Aerob, tlenowiec, aerobiont, oksybiont (gr. aër, aëros – powietrze; βίος (bios) – życie; łac. oxygenium – tlen) – organizm wymagający do życia dostępu wolnego tlenu który wykorzystuje w procesie oddychania jako ostateczny akceptor protonów i elektronów (teoria chemiosmotyczna Mitchella).
Oddychanie (łac. respiratio – oddychanie) – procesy życiowe związane z uzyskiwaniem przez organizmy energii użytecznej biologicznie:Proton, p (z gr. πρῶτον – "pierwsze") − trwała cząstka subatomowa z grupy barionów o ładunku +1 i masie spoczynkowej równej ok. 1 u.
Wyróżnia się:
aeroby obligatoryjne (bezwzględny tlenowiec), żyjące jedynie w warunkach tlenowych, brak tlenu jest dla nich zabójczy
mikroaerofile, najlepiej rozwijające się przy niskim stężeniu tlenu
Oddychanie tlenowe jest obecnie najbardziej efektywną formą otrzymywania energii chemicznej u organizmów (kilkunastokrotnie wydajniejszy, jeśli chodzi o syntezę ATP, niż proces oddychania beztlenowego).
Aerob obligatoryjny (bezwzględny tlenowiec, ścisły tlenowiec) – rodzaj aeroba, organizm, który rośnie jedynie w obecności tlenu. Organizmy te pozyskują energię utleniając takie związki jak cukry bądź tłuszcze w procesie oddychania komórkowego do czego wykorzystują tlen z otaczającego je środowiska.Historia życia na Ziemi obejmuje kilka miliardów lat, od powstania pierwszych organizmów do gatunków jakie istniały i istnieją dzisiaj. Z wyjątkiem ostatnich kilku tysięcy lat, historia życia na Ziemi jest rekonstruowana metodami pośrednimi.
Końcowe (tlenowe) procesy oddychania zachodzą u bakterii w tylakoidach (ułożonych na błonie komórkowej).
U eukariontów proces oddychania zachodzi w cytoplazmie i mitochondrium (glikoliza, cykl Krebsa, łańcuch oddechowy).
Przypuszcza się, iż pierwotną formą oddychania bakterii (oraz innych prokariontów) było oddychanie beztlenowe – jedynie możliwe w czasie, gdy w atmosferze Ziemi nie było wolnego tlenu. Było ono bardzo opłacalne, gdyż całe środowisko było wówczas przepełnione prostymi związkami (np. cukrami), niezbędnymi do oddychania beztlenowego. Około 2 miliardów lat temu, gdy pierwotne sinice doprowadziły do przebudowy składu chemicznego atmosfery, wytwarzając tlen, stało się możliwe bardziej efektywne oddychanie tlenowe. Sprzyjał temu też fakt, iż wolne związki organiczne w przyrodzie zaczęły się kończyć. W ten sposób ogromna większość dzisiejszych organizmów oddycha tlenowo (Historia życia na Ziemi).
Cykl kwasu cytrynowego, cykl kwasów trikarboksylowych (TCA) lub cykl Krebsa – cykliczny szereg reakcji biochemicznych. Stanowi końcowy etap metabolizmu aerobów, czyli organizmów oddychających tlenem. Mechanizm cyklu zbadał w latach 30. XX wieku sir Hans Krebs, a kluczowe elementy cyklu przedstawił w 1937, za co został nagrodzony w 1953 Nagrodą Nobla.Węglowodany (cukry, cukrowce, sacharydy) – organiczne związki chemiczne składające się z atomów węgla oraz wodoru i tlenu, zazwyczaj w stosunku H:O = 2:1. Są to związki zawierające jednocześnie liczne grupy hydroksylowe, karbonylowe oraz czasami mostki półacetalowe. Ogólnym wzorem sumarycznym węglowodanów jest CxH2yOy lub Cx(H2O)y (znane są jednak węglowodany niespełniające tego wzoru, np. deoksyryboza).

Tylakoid – pęcherzykowata struktura, podstawowy element budowy wewnętrznej chloroplastu komórki roślinnej lub podobna struktura wchodząca w skład autotroficznej komórki prokariotycznej. W chloroplastach tylakoidy tworzą tzw. system lamellarny, w którego skład wchodzą grana, czyli zwarte stosy spłaszczonych tylakoidów (lamelle gran) oraz intergrana, czyli tylakoidy stromy (lamelle stromy) będące pojedynczymi pęcherzykami tylakoidów łączących grana.Adenozyno-5′-trifosforan (adenozynotrójfosforan, ATP) – organiczny związek chemiczny, nukleotyd adeninowy zbudowany z grupy trójfosforanowej przyłączonej w pozycji 5′ cząsteczki adenozyny, tworząc bezwodnik kwasu fosforowego. Odgrywa on ważną rolę w biologii komórki jako wielofunkcyjny koenzym i molekularna jednostka w wewnątrzkomórkowym transporcie energii. Stanowi nośnik energii chemicznej, używanej w metabolizmie komórki. Powstaje jako magazyn energii w procesach fotosyntezy i oddychania komórkowego. Zużywają go liczne enzymy, a zgromadzona w nim energia służy do przeprowadzania różnorodnych procesów, jak biosyntezy, ruchu i podziału komórki. Tworzy się z adenozyno-5′-difosforanu, a przekazując swą energię dalej, powraca do formy ADP lub adenozyno-5′-monofosforanu (AMP). Cykl ten zachodzi bezustannie w organizmach żywych. Człowiek każdego dnia przekształca ilość ATP porównywalną z masą swego ciała.
Warto wiedzieć że... beta
Łańcuch oddechowy inaczej łańcuch transportu elektronów - zespół związków chemicznych uszeregowanych według wzrastających potencjałów oksydoredukcyjnych (jeden z etapów oddychania komórkowego).
Atmosfera — gazowa powłoka otaczająca planetę o masie wystarczającej do utrzymywania wokół siebie warstwy gazów w wyniku działania grawitacji. Ta definicja stosuje się do planet skalistych i księżyców. W przypadku gazowych olbrzymów, takich jak Jowisz, oraz gwiazd (por. atmosfera słoneczna) terminem atmosfery określa się tylko zewnętrzne (przezroczyste) warstwy gazowej powłoki, z których promieniowanie dociera bezpośrednio do obserwatora.
Glikoliza, szlak Embdena-Meyerhofa-Parnasa – ciąg reakcji biochemicznych, podczas których jedna cząsteczka glukozy zostaje przekształcona w dwie cząsteczki pirogronianu.
Tlen (O, łac. oxygenium) – pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 8, niemetal z grupy tlenowców w układzie okresowym.
Mitochondrium (w liczbie mnogiej mitochondria) – otoczone błoną organellum, obecne w większości komórek eukariotycznych. Organella te mają różną wielkość, przeważnie od 2 do 8 μm, mogą też szybko zmieniać swój kształt i rozmiary. Są one miejscem, w którym w wyniku procesu oddychania komórkowego powstaje większość adenozynotrifosforanu (ATP) komórki, będącego jej źródłem energii. Oprócz tego mitochondria są zaangażowane w wiele innych procesów, takich jak sygnalizacja komórkowa, specjalizacja, wzrost i śmierć komórki, czy też kontrola cyklu komórkowego. Nazwa pochodzi od greckiego μίτος (mitos) – nić oraz χονδρίον (chondrion) – ziarno.
Oddychanie beztlenowe, oddychanie anaerobowe – jest to jeden ze sposobów uzyskiwania energii użytecznej metabolicznie, oddychania komórkowego, w którym utleniane są związki organiczne, a akceptorem elektronów są związki nieorganiczne takie jak siarczany, azotany i inne. Przeniesienie elektronów na związki nieorganiczne prowadzi, tak jak w oddychaniu tlenowym, do wytworzenia gradientu elektrochemicznego, wykorzystywanego następnie do syntezy ATP.
Eukarionty, eukariota, eukarioty, organizmy eukariotyczne (Eukaryota, Eukarya), określane też jako jądrowce, jądrowe, organizmy jądrowe, karioty, kariota (Karyobionta) – organizmy zbudowane z komórek posiadających jądro komórkowe z chromosomami, co jest jednym z elementów odróżniających je od prokariotów. Jądro komórkowe odgraniczone jest od cytoplazmy podwójną błoną białkowo-lipidową. Nazwa naukowa pochodzi od greckich słów ευ ("dobry", "prawdziwy") i κάρυον ("orzech", "jądro").