Ahmose (także Ahmosis I lub Jahmes) – faraon, władca starożytnego Egiptu, z XVIII dynastii, z początków Nowego Państwa. Syn Sekenenre Tao II i królowej Ahhotep I, brat Kamose. Panował prawdopodobnie w latach od 1550 p.n.e. do 1525 p.n.e. Odziedziczył władzę w wieku około 10 lat, po śmieci swego brata.
Hyksosi (egip. hekau chasut - władcy obcych krajów arab. الملوك الرعاة - królowie pasterze) - termin określający niejednorodną etnicznie grupę ludów zachodnioazjatyckich (semickich i huryckich) przybyłych do delty Nilu ok. 1650–1540 p.n.e. w tak zwanym Drugim Okresie Przejściowym.Memfis – grecka nazwa jednego z najważniejszych miast starożytnego Egiptu, stolicy w epoce Starego Państwa (III-VI dynastia).
Po wstąpieniu na tron przyjął imię koronacyjne – prenomen – 'Neb-pehty-Re. Całe jego panowanie przebiegało pod znakiem zmagań o zjednoczenie Egiptu i wyzwolenie obszaru Delty spod władzy Hyksosów oraz przywrócenie wpływów Egiptu w Nubii i Kanaan. W ciągu dwudziestu pięciu lat panowania dokończył dzieło zapoczątkowane przez swego ojca i brata. Dokonał zjednoczenia Egiptu i przywrócił jego znaczenie w stosunkach międzynarodowych do stanu, co najmniej z czasów końca Średniego Państwa, stając się założycielem nowej, XVIII dynastii i dając początek epoce, w której później Egipt osiągnął szczyt swej potęgi za czasów Imperium – epoki Tutmozydów i Ramessydów. Prawdopodobnie w 11 roku swego panowania (według analiz matematycznego papirusu Rhinda) zdobył Heliopolis i Sile, a wkrótce później Awaris – stolicę Hyksosów. Po wyparciu ich z Delty podjął wysiłek zjednoczenia i reorganizacji państwa, opierając się głównie, a w zasadzie jedynie, na wsparciu swych rdzennych środowisk tebańskich, nie przywracając do władzy starych rodów, odsuniętych od niej za czasów XII dynastii.
Kanaan, Chanaan (hebr. כְּנַעַן Kənáʻan lub כְּנָעַן Kənāʻan, stgr. Χαναάν Chanaan, arab. کنعان Kanʻān) – kraj niski, nizinny, lub − w oparciu o teksty z Nuzi − Mat Kinahhi (kraj purpurowej wełny), starożytna kraina na wschodnim wybrzeżu Morza Śródziemnego (teren późniejszej Palestyny, Syrii aż do Eufratu i Fenicji). Południowa część tych obszarów (Palestyna) wymieniana jest w Biblii jako ziemia obiecana Izraelitom przez Boga.Amon (egip. Imn - ukryty; również Amon-Ra/Re, Amoun, Amun, Amen; rzadziej Imen, Ammon, Hammon) - egipski bóg, sprawca niewidzialnego wiatru, urodzaju, płodności. Był uosobieniem niewidzialnych życiodajnych elementów natury: powietrza i wiatru. Powodował, że plony były obfite, zwierzęta się mnożyły, a kobiety rodziły dzieci. Wraz ze swoją małżonką Mut oraz synem Chonsu - bogiem-księżycem - stanowili w Karnaku tebańską triadę. Jego żeńskim odpowiednikiem była Amaunet. Natomiast jako Amon-Kematef wchodził w skład Ogdoady, której kult trwał w Hermopolis Magna. Grecy identyfikowali go ze swoim władcą bogów - Zeusem. Kult Zeusa Amona najpierw rozpowszechnił się w Grecji, a stąd jako Jupiter Amon dotarł do Rzymu.
Jego działalność budowlana objawiała się głównie w obrębie świątyni Amona w Karnaku i świątyni Montu w Armant. W Abydos rozkazał wznieść dwa cenotafy – jeden dla siebie (prawdopodobnie w formie piramidy, którego pozostałości przebadała 1993 roku ekspedycja sponsorowana przez Pennsylvania-Yale Institute of Fine Arts), a drugi dla swej babki – Tetiszeri, która dożyła panowania swego wnuka i otaczana była czcią i kultem, uważana za jedną z założycielek XVIII dynastii. W 22 roku panowania dokonał inauguracji kamieniołomów w Tura, skąd czerpano surowiec do budów świątyni Ptaha w Memfis oraz świątyni w Luksorze.
Termin ten pojawił się w XVI wieku p.n.e., gdy Egipt wkroczył w okres silnej ekspansji terytorialnej pod rządami XVIII dynastii. Po zjednoczeniu kraju przez Narmera egipski władca nosił tytuł nesut-biti – Ten-który-należy-do-pszczoły-i-trzciny, bowiem w tym okresie godłem Górnego Egiptu była pszczoła, a Dolnego – trzcina. Z biegiem czasu zaczęto używać tytułu Król Górnego i Dolnego Egiptu oraz Król Południa i Król Północy.Awaris - egip. Hut-uret - starożytne miasto w północno-wschodniej części delty Nilu, stolica Hyksosów, władców starożytnego Egiptu z XV i XVI dynastii. Obecnie na miejscu tego miasta leży miasto Tell el-Dabaa.
W życiu Ahmose ważną rolę odegrały trzy kobiety: wspomniana już babka – Tetiszeri, matka – Ahhotep, zmarła między 16 a 22 rokiem panowania, prawdopodobna regentka w czasach nieletniego syna oraz żona (jednocześnie siostra) – Ahmes-Nefertari, z którą miał kilkanaścioro dzieci.
Sekenenre Tao II lub Ta’o – zwany Walecznym – faraon, władca starożytnego Egiptu z XVII dynastii tebańskiej, z czasów końca Drugiego Okresu Przejściowego. Syn Senachtenre Tao I i królowej Tetiszeri. Panował prawdopodobnie w latach 1592-1556 p.n.e. lub 1558-1554 p.n.e., lub 1545-1540 p.n.e. Władał ośmioma nomami Górnego Egiptu od Elefantyny po Abydos. Jego Wielką Małżonką była Ahhotep I, ze związku z którą urodzili się jego synowie, Ahmose-Sipair oraz następcy: Kamose i Ahmose. Uważany za władcę, który rozpoczął walki z Hyksosami, a tym samym rozpoczął proces wyzwalania Dolnego Egiptu spod ich władzy, a co za tym idzie, proces zjednoczenia kraju. Został pochowany w Królewskiej Nekropoli w Dra Abu al Naga. W czasach rabunków królewskich nekropolii za Ramzesa IX, mumia władcy została przeniesiona do skrytki DB-320 w Deir el-Bahari. Faraon został zamordowany lub co bardziej prawdopodobne, zginął w walce na co mogą wskazywać ślady ran na jego głowie. W 1886 roku Gaston Maspero, podczas badania mumii stwierdził, że co najmniej cztery rany na głowie mogły być śmiertelne. Ciało króla zostało zabalsamowane pospiesznie (prawdopodobnie w miejscu śmierci), po czym przewiezione na miejsce wiecznego spoczynku w Tebach Zachodnich, w Dra Abu al-Naga. Mumie króla odnaleziono w skrytce DB-320 w Deir el-Bahari.Biblioteka Kongresu Stanów Zjednoczonych (ang.: Library of Congress) – największa biblioteka świata. Gromadzi ponad 142 mln różnego rodzaju dokumentów, ponad 29 mln książek, 58 mln rękopisów, 4,8 mln map i atlasów, 12 mln fotografii, 6 mln mikrofilmów, 3,5 mln dokumentów muzycznych, 500.000 filmów; wszystko w ponad 460 językach. 7% zbiorów to dokumenty w językach słowiańskich, w tym największy w USA zbiór polskich książek. Całość zajmuje 856 km półek. Biblioteka dysponuje (w 3 budynkach) 22 czytelniami ogólnymi, 3 wydzielonymi czytelniami dla kongresmenów oraz biblioteką sztuki (John F. Kennedy Center). Zatrudnia 5 tysięcy pracowników. Wyposażona jest w system komputerowy o pojemności 13 mln rekordów oraz w 3000 terminali. Pełni funkcję biblioteki narodowej.
Na uwagę zasługują:
Meritamon – najstarsza córka, przyszła żona Amenhotepa I.
Satamon – druga córka.
Amenhotep I – następca, przyszły faraon.
Ahhotep II – trzecia córka – przyszła żona Amenhotepa I.
Ahmes Sipair – syn, następca tronu, zmarły nie osiągnąwszy sukcesji.
jak również:
Tair – córka drugiej żony, Kasmut.
Ahmes-Nefertari przeżyła Ahmose, jak również jego następcę, swego syna – Amenhotepa I. Zmarła prawdopodobnie w pierwszym roku panowania Totmesa I. Otaczana była kultem aż do czasów Herhora – czyli końca XX dynastii. Po śmierci Ahmose sprawowała regencję w imieniu nieletniego syna – Amenhotepa I. Ahmose pochowany został w królewskiej nekropoli w Dra Abu al Naga, a miejscem jego kultu stał się cenotaf w Abydos. Mumię króla odnaleziono w skrytce DB-320 w Deir el-Bahari.
Karnak, egip. Ipet-sut - "Najbardziej Dobrane z Miejsc" – miejscowość w Górnym Egipcie na wschodnim brzegu Nilu, 2,5 km na północ od Luksoru. W starożytności miejscowość była częścią Teb, a obecnie postrzegana jest przez wielu jako część Luksoru, jako że obie miejscowości tworzą zwarty zespół miejski.Montu (egip. mntw) – w panteonie starożytnego Egiptu lokalne bóstwo Hermonthis i główny bóg Teb, popularny w czasach Średniego i Nowego Państwa, później zastąpiony przez Amona. Był opiekunem rzemiosła wojennego, a jako jego atrybuty służyły topór i łuk. Początkowo przedstawiany pod postacią sokoła (i przez to porównywany z Horusem), później wyobrażany jako człowiek o głowie sokoła ozdobionej tarczą słoneczną i dwoma piórami.
Bibliografia[]
Grimal N. – Dzieje starożytnego Egiptu, PIW, Warszawa 2004, ISBN 83-06-02917-8.
Kwiatkowski B. – Poczet faraonów, Iskry, Warszawa 2002, ISBN 83-207-1677-2.
Schneider Th. – Leksykon faraonów, PWN, Kraków-Warszawa 2001, ISBN 83-01-13479-8.
