Africa Proconsularis
Przeczytaj także...
Cyprian z Kartaginy, Święty Cyprian, łac. Thascius Caecilius Cyprianus, cs. Swiaszczennomuczenik Kiprian, jepiskop Karfagienskij (ur. ok. 200 lub 210 w rzymskiej prowincji Afryki, zm. 14 września 258 niedaleko Kartaginy) – biskup Kartaginy i męczennik za wiarę, pisarz apologeta chrześcijaństwa, jeden z ojców Kościoła, święty katolicki i prawosławny. Święty ten wymieniany jest w Modlitwie Eucharystycznej Kanonu rzymskiego.Ks. prof. dr Jan Czuj (ur. 20 maja 1886 w Borzęcinie, zm. 7 sierpnia 1957 w Warszawie) – polski duchowny katolicki. W 1908 wstąpił do Małego Seminarium Duchownego, gdzie po ukończeniu czteroletnich studiów teologicznych 29 czerwca 1912 otrzymał święcenia kapłańskie. W 1916 ukończył studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, uzyskując stopień doktora w zakresie patrystyki. 1 lipca 1917 uzyskał nominację na katechetę w brzeskim Gimnazjum im. Jana barona Goetza. W Brzesku działał aktywnie w różnych organizacjach, m.in. w Stronnictwie Katolicko-Ludowym czy Naczelnym Komitecie Narodowym. W latach 1923-1935 pełnił funkcję posła do Sejmu RP. W 1938 opuścił Brzesko i przeniósł się do Warszawy, gdzie objął Katedrę Patrologii z Homiletyką na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Warszawskiego, tam też uzyskał tytuł profesora, oraz trzykrotnie był dziekanem tego wydziału. Został pierwszym rektorem Akademii Teologii Katolickiej. W 1948 został mianowany szambelanem papieskim Ojca Świętego Piusa XII.
Chrześcijaństwo, chrystianizm (gr. Χριστιανισμóς, łac. Christianitas) – monoteistyczna religia objawienia, bazująca na nauczaniu Jezusa Chrystusa zawartym w kanonicznych ewangeliach. Jej wyznawcy uznają w nim obiecanego Mesjasza i Zbawiciela, który ustanowił Królestwo Boże poprzez swoje Zmartwychwstanie. Kanon wiary chrześcijańskiej został spisany w Nowym Testamencie i przekazywany jest przez Kościoły.
Cyprian z Kartaginy, Święty Cyprian, łac. Thascius Caecilius Cyprianus, cs. Swiaszczennomuczenik Kiprian, jepiskop Karfagienskij (ur. ok. 200 lub 210 w rzymskiej prowincji Afryki, zm. 14 września 258 niedaleko Kartaginy) – biskup Kartaginy i męczennik za wiarę, pisarz apologeta chrześcijaństwa, jeden z ojców Kościoła, święty katolicki i prawosławny. Święty ten wymieniany jest w Modlitwie Eucharystycznej Kanonu rzymskiego.Ks. prof. dr Jan Czuj (ur. 20 maja 1886 w Borzęcinie, zm. 7 sierpnia 1957 w Warszawie) – polski duchowny katolicki. W 1908 wstąpił do Małego Seminarium Duchownego, gdzie po ukończeniu czteroletnich studiów teologicznych 29 czerwca 1912 otrzymał święcenia kapłańskie. W 1916 ukończył studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, uzyskując stopień doktora w zakresie patrystyki. 1 lipca 1917 uzyskał nominację na katechetę w brzeskim Gimnazjum im. Jana barona Goetza. W Brzesku działał aktywnie w różnych organizacjach, m.in. w Stronnictwie Katolicko-Ludowym czy Naczelnym Komitecie Narodowym. W latach 1923-1935 pełnił funkcję posła do Sejmu RP. W 1938 opuścił Brzesko i przeniósł się do Warszawy, gdzie objął Katedrę Patrologii z Homiletyką na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Warszawskiego, tam też uzyskał tytuł profesora, oraz trzykrotnie był dziekanem tego wydziału. Został pierwszym rektorem Akademii Teologii Katolickiej. W 1948 został mianowany szambelanem papieskim Ojca Świętego Piusa XII.
Chrześcijaństwo, chrystianizm (gr. Χριστιανισμóς, łac. Christianitas) – monoteistyczna religia objawienia, bazująca na nauczaniu Jezusa Chrystusa zawartym w kanonicznych ewangeliach. Jej wyznawcy uznają w nim obiecanego Mesjasza i Zbawiciela, który ustanowił Królestwo Boże poprzez swoje Zmartwychwstanie. Kanon wiary chrześcijańskiej został spisany w Nowym Testamencie i przekazywany jest przez Kościoły.
Afryka Prokonsularna (Africa Proconsularis, Proconsularis, Africa) – jedna z prowincji imperium rzymskiego. Terytorialnie odpowiada mniej więcej obecnej Tunezji i części wybrzeża Libii. Nazwę, którą wywodzono od Afra – herosa będącego synem Heraklesa, nadali prowincji Rzymianie.
Wiktor I (łac. Victor; zm. ok. 199 w Rzymie) – męczennik i święty Kościoła katolickiego, 14. papież w latach 189 – 199.
Publiusz Eliusz Hadrian (Publius Aelius Hadrianus; ur. 24 stycznia 76 w Itálice lub Rzymie, zm. 10 lipca 138 w Bajach) – w latach 117-138 cesarz rzymski. Po śmierci został zaliczony w poczet bogów.
W okresie cesarstwa była prowincją senacką, tzn. władzę zwierzchnią sprawował nad nią senat, a nie cesarz. Afryka Prokonsularna stanowiła "spichlerz Rzymu", będąc obok cesarskiego (zarządzanego przez prefekta) Egiptu głównym obszarem zaopatrzenia w zboże. Piecza nad nią zapewniała senatowi pewną autonomię wobec cesarza, gdyż w przypadku konfliktu pomiędzy nim a władcą, istniała możliwość zablokowania tego źródła aprowizacji.
Susa (fen. Hadrumetum, arab. سوسة = Sūsah, fr. Sousse) – trzecie pod względem wielkości (173 047 mieszkańców) miasto w Tunezji. Stolica Gubernatorstwa Susa (544 413 mieszkańców). Kurort wypoczynkowy nad Morzem Śródziemnym, do którego ściąga rocznie ponad milion turystów. Do miasta należy Port El-Kantoui, największy i najsłynniejszy port jachtowy w Tunezji. W Sousse urodził się były prezydent Republiki Tunezyjskiej Zin Al-Abidin Ben Ali. Miasto wpisane jest na listę UNESCO.Zboża, rośliny zbożowe – grupa roślin uprawnych z rodziny wiechlinowatych (traw, Poaceae). Ich owoce, o wysokiej zawartości skrobi, są wykorzystywane do celów konsumpcyjnych, pastewnych i przemysłowych. Najpopularniejszymi produktami przerobu zbóż są mąki, kasze, oleje i syropy. Zboża są podstawowym surowcem w wielu gałęziach przemysłu takich jak piwowarstwo, młynarstwo, gorzelnictwo, farmaceutyka.
Historia[ | edytuj kod]
W XI i X wieku p.n.e. osiedlili się Fenicjanie zakładając Kartaginę. Od VII w. p.n.e. osiedlali się Grecy, nazywając ten teren Libią.
Uosobienie Afryki z charakterystycznymi cechami na monecie Hadriana
Afryka z jej atrybutami na monecie Antonina Piusa
W 146 r. p.n.e. Rzymianie pokonali i zburzyli Kartaginę. Wbrew pierwotnym zamiarom całkowitego jej zniszczenia, wkrótce potem w tym miejscu powstała kolonia rzymska, a Juliusz Cezar w 44 p.n.e. przywrócił jej starą nazwę. W czasach cesarstwa miasto kwitło jako ośrodek senackiej prowincji Africa Proconsularis będącej spichlerzem Rzymu.
Herakles (gr. Ἡρακλῆς Hēraklēs, Ἡρακλές Hēraklés, łac. Heracles, Hercules, Alkajos, Palajmon) – w mitologii greckiej jeden z herosów, syn Zeusa i śmiertelniczki Alkmeny. Jego rzymskim odpowiednikiem był Herkules. Znany był z wielkiej siły, męstwa, zapaśnictwa i umiejętności wojennych, zwłaszcza celnego strzelania z łuku. Lubiany przez Zeusa i Atenę, był prześladowany przez zazdrosną Herę.Kartagina Nowe Miasto (łac. Karthago, późn. Carthago, gr. Кαρχηδών = Karchedon, fen Qrt-ḥdšt = Kart Chadaszt, arab. قرطاج = Kartadż lub hebr. קרתגו = Kartago) – starożytne miasto-państwo w północnej Afryce na wybrzeżu Morza Śródziemnego w pobliżu dzisiejszego Tunisu, założone w IX w. p.n.e. przez Fenicjan z Tyru. Bardzo ważny ośrodek handlowy i polityczny.
Prowincja początkowo nosiła nazwę Africa. Po podboju przez Juliusza Cezara ziem położonych na zachód od dawnej prowincji Africa i utworzeniu tam nowej prowincji Africa Nova, dawny obszar nazwano Africa Vetus (Afryka Stara). Oktawian August połączył obie prowincje i tworząc w ten sposób Africa Proconsularis. Później z jej zachodniej części ponownie wydzielono prowincję nazwaną ƒNumidią.
Library of Congress Control Number (LCCN) – numer nadawany elementom skatalogowanym przez Bibliotekę Kongresu wykorzystywany przez amerykańskie biblioteki do wyszukiwania rekordów bibliograficznych w bazach danych i zamawiania kart katalogowych w Bibliotece Kongresu lub u innych komercyjnych dostawców.
Prowincje rzymskie – jednostki administracyjne cesarstwa rzymskiego, tworzone na podbitych terytoriach (poza Italią). Liczba i rozmiary poszczególnych prowincji zmieniały się na przestrzeni dziejów Imperium w zależności od warunków zewnętrznych i polityki wewnętrznej. Pierwszą rzymską prowincją była wyspa Sycylia, podbita w 241 p.n.e. w czasie I wojny punickiej. Zasadniczo prowincje rzymskie dzieliły się na dwa rodzaje:
Po reformie administracji cesarstwa przeprowadzonej przez cesarza Dioklecjana, z prowincji tej w południowej jej części wyodrębniono Africa Byzacena ze stolicą w Hadrumetum. Pozostałą część północną dotychczasowej prowincji nazwano Africa Zeugitana, a ponieważ nadal była zarządzana przez prokonsula, zachowała też nazwę Africa Proconsularis.
Pojęcie autonomia pochodzi od (staro)greckiego αυτονομία, (αὐτονομία) autonomía = możliwość stanowienia norm samemu sobie, samodzielność prawna. Dziś używa się go w zależności od dyscypliny (gospodarka, prawo, polityka) lub kontekstu w znaczeniu suwerenność, niezawisłość, niezależność, samorządność, (całkowita lub częściowa).Numidia – historyczne państwo Berberów w północnej Afryce. Obejmowało terytoria na zachód od Kartaginy, i na wschód od Oranu. Później prowincja rzymska, oraz prowincja kościelna ze stolicą w Milewe.
Głównymi miastami były:
Rozwój chrześcijaństwa[ | edytuj kod]
U schyłku istnienia cesarstwa prowincja stała się ośrodkiem silnie rozprzestrzeniającego się w północnej Afryce starożytnego chrześcijaństwa. Z niej pochodzili m.in. papież Wiktor I oraz nawrócony na chrześcijaństwo filozof Mariusz Wiktoryn. Tertulian (ok. 150-240 r.) jest uważany za ojca łacińskiego języka teologicznego. Nauczanie Cypriana z Kartaginy (ok. 200-258 r.) oraz później Augustyna z Hippony (354-430 r.) decydująco wpłynęło na ukształtowanie się teologii Kościoła zachodniego.
Prowincje senackie – prowincje rzymskie, w których prawo do wyznaczania zarządców (prokonsuli) miał wyłącznie Senat. Prowincje te były własnością narodu rzymskiego i znajdowały się daleko od limesu, w związku z czym nie były zagrożone – dlatego też nie stacjonowały tam legiony, co miało ograniczyć możliwość odebrania władzy cesarzowi przez Senat. Użytkownikom gruntów prowincjonalnych nakładano daniny w postaci stipendium.Virtual International Authority File (VIAF) – międzynarodowa kartoteka haseł wzorcowych. Jej celem jest ujednolicenie zapisu nazw osobowych (haseł), dlatego zbiera z bibliotek z całego świata – ich różne wersje i prezentuje je razem, pod jednym, unikatowym identyfikatorem numerycznym. Pozwala to obniżyć koszty i zwiększyć użyteczność danych gromadzonych przez biblioteki. Informacje po dopasowaniu i połączaniu są udostępniane online bibliotekom na całym świecie.
Biskup Kartaginy – prymas Afryki Prokonsularnej, był niekiedy nazywany prymasem Afryki.
Prowincje rzymskie za czasów cesarza Trajana (53-117).
Przypisy[ | edytuj kod]
- ↑ Jerzy Strzelczyk: Wandalowie i ich afrykańskie państwo, wyd. 2, PIW, Warszawa, 2005, ISBN 83-06-02964-X, s. 102
- Jerzy Strzelczyk: Wandalowie i ich afrykańskie państwo, wyd. 2, PIW, Warszawa, 2005, ISBN 83-06-02964-X, s. 110
Bibliografia[ | edytuj kod]
Antoninus Pius (ur. 19 września 86, zm. 7 marca 161) inaczej Caesar Titus Aelius Hadrianus Antoninus Augustus Pius, przed adopcją Titus Aurelius Fulvius Boionius Arrius Antoninus – cesarz rzymski w latach 138-161.Prokonsul (łac. proconsul) – był to tytuł nadawany od I w. p.n.e. konsulom po zakończeniu kadencji, związany z równoczesnym powierzeniem funkcji zarządu senackich prowincji konsularnych, co łączyło się z szerokimi uprawnieniami administracyjnymi, wojskowymi i jurysdykcyjnymi. Namiestnictwo prowincji wiązało się również z dużymi dochodami dla prokonsula, co pozwalało na zwrot z nawiązką wydatków związanych z wyborem i pełnieniem obowiązków konsula, który to urząd sprawowano w ramach służby publicznej (tzn. konsul nie pobierał wynagrodzenia). Zasadniczo prokonsulat trwał rok, jednak były przypadki jego przedłużenia. Na przykład Pompejuszowi w celu zwalczania korsarzy przedłużono ten urząd bezterminowo, zaś Juliuszowi Cezarowi powierzono na 4,5 roku. Atrybutami prokonsula było dwunastu liktorów, toga z szerokim purpurowym szlakiem, krzesło kurulne, poza obrębem Rzymu w rózgi (fasces) wtykano topory (secures).
Warto wiedzieć że... beta
Aureliusz Augustyn z Hippony (łac. Aurelius Augustinus; ur. 13 listopada 354 w Tagaście, zm. 28 sierpnia 430 w Hipponie) – filozof, teolog, organizator życia kościelnego, święty Kościoła katolickiego, jeden z ojców i doktorów Kościoła, znany jako doctor gratiae (doktor łaski), pisarz i błogosławiony prawosławny o berberyjskich korzeniach. Wielu protestantów uważa go również za duchowego przodka protestantyzmu, jako że jego pisma miały duży wpływ na nauki Lutra i Kalwina.
Biblioteka Narodowa Francji (fr. Bibliothèque nationale de France, BnF) – francuska biblioteka narodowa, znajdująca się w Paryżu. Przewidziana jest jako repozytorium dla wszystkich materiałów bibliotecznych, wydawanych we Francji. Obecnym dyrektorem Biblioteki jest Bruno Racine.
Fenicja (łac. Phoenicia terra, stgr. Φοινίκη; fenickie 𐤊𐤍𐤏𐤍) – starożytna kraina na wschodnim wybrzeżu Morza Śródziemnego, obejmująca tereny dzisiejszego Libanu, zachodniej Syrii i północnego Izraela.
Gaius Iulius Caesar, Gajusz Juliusz Cezar, ur. 12 lipca 100 p.n.e. (13 lipca 102 r. p.n.e. – koncepcja Mommsena i Diona) w Rzymie, zm. 15 marca 44 p.n.e. w Rzymie – rzymski polityk, wódz, dyktator i pisarz. Jeden z członków stronnictwa popularów, spowinowacony z Cynną i Mariuszem. Po ich śmierci piastował kolejno urzędy kwestora, edyla, pretora, konsula i dyktatora. Sławę zdobył dzięki namiestnictwu w Galii i dzięki pomocy swych żołnierzy udało się mu pokonać opozycję, skupioną wokół senatu i Pompejusza – tzw. optymatów, aby następnie, po wieloletnich walkach, przejąć pełnię władzy w Rzymie. Zamordowany w idy marcowe przez senatorów pod przywództwem Marka Brutusa oraz Gajusza Kasjusza. W testamencie adoptował syna swojej siostrzenicy Gajusza Oktawiusza, późniejszego Oktawiana Augusta, wyznaczając go na swego spadkobiercę.
Starożytny Rzym – cywilizacja rozwijająca się w basenie Morza Śródziemnego i części Europy. Jej kolebką było miasto Rzym leżące w Italii, które w pewnym momencie swoich dziejów rozpoczęło ekspansję, rozszerzając swoje panowanie na znaczne obszary i wchłaniając m.in. kulturę starożytnej Grecji. Cywilizacja rzymska, nazywana też niekiedy grecko-rzymską, razem z pochodzącą z Bliskiego Wschodu religią – chrześcijaństwem, stworzyła podstawy późniejszej cywilizacji europejskiej. Miasto Rzym zaczęło kształtować się w VIII wieku p.n.e., natomiast kres stworzonego przez nie państwa nastąpił formalnie w 1453 roku n.e. (wraz z upadkiem Konstantynopola i tym samym Cesarstwa bizantyńskiego), choć dosyć często jako koniec starożytnego Rzymu przyjmuje się rok 476 n.e., w którym upadło Cesarstwo zachodniorzymskie.
Gajusz Mariusz Wiktoryn (łac. Gaius Marius Victorinus ur. 281-291 w Afryce, zm. w 363) przydomek: Afer (Afrykańczyk) – gramatyk, łaciński pisarz i tłumacz z greki, neoplatonik, teolog wczesnochrześcijański.
Marek Ulpiusz Trajan (łac. Marcus Ulpius Traianus, ur. 18 września 53 w Italice, zm. 9 sierpnia 117 w Selinusie) – cesarz rzymski w latach 98-117.