• Artykuły
  • Forum
  • Ciekawostki
  • Encyklopedia

    • Arbeit macht frei

    Przeczytaj także...
    Fura, nazywana też furmanką – tradycyjny konny pojazd kołowy, używany głównie w rolnictwie do zwożenia płodów rolnych bądź siana.Obozy w III Rzeszy – obozy i podobozy przeznaczone do przetrzymywania (w niektórych przypadkach także uśmiercania) ludzi kierowane przez SA, a później SS, policję lub Wehrmacht. Utworzone w latach 1933–1945 przez władze niemieckie. Obozy te, w liczbie przynajmniej 12 tysięcy, umiejscowione były na własnym terytorium III Rzeszy oraz na ziemiach państw okupowanych.
    Komando (niem. Kommando) – podstawowa komórka w organizacji pracy w niemieckich obozach koncentracyjnych, składająca się z kilku, kilkudziesięciu bądź nawet kilkuset więźniów, na czele których stał więzień funkcyjny kapo.
    Arbeit macht frei na bramie w Auschwitz (2006)
    Krata na głównej bramie w Dachau
    Brama wejściowa do obozu Gross-Rosen
    Krata na bramie w Sachsenhausen
    Brama wejściowa do obozu Theresienstadt

    Arbeit macht frei (z niem. praca czyni wolnym) – niemiecki slogan wywiedziony z rozpowszechnionego w tradycji protestanckiej cytatu z Ewangelii Jana (J 8, 32) Wahrheit macht frei (lit. prawda czyni wolnym, czy – wedle Biblii Tysiąclecia – prawda was wyzwoli). W 1872 r. nacjonalistyczny niemiecki pisarz Lorenz Diefenbach zatytułował swoją powieść wydaną w Wiedniu parafrazą hasła biblijnego: Arbeit macht frei. Hasło to stało się popularne w kręgach narodowosocjalistycznych.

    Bimber, bliskoznaczne: gorzała, samogon, krzakówka, deptana, 1410 (od określonych proporcji składników), księżycówka (pędzony nocą przy świetle księżyca), ściemniacz (zwłaszcza alkohol metylowy, którego spożywanie grozi utratą wzroku), KPN (Koniak Pędzony Nocą), prymucha (na Kresach), noska (w górach), łza sołtysa, sołtysówka – alkohol produkowany w warunkach amatorskich, z wykorzystaniem prostego sprzętu. Otrzymywany przez destylację okresową (w odróżnieniu od destylacji ciągłej w gorzelniach przemysłowych) z zacieru z fermentacji alkoholowej. Pogląd, że bimber można uzyskać poprzez wymrażanie nie jest nieprawdziwy. Zależnie od surowców i sposobu oczyszczania bimber różni się zapachem i smakiem. Najczęściej otrzymywany z najtańszych produktów (zboże, ziemniaki, cukierki, cukier, melasa) bez dodatkowej rektyfikacji, jest bezbarwny i ma ostry, nieprzyjemny zapach, ale oczyszczony, najczęściej węglem aktywnym, występujący w mieszankach (np.: w ajerkoniaku) daje wrażenie smaku zwykłego spirytusu. Często uszlachetniany jest dodatkiem soków owocowych lub leżakowaniem.Lorenz Diefenbach (ur. 19 lipca 1806 w Ostheim, zm. 28 marca 1883 w Darmstadt) – był niemieckim bibliotekarzem, pastorem, lingwistą i etnologiem oraz pisarzem o charakterze nacjonalistycznym.

    Przed II wojną światową slogan był wykorzystywany w Niemczech w programach zwalczania masowego bezrobocia.

    Na rozkaz generała SS Theodora Eicke wykorzystane przy bramach wejściowych do kilku niemieckich obozów (Auschwitz, Dachau, Gross-Rosen, Sachsenhausen, Theresienstadt, Flossenbürg). Więźniowie codziennie widzieli ten napis wychodząc rano do pracy w komandach i wracając wieczorem do obozu. W niektórych obozach zamieszczono inne hasła. Przykładowo, w KL Buchenwaldzie na bramie znajdowało się hasło: Jedem das seine, co przetłumaczyć można jako Każdemu, co mu się należy.

    Parafraza – swobodna przeróbka tekstu lub tłumaczenia, która rozwija lub modyfikuje treść oryginału, zachowując jednak jego zasadniczy sens. Przeciwieństwo metafrazy – literalnego przekazu słowo w słowo. Parafraza jest czytelna tylko wtedy, gdy odwołuje się do dzieła powszechnie znanego.II wojna światowa – największy konflikt zbrojny w historii świata, trwający od 1 września 1939 do 2 września 1945 roku (w Europie do 8 maja 1945), obejmujący zasięgiem działań wojennych prawie całą Europę, wschodnią i południowo-wschodnią Azję, północną Afrykę, część Bliskiego Wschodu i wszystkie oceany. Niektóre epizody wojny rozgrywały się nawet w Arktyce i Ameryce Północnej. Poza większością państw europejskich i ich koloniami, brały w niej udział państwa Ameryki Północnej i Ameryki Południowej oraz Azji. Głównymi stronami konfliktu były państwa Osi i państwa koalicji antyhitlerowskiej (alianci). W wojnie uczestniczyło 1,7 mld ludzi, w tym 110 mln z bronią. Według różnych szacunków zginęło w niej od 50 do 78 milionów ludzi.

    Brama w Auschwitz-Birkenau[ | edytuj kod]

    W Auschwitz napis nad bramą został wykonany w obozowej ślusarni. Kurt Müller, nakreślił na ziemi żądany kształt, a po wygięciu rurek i wycięciu liter spawem punktowym umocował napis przy rurkach. Litery wycinał więzień, mistrz kowalstwa artystycznego Jan Liwacz (nr 1010). Więźniowie najprawdopodobniej naumyślnie zmontowali go wadliwie, odwracając literę „B” do góry nogami, co stanowiło akt oporu względem głoszonego na bramie hasła. Jednak w relacjach niektórych więźniów można przeczytać, iż był to przypadek.

    Holocaust („całopalenie”, spolszczenie: Holokaust) – pierwotnie termin religijny oznaczający ofiarę całopalną (w tym znaczeniu może być stosowane również dziś), obecnie najpowszechniejszym znaczeniem tego słowa są prześladowania i zagłada prawie 6 milionów Żydów przez władze niemieckiej III Rzeszy oraz jej sojuszników w okresie II wojny światowej (w tym znaczeniu, jako nazwa własna, słowo Holocaust/Holokaust pisane jest wielką literą).Konzentrationslager Sachsenhausen – niemiecki obóz koncentracyjny założony w lipcu 1936 w miejscowości Sachsenhausen (obecnie dzielnica Oranienburga) około 30 km na północ od Berlina. Funkcjonował do 22 kwietnia 1945.

    Na szyderczą ironię tych haseł, sugerujących możliwość wydostania się z obozów dzięki rzetelnej i ofiarnej pracy, więźniowie w Auschwitz odpowiadali po kryjomu równie ironicznym dwuwierszem: .mw-parser-output div.cytat{display:table;padding:0}.mw-parser-output div.cytat.box{margin-top:0.5em;margin-bottom:0.8em;border:1px solid #aaa;background:#f9f9f9}.mw-parser-output div.cytat>blockquote{margin:0;padding:0.5em 1.5em}.mw-parser-output div.cytat-zrodlo{text-align:right;padding:0 1em 0.5em 1.5em}.mw-parser-output div.cytat-zrodlo::before{content:"— "}.mw-parser-output div.cytat.cudzysłów>blockquote{display:table}.mw-parser-output div.cytat.klasyczny::before{float:left;content:"";background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Quote-alpha.png/20px-Quote-alpha.png");background-repeat:no-repeat;background-position:top right;width:2em;height:2em;margin:0.5em 0.5em 0.5em 0.5em}.mw-parser-output div.cytat.klasyczny>blockquote{border:1px solid #ccc;background:white;color:#333;padding-left:3em}.mw-parser-output div.cytat.cudzysłów>blockquote::before{display:table-cell;color:rgb(178,183,242);font:bold 40px"Times New Roman",serif;vertical-align:bottom;content:"„";padding-right:0.1em}.mw-parser-output div.cytat.cudzysłów>blockquote::after{display:table-cell;color:rgb(178,183,242);font:bold 40px"Times New Roman",serif;vertical-align:top;content:"”";padding-left:0.1em}.mw-parser-output div.cytat.środek{margin:0 auto}.mw-parser-output div.cytat.prawy{float:right;clear:right;margin-left:1.4em}.mw-parser-output div.cytat.lewy{float:left;clear:left;margin-right:1.4em}.mw-parser-output div.cytat.prawy:not([style]),.mw-parser-output div.cytat.lewy:not([style]){max-width:25em}

    Arbeit macht frei (praca czyni wolnym)

    SS (niem. Die Schutzstaffel der NSDAP, pol. "eskadra ochronna NSDAP") – paramilitarna i początkowo elitarna niemiecka formacja nazistowska, podległa Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników (NSDAP).Protestantyzm – jedna z głównych gałęzi chrześcijaństwa, obok katolicyzmu i prawosławia, na którą składają się wyznania religijne powstałe na skutek ruchów reformacyjnych wewnątrz Kościoła rzymskokatolickiego rozpoczętych wystąpieniem Marcina Lutra w XVI wieku oraz ruchów przebudzeniowych w łonie macierzystych wyznań protestanckich w kolejnych stuleciach.

    durch Krematorium Nummer drei (przez krematorium numer trzy)

    Po wyzwoleniu obozu żołnierze radzieccy załadowali napis na wagon kolejowy, który miał jechać na wschód, jednak były więzień Eugeniusz Nosal (numer obozowy 693) oraz przypadkowy furman przekupili pilnującego pociąg strażnika butelką samogonu i oryginalny napis ukryli w miejskim magistracie. Kiedy tworzono Państwowe Muzeum w Oświęcimiu, napis wrócił na swoje miejsce przy bramie.

    Konzentrationslager Auschwitz, KL Auschwitz (Stammlager), w tym KL Birkenau (Auschwitz II) i KL Monowitz (Auschwitz III) – zespół niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych, w tym obozu zagłady na terenie Oświęcimia i pobliskich miejscowości, istniejący w latach 1940-1945, symbol Holocaustu. Jedyny obóz koncentracyjny, znajdujący się na liście światowego dziedzictwa UNESCO, figuruje tam pod oficjalną nazwą Auschwitz-Birkenau. Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady (1940-1945).Library of Congress Control Number (LCCN) – numer nadawany elementom skatalogowanym przez Bibliotekę Kongresu wykorzystywany przez amerykańskie biblioteki do wyszukiwania rekordów bibliograficznych w bazach danych i zamawiania kart katalogowych w Bibliotece Kongresu lub u innych komercyjnych dostawców.

    Napis na bramie w Auschwitz I stał się po wojnie jednym z najważniejszych symboli systemu niemieckich obozów koncentracyjnych, a również – paradoksalnie – całej Zagłady. Paradoks polega na tym, że pod bramą tą przechodziły komanda robocze złożone z więźniów, którzy dostali się do obozu, a nie rodzin żydowskich wysyłanych od razu z rampy kolejowej do komór gazowych. Zdarza się często, że zwiedzający teren Auschwitz II – Birkenau są zdziwieni, nie widząc tego napisu przy wejściu do tej części obozu, w której dokonywano Zagłady.

    Armia Czerwona, ros. Красная Армия, pełna nazwa Robotniczo-Chłopska Armia Czerwona (Рабоче-Крестьянская Красная Армия, RKKA), od 23 lutego 1946 roku Armia Radziecka (ros. Советская армия, stosowane również tłumaczenie Armia Sowiecka) – wojska lądowe Sił Zbrojnych ZSRR, istniejące do grudnia 1991 (przemianowane m.in. na Wojska Lądowe Republiki Białoruś, Wojska Lądowe Federacji Rosyjskiej oraz wojska lądowe każdej z pozostałych dawnych republik ZSRR).Motto – cytat poprzedzający treść utworu, umieszczony tam celowo przez autora, aby wywołać na odbiorcy określone skutki zgodne z zamysłem autora. Istotą motta jest, aby miało ono nie tylko jednorazowy wpływ na odbiorcę podczas zapoznania się z tym mottem, ale także towarzyszyło ono odbiorcy w myślach podczas całego czasu trwania kontaktu z dziełem. Można więc powiedzieć, że motto w pewnym sensie patronuje danemu dziełu. Stąd w związkach frazeologicznych używa się formy motto utworu a nie motto w utworze.

    W nocy z 17 na 18 grudnia 2009 tablica z napisem została skradziona. Muzeum zastąpiło ją kopią, która w 2006 roku była używana podczas renowacji oryginału. Oryginalną tablicę, pociętą na trzy fragmenty, odzyskano 20 grudnia 2009, a sprawców kradzieży zatrzymano i skazano na kary pozbawienia wolności.

    Konzentrationslager Buchenwald, Konzentrationslager Buchenwald/Post Weimar (KL Buchenwald, KZ Buchenwald), z początku nazywany Konzentrationslager Ettersberg – niemiecki obóz koncentracyjny założony w Ettersberg w pobliżu Weimaru (Turyngia, Niemcy). Funkcjonował od lipca 1937 do końca wojny.Ewangelia Jana [J, Jn lub Jan] – jedna z czterech Ewangelii Nowego Testamentu, której autorstwo przypisuje się Janowi Apostołowi, Janowi prezbiterowi lub bliżej nieidentyfikowalnemu „umiłowanemu uczniowi”. Prawdopodobnie jest to ewangelia chronologicznie najpóźniejsza ze wszystkich ewangelii nowotestamentowych i wyraźnie odróżnia się od pozostałych, tzw. synoptycznych. Na ogół Ewangelię Jana datuje się na koniec I wieku, a jako miejsce jej powstania wskazuje się zwykle Efez, jakkolwiek brane są pod uwagę również i inne miejsca (Antiochia Syryjska, Aleksandria).

    Przypisy[ | edytuj kod]

    1. Ewangelia Jana 8,32 (tłum. ks. Czesław Jakubiec, Biblia Tysiąclecia).
    2. Minisłownik pojęć z historii Auschwitz. Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau. [dostęp 2018-10-16].
    3. Relacja Eugeniusza Nosala, Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz Birkenau, Oświadczenia t. 132, s. 182.
    4. Ukradli napis „Arbeit macht frei”. „Czyn godny potępienia”. tvn24.pl, 18 grudnia 2009.
    5. Odzyskano tablicę z Auschwitz. Jest w trzech kawałkach tvn24.pl, 21 grudnia 2009.
    Konzentrationslager Flossenbürg – niemiecki obóz koncentracyjny założony w maju 1938, w pobliżu miasta Weiden, w Górnym Palatynacie, w Bawarii, w Niemczech. Funkcjonował do kwietnia 1945.Jan Liwacz (ur. 4 października 1898 w Dukli, zm. 22 kwietnia 1980 w Bystrzycy Kłodzkiej) – mistrz kowalstwa artystycznego, więzień obozu koncentracyjnego Auschwitz, wykonawca liter do napisu nad główną bramą wjazdową – "Arbeit macht frei", jednego z symboli tego obozu.




    Warto wiedzieć że... beta

    Wiedeń (niem. Wien, dialekt Wean) – stolica i największe miasto Austrii. Znajduje się w północno-wschodniej części kraju, nad Dunajem. Jest miastem statutarnym, tworząc jednocześnie odrębny kraj związkowy.
    Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu – muzeum utworzone w 1947 staraniem byłych więźniów KL Auschwitz w celu zachowania "po wsze czasy" pozostałości po byłym niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym i zagłady Auschwitz-Birkenau.
    Bezrobocie – zjawisko społeczne polegające na tym, że część ludzi zdolnych do pracy i deklarujących chęć jej podjęcia nie znajduje faktycznego zatrudnienia z różnych powodów.
    Żydzi (dosł. "chwalcy /Jahwe/" lub "czciciele /Jahwe/" z hebr. Jehudim, יהודים, jid. Jidn, ייִדן, ladino ג׳ודיוס Djudios) – naród semicki zamieszkujący w starożytności Palestynę (określany wtedy jako Hebrajczycy albo Izraelici), posługujący się wtedy językiem hebrajskim, a w średniowieczu i czasach nowożytnych mieszkający w diasporze na całym świecie i posługujący się wieloma różnymi językami. Żydzi nie stanowią jednolitej grupy religijnej i etnicznej. Dla żydów ortodoksyjnych Żydem jest tylko osoba, która ma ortodoksyjną matkę lub przeszła konwersję na judaizm. Za Żydów uważa się jednak wiele osób, które nie są żydami ortodoksyjnymi. Kto jest Żydem (hebr.? מיהו יהודי) jest pytaniem, na które nie da się jednoznacznie odpowiedzieć, gdyż może to być identyfikacja kulturowa, etniczna lub religijna. Wiele osób, które uważają się z jakichś powodów za Żydów, nie są uznawane przez inne grupy lub instytucje. Dotyczy to na przykład żydów reformowanych, którzy nawet pomimo etnicznego pochodzenia żydowskiego czasem nie są uznawani przez żydów ortodoksyjnych. Według prawa izraelskiego Żydem jest osoba, która ma ortodoksyjną żydowską matkę, chociaż prawo do obywatelstwa bez oficjalnego uznania takiej osoby za Żyda ma każda osoba, która ma przynajmniej jednego dziadka, który był ortodoksyjnym Żydem. Stąd wielu Żydów mieszkających w Izraelu czy USA nie ma według prawa tego kraju oficjalnego statusu Żyda.
    Jedem das Seine – niemiecki idiom, będący tłumaczeniem łacińskiej frazy Suum cuique, na język polski można to przetłumaczyć jako każdemu co mu się należy. Zdanie to znajdowało się nad wejściem do obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie. Napis ten, w przeciwieństwie do innych znajdujących się nad bramami obozów, był skierowany tak, aby odczytanie go było możliwe podczas opuszczania obozu, a nie wchodzenia do niego.
    Judenrampe (niem. Rampa żydowska) – rampa kolejowa położona ok. kilometra na południe od dworca w Oświęcimiu. W ramach kompleksu obozowego Auschwitz-Birkenau służyła do rozładunku wagonów (najczęściej towarowych), w których niemieccy naziści zwozili z całej okupowanej Europy transporty więźniów – głównie Żydów.
    Na mapach: 48°16′13″N 11°28′05″E/48,270278 11,468056 KL Dachau, Konzentrationslager Dachau – pierwszy niemiecki obóz koncentracyjny, założony wiosną 1933 roku w opuszczonej fabryce amunicji na obrzeżach miasta Dachau, na północ od Monachium, w południowych Niemczech. Funkcjonował do 29 kwietnia 1945, oswobodzony przez wojska amerykańskie.

    Reklama

    Czas generowania strony: 0.755 sek.