Andrzej Witold Nowak (ur. 12 listopada 1960 w Krakowie) – polski historyk, pisarz, publicysta, sowietolog, profesor nauk humanistycznych, nauczyciel akademicki Uniwersytetu Jagiellońskiego, profesor zwyczajny w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk, kierownik Zakładu Historii Europy Wschodniej Instytutu Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, w latach 1991–2012 redaktor naczelny czasopisma „Arcana”, autor Dziejów Polski. Od 2016 członek Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej. Kawaler Orderu Orła Białego.

Życiorys[ | edytuj kod]

Wykształcenie i działalność naukowa[ | edytuj kod]

W 1982 ukończył studia na Wydziale Filozoficzno-Historycznym UJ (seminarium prof. Władysława Serczyka). Od stycznia 1983 związany jest z Instytutem Historii PAN w Warszawie (Zakład Historii Europy XIX i XX wieku), gdzie przygotowywał rozprawę doktorską (obronioną w 1990, promotor: prof. Wiktoria Śliwowska). W latach 1987–91 był bibliotekarzem w Bibliotece Jagiellońskiej. Od 1991 jest zatrudniony na etacie w Instytucie Historii PAN w Warszawie, gdzie przygotował rozprawę pt. Polityka wschodnia Józefa Piłsudskiego 1918–1920, która wraz z dorobkiem naukowym była podstawą nadania mu w 2002 stopnia naukowego doktora habilitowanego. W Instytucie Historii PAN kieruje od 2002 Pracownią Dziejów ZSRR i Europy Wschodniej. Obecnie jest kierownikiem Zakładu Historii Europy Wschodniej i Studiów nad Imperiami XIX i XX wieku w IH PAN.

W 2011 otrzymał tytuł naukowy profesora.

Był nauczycielem akademickim Wyższej Szkoły Biznesu NLU w Nowym Sączu. Wykładał historię Polski i Rosji m.in. na uniwersytetach amerykańskich (Rice, Columbia, Harvard), angielskich (Cambridge, University College of London), a także na Uniwersytecie w Dublinie, Uniwersytecie Masaryka w Brnie, Uniwersytecie Tokijskim, Uniwersytecie Warszawskim, w Collegium Civitas oraz na uczelniach kanadyjskich (University of Toronto, Simon Fraser University, McGill University, Uniwersytet Alberty).

Zajmuje się głównie historią polityczną i myślą polityczną Europy Wschodniej XIX–XX wieku. Jest znawcą historii stosunków polsko-rosyjskich. Był opiekunem pracy magisterskiej Pawła Zyzaka „Lech Wałęsa. Idea i historia” obronionej w czerwcu 2008.

Jest członkiem Rady Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego, a także Polsko-Rosyjskiej Komisji Historycznej PAN-RAN; Komisji Środkowoeuropejskiej oraz Wschodnioeuropejskiej PAU; kolegium redakcyjnego „Kwartalnika Historycznego” i „Dziejów Najnowszych”. W latach 2006–2010 był członkiem Rady Archiwalnej przy Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych; członkiem Rady Muzeum Historii Polski, a także wiceprezesem Rady Historyków Narodowego Banku Polskiego (2007–2010).

W 2015 był członkiem jury Konkursu „Książka Historyczna Roku”. Postanowieniem prezydenta Andrzeja Dudy z 27 czerwca 2016 został powołany w skład Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

Działalność medialna i publiczna[ | edytuj kod]

Od 1980 roku zaangażowany w działalność publicystyczną. Najpierw, w latach 1980. w ramach tzw. drugiego obiegu, poświęconą głównie stosunkom Polski z jej wschodnimi sąsiadami (współpracował m.in. z „Arką”, „Miesięcznikiem Małopolskim”, „Alternatywami”, „Tumultem”). Od 1988 do 1991 sekretarz redakcji, a w latach 1991–1994 redaktor naczelny wywodzącego się z „podziemia” dwumiesięcznika „Arka”; od 1994 do 2012 roku redaktor naczelny dwumiesięcznika kulturalno-politycznego „Arcana” (do końca 2012 roku – 108 numerów). W latach 1989–1991 dziennikarz w dziale międzynarodowym dziennika „Czas Krakowski”; ukończył kurs dziennikarstwa międzynarodowego w agencji Reutera w Londynie w 1990 r. Od 1989 roku publikuje artykuły, wywiady i komentarze na łamach m.in. „Rzeczpospolitej”, „Dziennika” i jego dodatku „Europa”, „Naszego Dziennika”, „Gazety Polskiej”, „Gościa Niedzielnego”, „Tygodnika Solidarność”, „Wprost”, „Niedzieli”, „Znaku”, „Życia”. Prezes Rady Nadzorczej Spółki Polskie Radio Kraków SA (1993–1995); członek Rady Programowej Polskiego Radia SA w Warszawie od 1997 do 2001 r. Jako ekspert do spraw polityki wschodniej zapraszany często do programów telewizyjnych.

W grudniu 2012 został publicystą tygodnika "W Sieci". Publikuje także w miesięczniku "Wpis – Wiara, Patriotyzm i Sztuka". Zasiadł w Radzie Fundacji Reduta Dobrego Imienia – Polska Liga przeciw Zniesławieniom. Wszedł w skład Komitetu Obrony Dobrego Imienia Polski i Polaków.

W październiku 2015 został członkiem Narodowej Rady Rozwoju powołanej przez prezydenta Andrzeja Dudę.

Od lutego 2016 współprowadzi cotygodniowy program "Historia żywa" na antenie Pierwszego Programu Polskiego Radia. W styczniu 2019 został publicystą tygodnika „Do Rzeczy".

11 listopada 2019 r. prezydent Andrzej Duda odznaczył Andrzeja Nowaka Orderem Orła Białego "w uznaniu za wybitne działania na polu historii, za propagowanie wartości patriotycznych oraz monumentalne „Dzieje Polski”.

16 listopada 2020 r. Andrzej Nowak otrzymał Nagrodę Mediów Publicznych w kategorii "Słowo" za "Dzieje Polski". Głoszący laudację Krzysztof Masłoń stwierdził, że "Dzieje Polski są najważniejszą polską książką po 1989 r." W tym samym roku, 14 grudnia, Andrzej Nowak został uhonorowany Złotym BohaterONem w kategorii osoba publiczna przyznawanym przez Polskie Radio. Wyróżnienie zostało przyznane Nowakowi jako autorowi znakomitych książek, takich jak „Dzieje Polski” czy „Klęska imperium zła. Rok 1920”.

Poglądy[ | edytuj kod]

Ma poglądy konserwatywne. W latach 1980–1981 członek NZS i delegat do Konwentu NZS UJ; od końca 1981 do 1987 współorganizator podziemnego „Wolnego Uniwersytetu Jagiellońskiego” (wykłady dla grup robotniczych) i współpracownik Chrześcijańskiego Uniwersytetu Robotniczego (zorganizowanego przez ks. Kazimierza Jancarza w Mistrzejowicach); w latach 1988–1991 działacz NSZZ „Solidarność” na UJ (w 1990–91 członek Komisji Zakładowej UJ); uczestnik I i II Międzynarodowej Konferencji Praw Człowieka w Mistrzejowicach (1989) i w Leningradzie (1990). Członek Honorowego Komitetu Poparcia Lecha Kaczyńskiego w wyborach prezydenckich 2005 roku. Był wielokrotnym uczestnikiem organizowanych przez prezydenta Kaczyńskiego seminariów w Lucieniu. W wyborach 2010 roku był członkiem Honorowego Komitetu Poparcia Jarosława Kaczyńskiego.

Członek Akademickiego Klubu Obywatelskiego im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego w Poznaniu.

W 2018 stwierdził, że Jarosław Kaczyński „przyjął na siebie odpowiedzialność (...) za miejsce Polski w politycznym krajobrazie Europy i świata”.

Życie prywatne[ | edytuj kod]

Jest synem nauczycielki – Jadwigi, oraz inżyniera metalurga – Antoniego. Ma żonę i dwójkę dzieci.