105 mm armata wz. 29 Schneider

Armata 105 mm wz. 29 Schneider (105 mm dalekonośna armata polowa wz. 29) – armata francuska powstała w wyniku modernizacji armaty 105 mm wz. 13 Schneider z zakładów Schneider. Używana m.in. przez armie Polski i Finlandii, produkowana także w Polsce.

Historia[ | edytuj kod]

Na uzbrojeniu armii polskiej armata znalazła się po 1918 roku. W 1930 Polska kupiła od Francji licencję na produkcję tej armaty, jak również pewną liczbę dział wyprodukowanych we Francji. Od 1934 działa były produkowane w Starachowicach, a od 1937 również w Stalowej Woli.

Stalowa Wola – miasto i gmina, w województwie podkarpackim, w powiecie stalowowolskim, położone w Kotlinie Sandomierskiej, w widłach rzek: Wisły i Sanu. W latach 1945-1975 miasto administracyjnie należało do województwa rzeszowskiego, a w latach 1975-1998 do województwa tarnobrzeskiego.Schneider Electric SE – międzynarodowe przedsiębiorstwo działające w branży energetycznej, mające swoją siedzibę w Rueil-Malmaison, w regionie Île-de-France we Francji.

We wrześniu 1939 Polska dysponowała 118 działami wz. 13 i 124 wz. 29 (według innych danych 254 działami obu typów) oraz 203 000 sztuk amunicji do tej armaty. Wraz z haubicami 155 mm stanowiły podstawowy sprzęt dywizjonów artylerii ciężkiej – według etatu każdy dywizjon miał mieć 3 armaty 105 mm i 3 haubice 155 mm.

Wojna radziecko-fińska 1941-1944 – wojna, zwana również wojną kontynuacyjną (fin. jatkosota), tocząca się w okresie od 25 czerwca 1941 do 4 września 1944.Hämeenlinna (szw. Tavastehus, rus. Хямеэнлинна) - miasto w południowo-zachodniej Finlandii, ośrodek administracyjny prowincji Häme. Jest to jedno z najstarszych miast kraju. Urodził się tu Jean Sibelius.

Część tych armat zdobyli Niemcy podczas kampanii wrześniowej i wprowadzili je do służby pod oznaczeniem 10.5 cm FK 29 (p). W 1940 Finlandia zakupiła od Niemiec 54 egzemplarze tych armat, które dotarły do Finlandii w październiku tego roku i otrzymały oznaczenie 105 K/29. Podczas wojny kontynuacyjnej armaty te stanowiły wyposażenie pięciu dywizjonów artylerii ciężkiej. Łącznie wystrzeliły 144869 szt. amunicji. W czasie wojny kontynuacyjnej Finlandia cierpiała na poważne braki w artylerii dalekonośnej, w związku z czym zakup poważnie wzmocnił fińskie możliwości rażenia oddalonych celów oraz prowadzenia ognia przeciwbateryjnego. Artylerzyści fińscy lubili działa ale problematyczne okazały się zapłonniki.

Canon de 105 mle 1913 – armata francuska zaprojektowana w 1913 i szeroko używana podczas I wojny światowej. Duża ilość tych dział służyła w armii francuskiej aż do 1940. Były one też eksportowane do wielu krajów, w polskiej armii używana jako armata 105 mm wz. 13 Schneider.

Z 54 otrzymanych armat 40 dostarczono na pokładzie S/S Inga 2 października 1940, a 14 dotarło na pokładzie S/S Widor 9 października 1940. Latem 1944 roku 4 Korpus Armii Fińskiej stracił 8 dział na terenie przesmyku karelskiego. W Finlandii stosowano amunicję rozdzielnego ładowania elaborowaną trotylem, szneiderytem oraz amatolem. Nie stosowano nabojów scalonych. Po 2 wojnie światowej armaty zostały w Finlandii zmodernizowane poprzez wymianę kół drewnianych na pneumatyczne pochodzenia radzieckiego (prawdopodobnie od haubic 122mm) ponadto pozbyto się przodków, przeniesiono lemiesze na pancerz i dodano odblaski pozycyjne.

Jednostka ognia do armaty wz.29: 40nb – w tym: z granatem stalowym 39 nb tj. 14 skrz.= 742 kg, z pociskiem wskaźnikowym 1 nb tj. 1 skrz.= 53 kg, ład.miotaj. 40szt. tj. 3skrz.= 300 kg, zapalniki 45szt. tj. 2skrz.= 22 kg. Większa liczba zapalników wynikała z tego, że było ich kilka typów: m.in. RYG.wz.18 (37,5%), wz.99/15 z krótką zwłoką (50%), wz.99/15 z długą zwłoką (12,5%). Zagadnienie różnorodności zapalników dotyczyło też innego sprzętu artyleryjskiego WP II RP. W powyższych wyliczeniach nie zastosowano zaokrągleń do pełnych opakowań.

W zbiorach zachowało się przynajmniej osiem armat wz. 29.

Nr. 241 - W zbiorach prywatnych (prod. francuskiej)

Nr. 291 - Muzeum Wojsk Lądowych w Bydgoszczy (prod. francuskiej)

Nr. 293 - W zbiorach prywatnych (prod. francuskiej)

Nr. 304 - W zbiorach prywatnych w Polsce (prod. polskiej)

Nr. 317 - Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie (prod. polskiej)

Nr. 326 - Fińskie Muzeum Artylerii w Hämeenlinna (prod. polskiej)

Nr. ??? - Nieustalona lokacja w Finlandii jako pomnik. (prod. nieustalonej)

Nr. 3?? - Porvoo w Finlandii jako pomnik, zachowane oryginalne drewniane koła (prod. nieustalonej)