. „stanów” co nawiązuje do obecności w nazwie wszystkich pięciu poradzieckich republik perskiego sufiksu „-stan” oznaczającego „kraj”. Są to: Kazachstan, Uzbekistan, Turkmenistan, Kirgistan i Tadżykistan.

Założycielem dynastii był Arsakes (247 p.n.e.–pomiędzy 217 a 214 p.n.e.), król koczowniczych Parnów, którzy ok. 238 p.n.e. dokonali inwazji Partii. W latach czterdziestych II w. p.n.e. partyjski król Mitrydates I opanował większość terytorium Iranu i Mezopotamii, należących wówczas do hellenistycznego imperium Seleucydów. W okresie największej potęgi państwo Partów-Arsacydów obejmowało terytorium dzisiejszego Iranu, Afganistanu, Iraku, oraz południową część Azji Środkowej. Od panowania Wononesa I (8/9–15) z przerwami, zaś od czasów Tiridatesa I (54–59, 62–ok. 72) stale Arsacydzi rządzili także w Armenii, aż do roku 428. Państwo Partów miało złożoną strukturę dzielnicową, składało się z szeregu królestw, księstw, prowincji i miast połączonych z dynastią Arsacydów feudalnymi więzami zależności. Kultura partyjska była zaś polem krzyżowania się wpływów hellenistycznych i rodzimej tradycji irańskiej, co miało wyraz nawet w ideologii władzy samych Arsacydów: używali zarówno tytulatury perskiej (tytułu „król królów”), jak i hellenistycznej (greckie przydomki, deifikacja władcy w inskrypcjach greckich). Jako języków urzędowych używano greckiego, jak w państwie Seleucydów, jak również aramejskiego, jak w imperium Achemenidów. Zarówno w Iranie jak i Armenii dynastia została pozbawiona władzy przez Sasanidów.

Encyclopædia Iranica – kompleksowa anglojęzyczna encyklopedia skupiająca się na irańskiej historii, kulturze i cywilizacji, obejmująca okres od czasów prehistorycznych do współczesności. Wydawana jest przez Centrum Studiów Irańskich na Columbia University, a stworzona przez międzynarodowy komitet redakcyjny składający się z 38 osób, prowadzony przez Ehsana Yarshatera i Ahmada Ashrafa. Encyklopedia traktowana jako standardowa praca w dziedzinie badań Iranu.Tiridates I (orm:Տրդատ Ա) – król Armenii w latach 54 n.e. - 59 n.e. (ponownie 62 n.e. - 72 n.e.). Założyciel armeńskiej linii partyjskiej dynastii Arsacydów.

Najsłynniejsi władcy

W Iranie:

Arsakes (247 p.n.e. – pomiędzy 217 a 214 p.n.e.)

Mitrydates I (171 – 138 p.n.e.)

Mitrydates II Wielki (123 – 87 p.n.e.)

Orodes II (57 – 37 p.n.e.)

W Armenii:

Tiridates I (54 – 59, 62 – ok. 72)

Tiridates III (262 – 317)

Bibliografia

Arthur Cotterell (red.): Cywilizacje starożytne. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1990. ISBN 83-218-0708-9.

Bogdan Składanek: Historia Persji. T 1, Od czasów najdawniejszych do najazdu Arabów. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog, 2004. ISBN 83-88238-09-4.

Linki zewnętrzne

A. Sh. Shahbazi, K. Schippmann, M. Alram, M. Boyce, A. Sh. Shahbazi, A. Sh. Shahbazi, C. Toumanoff: ARSACIDS (ang.). Encyclopædia Iranica. [dostęp 7 marca 2009].